Mẫu báo cáo nghiên cứu văn học trung đại Việt nam: Bánh trôi nước? Nội dung chuyên đề văn học trung đại Việt Nam lớp 11?

I. ĐẶT VẤN ĐỀ

1. Lý do chọn đề tài:

- Văn học trung đại Việt Nam là giai đoạn phát triển rực rỡ, thể hiện rõ tinh thần nhân văn và giá trị hiện thực sâu sắc.

- Hồ Xuân Hương là một trong những nhà thơ nổi bật nhất của giai đoạn này, được mệnh danh là “Bà chúa thơ Nôm”. Thơ của bà thể hiện tiếng nói của người phụ nữ, đặc biệt là khát vọng về quyền sống và quyền hạnh phúc.

- Bài thơ “Bánh trôi nước” tuy ngắn gọn nhưng mang ý nghĩa lớn, vừa miêu tả hình ảnh chiếc bánh trôi dân gian vừa ẩn dụ thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến.

2. Mục đích nghiên cứu:

- Tìm hiểu về tác giả Hồ Xuân Hương và bối cảnh sáng tác của bài thơ.

- Phân tích nội dung, nghệ thuật của bài thơ.

- Làm rõ giá trị nhân văn và thông điệp mà tác phẩm gửi gắm.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:

- Đối tượng: Bài thơ “Bánh trôi nước” của Hồ Xuân Hương.

- Phạm vi: Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt và nội dung ẩn dụ trong tác phẩm.

4. Phương pháp nghiên cứu:

- Phương pháp phân tích, tổng hợp.

- Phương pháp so sánh và đối chiếu.

- Phương pháp đọc hiểu văn bản.

II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

1. Giới thiệu về tác giả Hồ Xuân Hương

- Hồ Xuân Hương (khoảng cuối thế kỷ XVIII - đầu thế kỷ XIX) là nữ thi sĩ nổi tiếng trong văn học trung đại Việt Nam.

- Bà sáng tác chủ yếu bằng chữ Nôm, một hiện tượng độc đáo trong văn học đương thời.

- Thơ của Hồ Xuân Hương phản ánh cuộc sống, đặc biệt là thân phận phụ nữ với tiếng nói đầy thương cảm nhưng cũng mạnh mẽ và táo bạo.

2. Tìm hiểu chung về bài thơ “Bánh trôi nước”

- Thể loại: Thơ thất ngôn tứ tuyệt.

- Nội dung khái quát: Bài thơ miêu tả hình ảnh chiếc bánh trôi nước, qua đó ẩn dụ thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến đầy bất công.

3. Phân tích bài thơ “Bánh trôi nước”

a. Văn bản tác phẩm:

“Thân em vừa trắng lại vừa tròn,

Bảy nổi ba chìm với nước non.

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn,

Mà em vẫn giữ tấm lòng son.”

b. Phân tích nội dung:

Câu 1: “Thân em vừa trắng lại vừa tròn”

- Miêu tả chiếc bánh trôi nước với hình dáng tròn trịa, màu trắng.

- Câu thơ gợi lên vẻ đẹp tự nhiên và mộc mạc của người phụ nữ Việt Nam. Từ “thân em” gợi lên thân phận nhỏ bé, yếu ớt thường thấy trong ca dao dân gian.

Câu 2: “Bảy nổi ba chìm với nước non”

- Thành ngữ “bảy nổi ba chìm” miêu tả sự trôi nổi, bấp bênh của chiếc bánh trong nước.

- Hình ảnh này còn tượng trưng cho cuộc đời đầy gian truân, khổ cực của người phụ nữ trong xã hội cũ.

Câu 3: “Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn”

- “Tay kẻ nặn” là ẩn dụ cho thế lực xã hội phong kiến, nơi quyền quyết định số phận người phụ nữ không thuộc về họ.

- Người phụ nữ dù rắn hay nát (hạnh phúc hay đau khổ) cũng là do ngoại cảnh tác động.

Câu 4: “Mà em vẫn giữ tấm lòng son”

- Dù chịu nhiều bất công và sóng gió, người phụ nữ vẫn giữ được phẩm chất trong sáng, thủy chung và kiên cường.

- Câu thơ kết thúc với hình ảnh đầy trân trọng, tôn vinh vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ.

c. Giá trị nội dung:

- Phản ánh số phận bất hạnh, bấp bênh của người phụ nữ trong xã hội phong kiến.

- Ca ngợi phẩm chất tốt đẹp, kiên trung và đáng trân trọng của người phụ nữ.

d. Giá trị nghệ thuật:

- Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt ngắn gọn, súc tích.

- Sử dụng hình ảnh ẩn dụ (chiếc bánh trôi) tài tình và giàu ý nghĩa.

- Ngôn ngữ giản dị, giàu hình tượng và gần gũi với ca dao dân gian.

III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

Qua quá trình tìm hiểu và phân tích bài thơ “Bánh trôi nước”, ta nhận thấy:

- Hồ Xuân Hương đã sử dụng hình tượng bánh trôi nước để nói lên thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến.

- Bài thơ thể hiện tinh thần nhân văn sâu sắc, vừa xót thương vừa tôn vinh vẻ đẹp và phẩm giá của người phụ nữ.

IV. KẾT LUẬN

- “Bánh trôi nước” là tác phẩm tiêu biểu của Hồ Xuân Hương, vừa giàu tính nghệ thuật vừa có giá trị nhân văn cao đẹp.

- Bài thơ góp phần khẳng định vị trí của Hồ Xuân Hương trong nền văn học trung đại Việt Nam.