Ăn cua, tôm ở sông suối có thể nhiễm ấu trùng sán lá phổi? Mắc bệnh sán lá phổi sẽ xuất hiện những triệu chứng phổ biến nào?

Mục lục bài viết

• Nguyên nhân nào dẫn đến việc mắc bệnh sán lá phổi?
• Khi mắc bệnh sán lá phổi thì sẽ xuất hiện những triệu chứng gì?
• Chu kỳ phát triển của bệnh sán lá phổi gồm những giai đoạn nào?

Nguyên nhân nào dẫn đến việc mắc bệnh sán lá phổi?

Căn cứ vào Mục 1 Hướng dẫn ban hành kèm theo Quyết định 1573/QĐ-BYT năm 2022 của Bộ Y tế đã có hướng dẫn như sau về bệnh sán lá phổi:

"1. ĐẠI CƯƠNG

Bệnh sán lá phổi là do sán lá thuộc giống Paragonimus ký sinh trong phổi hoặc màng phổi gây nên. Người nhiễm bệnh do ăn phải tôm, cua chưa được nấu chín có nhiễm ấu trùng sán lá phổi.

1.1. Tác nhân

- Trên thế giới có hơn 40 loài sán lá phổi thuộc giống Paragonimus đã được báo cáo lây nhiễm cho động vật và người. Trong số hơn 10 loài được báo cáo lây nhiễm sang người, phổ biến nhất là P. westermani.

- Hiện tại ở Việt Nam mới chỉ phát hiện được loài P. heterotremus gây bệnh trên người.

- Bệnh sán lá phổi thường gặp ở một số tỉnh như: Lai Châu, Sơn La, Hòa Bình, Lào Cai, Yên Bái, Hà Giang, Lạng Sơn, Tuyên Quang, Phú Thọ, Nghệ An.

1.2. Nguồn bệnh

Các động vật hoang dã như chồn, cáo, cầy, hổ, báo...nhiễm sán lá phổi. Cua, tôm ở suối đá mang ấu trùng sán lá phổi.

1.3. Tính cảm nhiễm và miễn dịch"

Mọi người đều có khả năng mắc bệnh sán lá phổi. Người sau khi nhiễm ấu trùng sán lá phổi 5-6 tuần, sẽ xuất hiện kháng thể đặc hiệu trong máu.

Theo đó, người bệnh bị nhiễm bệnh sán lá phổi do ăn phải tôm, cua chưa được nấu chín có nhiễm ấu trùng sán lá phổi. Những loài động vật hoang dã cũng rất dễ nhiễm sán lá phổi và bệnh này thường phân bố ở một số địa phương như Lai Châu, Sơ La, Hà Giang,…

Ngoài ra, tất cả mọi người, không phân biệt giới tính hay lứa tuổi đều có thể bị nhiễm bệnh sán lá phổi. Do đó, mọi người không được chủ quan trong công tác phòng chống bệnh sán lá phổi, nên nấu chín thức ăn và vệ sinh sạch sẽ để phòng ngừa bệnh sán lá phổi.

Ăn cua, tôm ở sông suối có thể nhiễm ấu trùng sán lá phổi? Mắc bệnh sán lá phổi sẽ xuất hiện những triệu chứng phổ biến nào?

Khi mắc bệnh sán lá phổi thì sẽ xuất hiện những triệu chứng gì?

Căn cứ vào Mục 2 Hướng dẫn ban hành kèm theo Quyết định 1573/QĐ-BYT năm 2022 của Bộ Y tế đã có hướng dãn nhận biết bệnh sán lá phổi thông qua những triệu chứng lâm sàn sau đây:

- Các triệu chứng chính của bệnh sán lá phổi:

+ Ho kéo dài nhiều tháng, nhiều năm; tiến triển từng đợt cấp tính. Ho và khạc đờm lẫn máu (thường ra ít một lẫn với đờm, màu đỏ tươi, hoặc đỏ thẫm, hoặc màu rỉ sắt, cũng có khi ho ra nhiều máu tươi một lúc tùy thuộc vào tổn thương mạch máu nơi ký sinh trong phế quản.

+ Sốt: hầu hết các trường hợp không có sốt, không có tình trạng nhiễm trùng và ít suy sụp.

+ Có thể có tức ngực, khó thở.

+ Nghe phổi có ran ngáy, ran rít.

+ Có hội chứng 3 giảm ở đáy phổi khi có tràn dịch màng phổi (nếu sán ở trong màng phổi chúng gây tràn dịch màng phổi).

- Đối với những trường hợp sán khu trú ở phủ tạng khác, triệu chứng lâm sàng diễn biến phức tạp, tùy theo phủ tạng ký sinh. Nếu sán ở não, thường có triệu chứng động kinh, sán ở gan gây áp xe gan...

Như vậy, người mắc bệnh sán lá phổi sẽ chịu những cơn ho kéo dài trong vài tháng hoặc vài năm, có thể ho và khạc đờm có máu, hầu như các bệnh nhân mắc bệnh sán là phổi sẽ không xuất hiện triệu chứng sốt. Trường hợp sán ở não thì sẽ xuất hiện triệu chứng động kinh ở người bệnh.

Chu kỳ phát triển của bệnh sán lá phổi gồm những giai đoạn nào?

Căn cứ vào Mục 1 Hướng dẫn ban hành kèm theo Quyết định 1573/QĐ-BYT năm 2022 của Bộ Y tế đã hướng dẫn về chu kỳ mắc bệnh sán lá phổi như sau:

(1) Sán lá phổi đẻ trứng, trứng theo đờm qua họng ra ngoài hoặc theo phân khi nuốt đờm, trứng rơi xuống nước.

(2) Ở môi trường nước trứng phát triển và nở ra ấu trùng lông.

(3) Ấu trùng lông chui vào ốc để phát triển thành ấu trùng đuôi.

(4) Ấu trùng đuôi rời ốc bơi tự do trong nước, xâm nhập vào tôm cua nước ngọt, rụng đuôi phát triển thành ấu trùng nang ở trong thịt và phủ tạng của tôm, cua.

(5) Người (hoặc động vật) ăn phải tôm, cua có ấu trùng nang chưa được nấu chín như: cua nướng, mắm cua, uống nước cua sống thì sau khi ăn: ấu trùng sán vào dạ dày và ruột, xuyên qua thành ống tiêu hóa vào ổ bụng rồi xuyên qua cơ hoành và màng phổi vào phế quản để làm tổ ở đó.

(5) Thời gian từ khi ăn phải ấu trùng đến khi có sán trưởng thành khoảng 5-6 tuần.

Theo đó, sán lá phổi đẻ trứng và trứng theo đờm qua họng hoặc theo phân rơi xuống nước. Ở trong nước thì trứng phát triển thành ấu trùng lông. Ông trùng này sẽ chui vào ốc để phát triển thành ấu trùng đuôi. Tiếp theo đó, ấu trùng đuôi sẽ bơi trong nước và xâm nhập vào tôm cua và phát triển thành ấu trùng nang trong thịt và phủ tạng của tôm, cua. Con người hoặc động vật ăn phải cá loài tôm, cua mang ấu trùng nang chưa được nấu chính sẽ mang ấu trùng này vào dạ dày và ruột. Trong vòng 5-6 tuần sau khi ăn phải tôm có nhiễm ấu trùng thì sẽ phát triển thành sán trưởng thành.

Trên đây là một số biểu hiện và chu kỳ phát triển của bệnh sán lá phổi mà người dân cần chú ý!