Mẫu bài văn nghị luận so sánh hai tác phẩm thơ cùng phong cách? Yêu cầu của chuyên đề viết báo cáo về một vấn đề văn học hiện đại Ngữ văn lớp 12?

[1] Mở bài

Tình yêu là một đề tài muôn thuở trong văn chương, chạm đến những cảm xúc sâu lắng nhất của con người. Trong đó, Tương tư của Nguyễn Bính và Việt Bắc của Tố Hữu là hai bài thơ nổi bật khi khắc họa nỗi nhớ da diết của con người - một bên là tình yêu đôi lứa, một bên là nỗi nhớ quê hương cách mạng. Hai bài thơ, tuy cùng khai thác cảm xúc nhớ nhung nhưng mang phong cách thể hiện khác nhau, giúp độc giả thấy rõ nét đặc trưng trong sáng tác của mỗi tác giả. Qua bài viết này, ta sẽ đi sâu so sánh và đánh giá để làm nổi bật những điểm tương đồng và khác biệt về nội dung và nghệ thuật của hai tác phẩm.

[2] Thân bài:

So sánh nội dung cảm xúc và tư tưởng của hai tác phẩm:

Tương tư của Nguyễn Bính khai thác cảm xúc nhớ nhung trong tình yêu đôi lứa, nơi chàng trai quê hương gửi gắm những nỗi nhớ tha thiết đến người mình yêu. Nỗi nhớ ấy được ví như “bệnh tương tư” - một quy luật tự nhiên, một “căn bệnh” của lòng người khi đang yêu.

Trái lại, Việt Bắc của Tố Hữu thể hiện nỗi nhớ không chỉ dành riêng cho một người mà là dành cho cả quê hương Việt Bắc - nơi đã nuôi dưỡng và che chở các chiến sĩ cách mạng trong suốt những năm tháng kháng chiến. Đó là nỗi nhớ đầy nghĩa tình, không chỉ xuất phát từ tình yêu đất nước mà còn từ lòng tri ân đối với đồng bào Việt Bắc.

So sánh các góc cạnh nghệ thuật trong hai tác phẩm:

Tương tư và Việt Bắc đều sử dụng thể thơ lục bát, một thể thơ truyền thống giàu nhịp điệu, dễ đi vào lòng người. Tuy nhiên, Nguyễn Bính đã thổi vào Tương tư một phong vị dân gian với hình ảnh và ngôn ngữ mộc mạc, giản dị, gần gũi với đời sống làng quê. Các phép tu từ như hoán dụ, nhân hóa, cùng với hình ảnh đôi lứa, tạo cảm giác nỗi nhớ hòa vào khung cảnh bình dị, chân chất của làng quê.

Trong Việt Bắc, Tố Hữu lại dùng thể thơ lục bát một cách sáng tạo, kết hợp chất cổ điển với dân gian nhưng mang hơi thở cách mạng. Những hình ảnh ví von như “Nhớ gì như nhớ người yêu” giúp người đọc cảm nhận sâu sắc hơn nỗi nhớ đối với quê hương, nơi “bát cơm chấm muối” và sự sẻ chia thắm đượm tình nghĩa. Cách tổ chức câu thơ linh hoạt, phép tiểu đối và điệp từ khéo léo đã làm nổi bật hình ảnh một Việt Bắc thân thương, bình dị mà đầm ấm, giúp người đọc cảm nhận nỗi nhớ như len lỏi trong không gian và thời gian.

Điểm tương đồng và khác biệt trong cách thể hiện phong cách sáng tác của mỗi tác giả:

Cả hai bài thơ đều thành công trong việc khắc họa nỗi nhớ, nhưng Tương tư nghiêng về tình yêu đôi lứa với cách diễn đạt tinh tế mà mạnh mẽ, còn Việt Bắc lại mang âm hưởng của nỗi nhớ quê hương rộng lớn, bền chặt với lý tưởng cách mạng.

Nguyễn Bính với phong cách thơ chân quê, giàu chất trữ tình dân gian đã khiến Tương tư trở nên mộc mạc và thân thuộc, còn Tố Hữu, qua Việt Bắc, đã sử dụng phong cách trữ tình chính trị để thể hiện tình yêu quê hương, đất nước. Điều này tạo nên sự khác biệt lớn trong cách biểu đạt nỗi nhớ giữa hai bài thơ.

[3] Kết bài:

Cả Tương tư và Việt Bắc đều là những bài thơ giàu cảm xúc, thấm đượm tình yêu thương. Nếu Tương tư là bức tranh thơ mộc mạc, chân chất của tình yêu lứa đôi nơi làng quê, thì Việt Bắc lại là khúc ca nồng nàn của tình yêu quê hương gắn liền với lý tưởng cách mạng. Hai bài thơ, mỗi tác phẩm một phong cách riêng, đã đem đến những giá trị nghệ thuật đặc sắc và độc đáo. Qua đó, ta thêm hiểu và trân trọng phong cách sáng tác của Nguyễn Bính và Tố Hữu, những người đã đóng góp cho nền thơ ca Việt Nam những tác phẩm đáng nhớ về tình yêu và nỗi nhớ sâu sắc.

[1] Mở bài

Phong trào Thơ Mới (1930 – 1945) được biết đến với những thi phẩm bộc lộ cái tôi cá nhân sâu sắc, mang đậm nỗi buồn và khát khao yêu thương của các thi nhân. Trong dòng chảy đó, hai tác phẩm nổi bật, thể hiện rõ nỗi lòng và phong cách riêng biệt của hai nhà thơ, là "Đây thôn Vĩ Dạ" của Hàn Mặc Tử và "Tràng giang" của Huy Cận. Hai bài thơ vừa có nét đồng điệu về tình cảm tha thiết với thiên nhiên, vừa thể hiện sự khác biệt về phong cách nghệ thuật, mở ra những khung cảnh và cung bậc cảm xúc khác nhau. So sánh và đánh giá hai tác phẩm này giúp ta thấy được giá trị nội dung, nghệ thuật của mỗi bài, cũng như phong cách sáng tác đặc trưng của từng thi nhân.

[2] Thân bài

Nội dung tư tưởng

Cả hai bài thơ đều bộc lộ cái tôi cô đơn của các nhà thơ Thơ Mới trong nỗi buồn và khát khao hoà nhập với thiên nhiên, cuộc đời. "Đây thôn Vĩ Dạ" của Hàn Mặc Tử là lời trách móc nhẹ nhàng, tình tứ gửi đến người con gái trong mộng, đồng thời thể hiện nỗi buồn nhớ nhung trước thiên nhiên thôn Vĩ xứ Huế. Khởi đầu bằng lời mời gọi đầy ẩn ý, bài thơ khắc hoạ hình ảnh "nắng hàng cau", "vườn ai xanh như ngọc" và lá trúc che mặt, tạo nên không gian lãng mạn, gần gũi nhưng cũng đầy xa cách.

Trái lại, "Tràng giang" của Huy Cận mang âm hưởng buồn man mác với không gian rộng lớn và bức tranh thiên nhiên hoang vắng. Con sông tràng giang mênh mông hiện lên trong ánh chiều tà, với những cồn cát, cành củi lạc, chiếc thuyền xuôi mái, tất cả đều thấm đẫm nỗi buồn và sự cô đơn của con người trước thiên nhiên bao la.

Nét tương đồng

Cả hai tác phẩm đều lấy cảm hứng từ thiên nhiên làm nền tảng, nhưng thiên nhiên không chỉ là cảnh sắc đơn thuần mà còn là bức phông nền để thi nhân bộc lộ nỗi buồn, nỗi khát khao của chính mình. Hàn Mặc Tử tìm thấy ở thiên nhiên thôn Vĩ vẻ đẹp mơ hồ, trong trẻo, mang tính mộng ảo; còn Huy Cận cảm nhận thiên nhiên ở Tràng Giang như một không gian tĩnh lặng, mênh mông, nhuốm màu cổ kính, đưa con người vào cảm giác nhỏ bé và lạc lõng.

Ngoài ra, cả hai tác giả đều vận dụng thể thơ thất ngôn để bày tỏ nỗi lòng sâu kín, với cách sử dụng ngôn ngữ giàu nhạc điệu và hình ảnh mang tính biểu tượng, gợi cảm.

Nét khác biệt trong phong cách nghệ thuật

Trong "Đây thôn Vĩ Dạ", Hàn Mặc Tử sử dụng hình ảnh và ngôn ngữ thơ tinh tế, giàu sức gợi cảm và lãng mạn. Bài thơ mở ra cảnh thôn Vĩ xinh xắn, tươi đẹp qua nắng mới, vườn xanh, cùng hình bóng mờ ảo của người thiếu nữ. Điệp từ "nắng" nhấn mạnh ánh sáng tươi mới, tràn đầy sức sống nhưng lại lấp lánh nét buồn. Bên cạnh đó, Hàn Mặc Tử lồng vào thơ yếu tố siêu thực qua hình ảnh "sông trăng" và "khách đường xa", khiến bài thơ toát lên sự lãng mạn, mơ hồ nhưng phảng phất nỗi niềm không thể đạt tới.

Ngược lại, "Tràng giang" của Huy Cận lại mang đậm phong cách cổ điển, với ảnh hưởng từ thơ Đường. Câu thơ đầu tiên "Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp" như mở ra bức tranh buồn, tĩnh lặng, được nhấn nhá bằng những từ láy "buồn điệp điệp", "lơ thơ", "đìu hiu",… Cảnh vật trong "Tràng giang" mang sắc thái cổ điển và cô tịch, nhấn mạnh sự đơn độc của con người qua hình ảnh cành củi khô, chiếc thuyền lẻ loi, sóng nước mênh mông và bến cô liêu. Thiên nhiên trong thơ Huy Cận không chỉ là biểu hiện của nỗi buồn mà còn là nỗi nhớ quê hương, nỗi lòng của những tâm hồn bơ vơ giữa cuộc đời.

Đánh giá giá trị nội dung và nghệ thuật

Về nội dung: Cả hai bài thơ đều là những bài ca về nỗi buồn nhân thế, nhưng Hàn Mặc Tử thiên về cái buồn yêu đời, khát khao được hòa nhập với đời sống qua hình ảnh người con gái thôn Vĩ; trong khi đó, Huy Cận nghiêng về nỗi sầu nhân thế, nỗi hoang vắng trong tâm hồn khi đối diện với thiên nhiên rộng lớn.

Về nghệ thuật: "Đây thôn Vĩ Dạ" nổi bật với phong cách trữ tình, lãng mạn và sự kết hợp yếu tố hiện thực - siêu thực trong thơ ca. "Tràng giang" là sự kết hợp hài hòa giữa yếu tố cổ điển và hiện đại, với cách diễn tả không gian tĩnh lặng và ngôn ngữ thơ mang sắc thái triết lý.

[3] Kết bài

Cả "Đây thôn Vĩ Dạ" và "Tràng giang" đều khẳng định được giá trị nghệ thuật cao, mỗi tác phẩm là một bức tranh thiên nhiên, một lát cắt tâm hồn của thi nhân. Nếu như "Đây thôn Vĩ Dạ" là nỗi buồn yêu đời, yêu người mang màu sắc lãng mạn, siêu thực, thì "Tràng giang" là nỗi sầu vũ trụ, cảm giác cô đơn trước thiên nhiên bao la mang phong cách cổ điển, điềm đạm. Qua đó, ta càng thêm hiểu về phong cách sáng tác độc đáo của Hàn Mặc Tử và Huy Cận – những nhà thơ tài hoa của phong trào Thơ Mới, đã tạo nên những tác phẩm đậm chất thơ vừa giàu giá trị nghệ thuật, vừa chất chứa nỗi niềm sâu kín về cuộc sống và con người.