QUYẾT ĐỊNH

BAN HÀNH TÀI LIỆU “HƯỚNG DẪN TRIỂN KHAI MÔ HÌNH TRUYỀN THÔNG TẠI CỘNG ĐỒNG VỀ SỨC KHOẺ BÀ MẸ, TRẺ EM THÔNG QUA GIÀ LÀNG, TRƯỞNG BẢN, NGƯỜI CÓ UY TÍN”

BỘ TRƯỞNG BỘ Y TẾ

Căn cứ Nghị định số 42/2025/NĐ-CP ngày 27/02/2025 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Y tế;

Căn cứ Quyết định số 1719/QĐ-TTg ngày 14/10/2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021- 2030, giai đoạn I: từ năm 2021 đến năm 2025;

Căn cứ Thông tư số 55/2023/TT-BTC ngày 15/8/2023 của Bộ Tài chính về Quy định quản lý, sử dụng và quyết toán kinh phí sự nghiệp từ nguồn ngân sách nhà nước thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025;

Căn cứ Quyết định số 2415/QĐ-BYT ngày 05/9/2022 của Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành hướng dẫn thực hiện Dự án 7 - Chăm sóc sức khỏe nhân dân, nâng cao thể trạng, tầm vóc người dân tộc thiểu số; phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I; từ năm 2021 đến năm 2025;

Theo đề nghị của Cục trưởng Cục Bà mẹ và Trẻ em, Bộ Y tế.

QUYẾT ĐỊNH:

Điều 1. Ban hành tài liệu “Hướng dẫn triển khai mô hình truyền thông tại cộng đồng về sức khỏe bà mẹ, trẻ em thông qua già làng, trưởng bản, người có uy tín”.

Điều 2. Tài liệu “Hướng dẫn triển khai mô hình truyền thông tại cộng đồng về sức khỏe bà mẹ, trẻ em thông qua già làng, trưởng bản, người có uy tín” được áp dụng tại xã khu vực III các địa phương triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế- xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2025 và các địa phương khác khi có nhu cầu.

Điều 3. Quyết định này có hiệu lực kể từ ngày ký ban hành.

Điều 4. Các Ông (Bà): Chánh Văn phòng Bộ, Cục trưởng Cục Bà mẹ và Trẻ em, Thủ trưởng các đơn vị thuộc và trực thuộc Bộ Y tế, Giám đốc Sở Y tế các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và Thủ trưởng các đơn vị liên quan chịu trách nhiệm thi hành Quyết định này./.

HƯỚNG DẪN TRIỂN KHAI

MÔ HÌNH TRUYỀN THÔNG TẠI CỘNG ĐỒNG VỀ SỨC KHOẺ BÀ MẸ, TRẺ EM THÔNG QUA GIÀ LÀNG, TRƯỞNG BẢN, NGƯỜI CÓ UY TÍN
(Ban hành kèm theo Quyết định số 941/QĐ-BYT ngày 20 tháng 3 năm 2025)

I. MỤC ĐÍCH

Huy động sự tham gia của già làng, trưởng bản, người có uy tín vào các hoạt động truyền thông tại cộng đồng về chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi nhằm thay đổi nhận thức, thái độ, hành vi chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em.

II. ĐỐI TƯỢNG

1. Đối tượng truyền thông thay đổi hành vi

- Phụ nữ mang thai, bà mẹ có con nhỏ

- Phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ

- Người chăm sóc trẻ: bố, mẹ, ông, bà

2. Đối tượng thực hiện mô hình

- Già làng, trưởng bản/ thôn

- Người có uy tín: Trong Hướng dẫn này người có uy tín được hiểu là những người được người dân địa phương tin tưởng như lãnh đạo UBND xã, bí thư thôn/bản, trưởng các ban ngành, tổ chức, đoàn thể của xã, thôn/bản/ấp...

- Cán bộ trạm y tế xã

- Y tế thôn bản, cô đỡ thôn, bản, cộng tác viên/truyền thông viên

III. PHẠM VI THỰC HIỆN

- Mô hình này thực hiện tại các xã khu vực III theo Quyết định số 861/QĐ-TTg ngày 04/6/2021 của Thủ tướng Chính phủ về Phê duyệt danh sách các xã khu vực III, khu vực II, khu vực I thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2025.

- Có thể áp dụng Hướng dẫn này để triển khai tại các địa bàn khác bằng các nguồn kinh phí hợp pháp khác.

IV. HƯỚNG DẪN TRIỂN KHAI MÔ HÌNH

Bảng: Các bước xây dựng và triển khai thực hiện mô hình

PHỤ LỤC 1

HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN CÁC HOẠT ĐỘNG CỦA MÔ HÌNH

Trong kế hoạch triển khai mô hình, các địa phương lựa chọn các hoạt động truyền thông phù hợp, bao gồm:

1. Tổ chức nói chuyện chuyên đề

- Nội dung: liên quan đến chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em.

- Đối tượng: Lựa chọn đối tượng thuộc đối tượng truyền thông thay đổi hành vi

- Thời gian: Trong thời gian triển khai mô hình

- Địa điểm: Lựa chọn địa điểm tại cộng đồng, đủ rộng như hội trưởng thôn, nhà văn hoá thôn, trường học...để tổ chức hoạt động, thuận tiện cho đối tượng đến tham dự. Nếu có thể, chọn nơi có các trang thiết bị hỗ trợ như bàn, ghế, hệ thống phát âm thanh, hình ảnh...

- Số lần: Số lần thực hiện cần phù hợp với khả năng của địa phương. Cần tính tổng số lần thực hiện tại mỗi thôn trong mỗi xã để tính tổng số lần cho từng huyện và của tỉnh.

- Người thực hiện: Cán bộ Trạm y tế xã hoặc Y tế thôn bản có năng lực hoặc thành viên Ban thực hiện mô hình có khả năng thực hiện.

- Người phối hợp: Thành viên Ban thực hiện mô hình tham gia phối hợp mời đối tượng đến tham dự, hỗ trợ thực hiện buổi nói chuyện chuyên đề

2. Viết bài phát thanh

+ Người viết bài phát thanh: cán bộ Trạm y tế xã hoặc thành viên của Ban thực hiện mô hình hoặc cán bộ Trung tâm y tế huyện.

+ Số bài: Cần khả thi với khả năng của địa phương. Có thể mỗi tháng 1 - 2 bài. Từ đó tính tổng số bài viết của mỗi xã, tổng số bài của từng huyện và của tỉnh.

+ Nội dung: Lựa chọn chủ đề phù hợp với nhu cầu chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em tại địa phương. Nội dung cần ngắn gọn, đơn giản.

3. Đọc bài phát thanh

+ Người đọc bài phát thanh: Lựa chọn người phù hợp như công chức văn hoá xã, trưởng thôn, bí thư thôn để đọc hoặc thu âm và phát thanh trên loa của xã, thôn. Tùy theo đặc điểm của mỗi địa phương, bài đọc phát thanh có thể chuyển thể sang tiếng dân tộc.

+ Số buổi: Phù hợp với khả năng của địa phương và mức độ cần quan tâm của vấn đề sức khỏe. Tính tổng số buổi cho kế hoạch của tỉnh dựa trên số buổi của từng thôn, xã, huyện

4. Thăm hộ gia đình-giáo dục sức khỏe (hoạt động lồng ghép)

+ Đối tượng: Lựa chọn đối tượng ưu tiên đến thăm hộ gia đình như phụ nữ mang thai, bà mẹ mới sinh, gia đình có trẻ suy dinh dưỡng, trẻ ốm...

+ Số lần thực hiện: cần phù hợp với khả năng của địa phương. Tính tổng số lần thực hiện tại mỗi thôn trong mỗi xã để tính số tổng số lần cho từng huyện và của tỉnh.

+ Người thực hiện: Y tế thôn bản, trưởng thôn, bí thư thôn, người có uy tín tại cộng đồng (cộng tác viên dinh dưỡng, chi hội trưởng hội phụ nữ thôn/bản ...)

5. Tư vấn giáo dục sức khỏe tại trạm y tế xã (hoạt động lồng ghép).

Hoạt động này thực hiện riêng biệt hoặc lồng ghép vào các buổi tiêm chủng, khám chữa bệnh cho phụ nữ mang thai và trẻ nhỏ tại Trạm y tế xã.

+ Đối tượng: Phụ nữ mang thai, bà mẹ và người chăm sóc trẻ, phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ.

+ Người thực hiện: Cán bộ Trạm y tế xã

+ Số lần: Căn cứ vào khả năng khám chữa bệnh hàng tháng của Trạm y tế xã để ước tính số lần tư vấn

Chuẩn bị tài liệu truyền thông. Các loại tài liệu truyền thông phù hợp cho mô hình như: áp phích, tờ rơi, tranh lật... Có thể xây dựng tài liệu phù hợp với địa phương hoặc sử dụng nguồn tài liệu mẫu của Trung ương để in ấn và cấp phát.

Lưu ý: Tài liệu cần ngắn gọn, đơn giản, dễ hiểu, hình ảnh minh họa phù hợp.

PHỤ LỤC 2

(dành cho tuyến tỉnh, huyện)

KẾ HOẠCH

Triển khai mô hình truyền thông tại cộng đồng về chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em dựa vào già làng, trưởng bản, người có uy tín

I - Cơ sở xây dựng kế hoạch

Liệt kê cụ thể văn bản chính thức của Bộ Y tế và của tỉnh

Đặc điểm, tình hình thực tế của địa phương

II - Mục tiêu

……………………………………………………………………………

III - Đối tượng

……………………………………………………………………………

IV - Nội dung truyền thông

Dựa trên định hướng của Bộ Y tế, tỉnh và thực tế địa phương để lựa chọn nội dung truyền thông, ưu tiên các nội dung truyền thông sau:

1. Chăm sóc phụ nữ mang thai

2. Chăm sóc phụ nữ sau đẻ

3. Chăm sóc trẻ sơ sinh

4. Chăm sóc trẻ dưới 6 tháng tuổi

5. Chăm sóc trẻ nhỏ

6. ………….

V - Hoạt động

Liệt kê các hoạt động dự kiến triển khai (mỗi hoạt động cần nêu rõ: Tên hoạt động, đối tượng của hoạt động, chỉ tiêu cần thực hiện (kết quả đầu ra), ai làm gì, phối hợp với ai, ai theo dõi, giám sát, địa điểm và thời gian, kinh phí.

VI - Kinh phí

▪ Nêu tổng kinh phí, nguồn kinh phí sử dụng sẵn có, nguồn kinh phí sẽ huy động để đảm bảo đủ cho thực hiện hoạt động

▪ Liệt kê kinh phí cho các tuyến - Tỉnh, huyện, xã

VII - Tổ chức thực hiện

Mô tả phân công trách nhiệm thực hiện cũng như kiểm tra, giám sát và đánh giá, báo cáo thực hiện cho các đơn vị đầu mối ở các tuyến

KHUNG KẾ HOẠCH HOẠT ĐỘNG

Triển khai mô hình truyền thông tại cộng đồng về chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em thông qua già làng, trưởng bản, người có uy tín

Năm……..

PHỤ LỤC 3

KẾ HOẠCH HOẠT ĐỘNG

Triển khai mô hình truyền thông tại cộng đồng về chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em thông qua già làng, trưởng bản, người có uy tín

Xã …………..Năm…………………………

PHỤ LỤC 4

(dành cho Trạm y tế xã)

BÁO CÁO TỔNG KẾT

Triển khai mô hình truyền thông tại cộng đồng về chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em thông qua già làng, trưởng bản, người có uy tín

Xã……………Năm……………………

1. Thông tin chung

2. Kết quả thực hiện hoạt động

2.1. Sự tham gia, ủng hộ của các cấp ủy đảng, chính quyền, đoàn thể, cơ quan quản lý cấp trên, ngang cấp

2.2. Các hoạt động đã triển khai

Bảng tổng hợp hoạt động của trường

Nhận xét về kết quả đạt được:

3. Khó khăn, thuận lợi khi triển khai mô hình

3.1. Thuận lợi

3.2. Khó khăn

4. Nhận xét, đánh giá

4.1. Kết quả đạt được so với kế hoạch đề ra

4.2. Hoạt động của Ban thực hiện mô hình (ưu điểm, hạn chế)

4.3. Sự tham gia của các cấp ủy đảng, chính quyền, đoàn thể, cơ quan quản lý cấp trên

4.4. Sự ủng hộ của các cấp ủy đảng, chính quyền, đoàn thể, cơ quan quản lý cấp trên, các đơn vị liên quan

5. Đề xuất, kiến nghị

PHỤ LỤC 5

BÁO CÁO KẾT QUẢ

Triển khai mô hình truyền thông tại cộng đồng về chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em thông qua già làng, trưởng bản, người có uy tín

I. MỤC TIÊU

……………………………………………………………………………

II. ĐỐI TƯỢNG TRUYỀN THÔNG

……………………………………………………………………………

III. THỜI GIAN TRIỂN KHAI

……………………………………………………………………………

IV. ĐỊA ĐIỂM TRIỂN KHAI

……………………………………………………………………………

V. KẾT QUẢ THỰC HIỆN CÁC HOẠT ĐỘNG

1. Khảo sát xây dựng mô hình

……………………………………………………………………………

2. Cấp phát các tài liệu truyền thông

……………………………………………………………………………

3. Họp triển khai mô hình

……………………………………………………………………………

4. Tập huấn nâng cao năng lực truyền thông cho Ban thực hiện mô hình và các đối tượng liên quan khác

……………………………………………………………………………

5. Tổ chức triển khai thực hiện các hoạt động truyền thông tại cộng đồng

……………………………………………………………………………

- Tổ chức các cuộc nói chuyện chuyên đề

……………………………………………………………………………

- Viết bài phát thanh

……………………………………………………………………………

- Đọc bài phát thanh

……………………………………………………………………………

- Thăm hộ gia đình GDSK

……………………………………………………………………………

- Tư vấn giáo dục sức khỏe

……………………………………………………………………………

6. Tổ chức giám sát hỗ trợ kỹ thuật giữa các tuyến

……………………………………………………………………………

7. Họp đánh giá tổng kết và duy trì mô hình

……………………………………………………………………………

VI. ĐÁNH GIÁ THUẬN LỢI, KHÓ KHĂN

……………………………………………………………………………

VII. ĐỀ XUẤT, KHUYẾN NGHỊ