Tiếp xúc trực tiếp với chó có thể dẫn đến nhiễm bệnh sán dây chó ở người? Khi nhiễm bệnh thì người bệnh sẽ xuất hiện những triệu chứng gì?

Mục lục bài viết

• Tiếp xúc trực tiếp với chó có thể dẫn đến nhiễm bệnh sán dây chó ở người?
• Khi nhiễm bệnh sán dây chó thì người bệnh sẽ xuất hiện những triệu chứng gì?
• Chu kỳ nhiễm bệnh sán dây chó ở người gồm giai đoạn nào?

Tiếp xúc trực tiếp với chó có thể dẫn đến nhiễm bệnh sán dây chó ở người?

Căn cứ vào Mục 1 Hướng dẫn ban hành kèm theo Quyết định 1658/QĐ-BYT năm 2022 đã có những hướng dẫn về nguồn lây bệnh sán dây chó ở người như sau:

“1. ĐẠI CƯƠNG

Bệnh sán dây chó là bệnh gây ra bởi các loài sán thuộc giống Echinococcus. Bệnh sán dây chó ở người có 2 hình thái tổn thương chính:

- Thể nang nước (Cystic echinococcosis-CE): do người nhiễm ấu trùng sán dây chó loài E. granulosus, bệnh gặp ở hầu hết các châu lục đặc biệt là những vùng nuôi nhiều cừu, bò. Tại châu Á, bệnh phân bố tại Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Thái Lan, Mông Cổ, In đô nê xi a, Băng la đét, Nê pal, Ấn Độ. Tại Việt Nam đã ghi nhận các bệnh nhân có nang nước ở phổi do loài E. ortleppi.

- Thể nang tổ ong (Alveolar echinococcosis-AE): do người nhiễm ấu trùng sán dây chó loài E. multilocularis, bệnh lưu hành tại vùng bắc bán cầu như ở Trung Quốc, Nga, Bắc Âu, Bắc Mỹ.

1.1. Tác nhân

Giống Echinococcus có khoảng 10 loài đã được ghi nhận, trong đó hai loài gây bệnh chính ở người là: E. granulosus và E. multilocularis.

1.2. Nguồn bệnh

- E. granulosus có vật chủ chính là: chó nuôi, chó hoang...; vật chủ trung gian là loài động vật ăn cỏ, đặc biệt là cừu.

- E. multilocularis có vật chủ chính là các loài động vật hoang dại: cáo, chồn...; vật chủ trung gian là loài gặm nhấm như chuột đồng, chuột nhà.

1.3. Tính cảm nhiễm và miễn dịch

Tất cả mọi người, cả hai giới đều có khả năng nhiễm ấu trùng sán dây chó và có thể bị tái nhiễm nếu ăn phải trứng sán dây chó.

1.4. Phương thức lây truyền

Người mắc bệnh do nuốt phải trứng sán dây chó khi ăn uống các loại thực phẩm bị nhiễm trứng sán dây chó hoặc người sau khi có tiếp xúc trực tiếp với chó, cáo, chồn nhiễm bệnh.”

Theo đó, khi tiếp xúc trực tiếp với chó, cáo, chồn nhiễm bệnh hoặc ăn phải trứng sán dây cho trên các loại thực phẩm bị nhiễm trứng sán dây cho là những nguyên nhân dẫn đến việc mắc bệnh sán dây chó ở người.

Tiếp xúc trực tiếp với chó có thể dẫn đến nhiễm bệnh sán dây chó ở người? Khi nhiễm bệnh thì người bệnh sẽ xuất hiện những triệu chứng gì? (Hình từ internet)

Khi nhiễm bệnh sán dây chó thì người bệnh sẽ xuất hiện những triệu chứng gì?

Căn cức vào Mục 2 Hướng dẫn ban hành kèm theo Quyết định 1658/QĐ-BYT năm 2022 đã có những hướng dẫn liên quan đến các triệu chứng của bệnh sán dây chó ở người như sau:

"2. LÂM SÀNG

Bệnh do ấu trùng sán dây chó Echinococcus có thể lâm sàng phụ thuộc vào loài sán dây chó bị nhiễm. Bệnh có đặc điểm là phát triển chậm, trong một thời gian dài có thể hoàn toàn không có biểu hiện lâm sàng. Các nang sán hay gặp ở gan, sau đó là phổi và các cơ quan khác như thận, lách, tim, tổ chức thần kinh hoặc xương.

2.1. Thể nang nước (Cystic echinococcosis - CE)

- Các triệu chứng thường xuất hiện vào giai đoạn cuối, khi nang kén đã phát triển gây chèn ép, kích thước của nang dao động 1-15 cm. Các triệu chứng thay đổi tùy vị trí, kích thước và số lượng của nang kén.

- Vị trí thường gặp của nang kén sán E. granulosus là gan và phổi, các triệu chứng lâm sàng thường không đặc hiệu:

+ Ở gan: ăn khó tiêu, viêm túi mật, vàng da, sốt nhẹ.

+ Ở phổi: ho dai dẳng, sốt nhẹ, đôi khi ho khạc ra máu, mẩn ngứa.

2.2. Thể nang tổ ong (Alveolar echinococcosis - AE)

Các triệu chứng cũng phụ thuộc vào vị trí và kích thước của nang, nhưng thường chẩn đoán nhầm với xơ gan hoặc ung thư gan thứ phát.

- Bệnh hay gặp ở người cao tuổi.

- Gan to, cứng, không đau, không tìm thấy khối u nguyên phát.

- Ban đầu, nang kén thường xuất hiện ở gan, sau đó lan sang các cơ quan lân cận hoặc theo đường máu đến phổi, não.

- Bệnh tiến triển đưa đến trạng thái suy kiệt và tử vong sau vài năm."

Theo đó, khi con người mắc bệnh sán dây chó có thể sẽ không có bất kỳ triệu chứng nào trong thể gian dài mắc bệnh sán dây chó. Tuy nhiên, ở thể nang nước thì vào giao đoạn cuối sẽ xuất hiệu triệu chứng ăn khó tiêu, vàng da, ho dai dẳng, sốt nhẹ, ho khạc có máu và mẫn ngứa. Đối với thể nang tổ ong thì bệnh sẽ tiến triển đến trạng thái suy kiệt và dẫn đến tử vong sau vài năm nhiễm bệnh.

Chu kỳ nhiễm bệnh sán dây chó ở người gồm giai đoạn nào?

Căn cứ vào Mục 1 Hướng dẫn ban hành kèm theo Quyết định 1658/QĐ-BYT năm 2022 đã phân tích về chu kỳ nhiễm bệnh sán dây chó ở người như sau:

(1). Sán dây chó E. granulosus trưởng thành dài 2-7 mm, sống tại ruột non của vật chủ chính.

(2). Trứng sán dây chó chứa phôi lây nhiễm (ấu trùng) thải ra môi trường qua phân và có thể gây nhiễm ngay lập tức.

(3). Trong vật chủ trung gian, ấu trùng thoát vỏ, xuyên qua thành ruột, vào hệ tuần hoàn để đi đến các cơ quan nội tạng.

(4). Ấu trùng sán dây chó phát triển thành các nang nước có thành dày, to dần, chủ yếu gặp ở gan và phổi. Dịch nang trong, mặn, ưu trương, có chứa các đầu sán và có thể hình thành các nang con. Ở người, các nang có thể vỡ, tạo ra các nang thứ phát.

(5)_(6). Vật chủ chính sau khi ăn các phủ tạng có nang kén, các đầu sán sẽ thoát ra, bám vào thành ruột, phát triển thành sán dây chó trưởng thành sau khoảng 32-80 ngày.

Như vậy, chu kỳ nhiễm bệnh sán dây chó ở người sẽ bao gồm 6 giai đoạn được thể hiện theo nội dung của hướng dẫn nêu trên.