KẾ HOẠCH

XỬ LÝ, THU HỒI ĐẤT LÂM NGHIỆP BỊ LẤN, CHIẾM TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐẮK LẮK

Trong những năm qua, công tác quản lý Nhà nước về đất đai trên địa bàn tỉnh đã được các cấp ủy đảng, chính quyền quan tâm và có nhiều chuyển biến tích cực, từng bước đi vào nề nếp, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững ổn định chính trị và trật tự an toàn xã hội trên địa bàn. Tuy nhiên, công tác quản lý đất đai trên địa bàn còn thiếu chặt chẽ, bộc lộ nhiều hạn chế; tại một số địa phương, công tác chỉ đạo thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm pháp luật về đất đai, trong đó công tác kiểm tra, xử lý, thu hồi đất lâm nghiệp có nguồn gốc từ nông lâm trường bị lấn, chiếm chưa được quan tâm đúng mức, chỉ đạo thiếu quyết liệt, chưa cụ thể, sát sao, nhiều địa phương còn buông lỏng công tác quản lý nhà nước về đất đai. Tình trạng đất lâm nghiệp do nhà nước quản lý và của các doanh nghiệp được nhà nước giao, cho thuê bị lấn, chiếm trong thời gian dài nhưng chưa được phát hiện, ngăn chặn và xử lý kịp thời; người dân canh tác, sản xuất, xây dựng nhà ở, công trình trái phép trên đất lấn, chiếm gây nhiều áp lực, khó khăn cho chính quyền địa phương các cấp trong công tác quản lý nhà nước về đất đai, lâm nghiệp; ảnh hưởng xấu, trực tiếp đến công tác quản lý, sử dụng đất, quản lý, bảo vệ và phát triển rừng và hoạt động sản xuất kinh doanh của các Công ty trách nhiệm hữu hạng một thành viên, hai thành viên về lâm nghiệp (sau đây viết tắt là các Công ty TNHH MTV, HTV lâm nghiệp) và các Ban quản lý rừng, vườn quốc gia và các chủ dự án nông, lâm nghiệp trên địa bàn.

Thực hiện Thông báo kết luận giám sát số 417-TB/UBKTTW ngày 13/01/2023 của Ủy ban Kiểm tra Trung ương; để tăng cường, nâng cao vai trò, trách nhiệm của chính quyền địa phương các cấp, chấn chỉnh công tác quản lý nhà nước về đất đai; khắc phục các tồn tại hạn chế; xử lý nghiêm, quyết liệt, có hiệu quả các hành vi vi phạm pháp luật về đất đai, nhất là hành vi lấn, chiếm đất lâm nghiệp; đồng thời, nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật trong Nhân dân, Doanh nghiệp và các Chủ rừng, UBND tỉnh ban hành Kế hoạch xử lý, thu hồi đất lâm nghiệp bị lấn, chiếm trên địa bàn tỉnh với nội dung cụ thể như sau:

I. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU

1. Mục đích

- Tăng cường, nâng cao nhận thức trong việc chấp hành quy định của pháp luật về đất đai; đảm bảo hiệu lực, hiệu quả các quy định của pháp luật về đất đai và pháp luật khác có liên quan; lập lại trật tự, kỷ cương, khắc phục những tồn tại, hạn chế trong công tác quản lý nhà nước, xử lý vi phạm pháp luật về đất đai, nhất là đất đai có nguồn gốc từ nông lâm trường, đất lâm nghiệp góp phần ổn định tình hình trật tự an toàn xã hội, phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương.

- Nâng cao vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của hệ thống chính trị các cấp, đặc biệt là cấp huyện, cấp xã; vai trò, trách nhiệm của chính quyền địa phương các cấp trong công tác quản lý nhà nước về đất đai, lâm nghiệp, nhất là trong việc phát hiện, ngăn chặn, xử lý kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật về đất đai, lấn chiếm đất lâm nghiệp trái phép; trách nhiệm của các chủ rừng, chủ dự án trong quản lý, sử dụng diện tích đất được giao, thuê.

- Xử lý nghiêm theo đúng quy định của pháp luật về đất đai đối với các hành vi vi phạm pháp luật về đất đai, lấn chiếm đất lâm nghiệp trái phép, có giải pháp toàn diện, hữu hiệu, hợp lý, thu hồi lại diện tích đất lâm nghiệp đã bị người dân xâm canh, lấn chiếm sử dụng trái phép theo quy định của pháp luật để đưa đất vào quản lý, sử dụng hiệu quả, đúng quy định của pháp luật, phát huy nguồn lực đất đai, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng.

2. Yêu cầu

- Việc tổ chức thu hồi đất lâm nghiệp bị lấn, chiếm trái phép phải tuân thủ đúng trình tự, thủ tục theo quy định của pháp luật đất đai hiện hành và pháp luật khác có liên quan, có xét đến tình hình thực tế tại địa phương; có sự chỉ đạo, theo dõi, tham gia, phối hợp, hỗ trợ tích cực, có hiệu quả của các cấp, các ngành, hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở.

- Việc tổ chức xử lý, thu hồi đất lâm nghiệp bị lấn, chiếm trái phép phải được thực hiện theo chức năng, nhiệm vụ của chính quyền các cấp được pháp luật quy định; có sự hướng dẫn, phối hợp chặt chẽ của các sở, ban, ngành chức năng liên quan với chính quyền địa phương và đơn vị có liên quan; đảm bảo nghiêm minh, triệt để, khách quan đúng quy định của pháp luật.

- UBND cấp huyện, cấp xã căn cứ chức năng, nhiệm vụ trong công tác quản lý nhà nước về đất đai trên địa bàn chủ động tăng cường bố trí nguồn lực hợp lý của địa phương và các nguồn lực hợp pháp khác để thực hiện hoàn thành nhiệm vụ.

- Đảm bảo gắn trách nhiệm của Thủ trưởng, người đứng đầu cơ quan, đơn vị, địa phương với kết quả thực hiện nhiệm vụ được giao theo Kế hoạch này.

II. NỘI DUNG, TRÁCH NHIỆM THỰC HIỆN

1. Đối với UBND cấp huyện

a) Về công tác chuẩn bị, nhiệm vụ thực hiện

- Tổ chức phổ biến, quán triệt sâu rộng đến cán bộ, công chức, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các hội, đoàn thể cùng cấp và người dân, Doanh nghiệp, Chủ rừng, chủ dự án trên địa bàn về chủ trương của tỉnh xử lý, thu hồi toàn bộ diện tích đất lâm nghiệp bị lấn, chiếm trái phép; đồng thời, đẩy mạnh công tác tuyên truyền Luật Lâm nghiệp, Luật Đất đai, các chính sách pháp luật của Nhà nước, các văn bản chỉ đạo của Trung ương, địa phương về công tác quản lý, bảo vệ rừng, đất lâm nghiệp bằng nhiều hình thức, nội dung phong phú nhằm nâng cao nhận thức pháp luật trong xã hội, trong công tác quản lý bảo vệ rừng, đất lâm nghiệp; tích cực tố giác hành vi vi phạm đến các cơ quan chức năng để xử lý theo quy định của pháp luật.

- Xây dựng Kế hoạch, lộ trình và tổ chức thực hiện xử lý, thu hồi đất lâm nghiệp bị lấn, chiếm trên địa bàn quản lý một cách phù hợp, sát với thực tiễn, đúng quy định của pháp luật. Trong đó, chú trọng đề cao công tác tuyên truyền, vận động, thuyết phục để người dân hiểu, chấp hành nghiêm chính sách pháp luật của Nhà nước về lâm nghiệp, đất đai, khuyến khích người dân tự nguyện trả lại đất lâm nghiệp đã bị lấn, chiếm, hạn chế thực hiện biện pháp cưỡng chế thu hồi.

- Thành lập Ban chỉ đạo và Tổ giúp việc tham mưu chỉ đạo xử lý, thu hồi đất lâm nghiệp bị lấn, chiếm trên địa bàn quản lý, với thành phần gồm:

+ Chủ tịch UBND huyện, thị xã, thành phố làm Trưởng Ban chỉ đạo;

+ Trưởng Phòng Tài nguyên và Môi trường, Trưởng Công an huyện, thị xã, thành phố làm Phó Trưởng Ban chỉ đạo;

+ Thành viên Ban chỉ đạo, gồm: Chánh Thanh tra, Trưởng phòng Tư pháp, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Trưởng phòng Dân tộc, Trưởng phòng Văn hóa - Thông tin, Trưởng phòng Tài chính - Kế hoạch, Chi cục Trưởng Chi cục Thuế, Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm, Chủ tịch UBND xã, phường, thị trấn.

+ Mời Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các hội, đoàn thể (Hội Nông dân, Hội Phụ nữ,…), Cơ quan quân sự huyện cùng cấp tham gia.

Trường hợp xét thấy cần thiết mời thêm các thành viên khác tham gia Ban chỉ đạo cấp huyện.

- Chỉ đạo UBND cấp xã thành lập Tổ công tác thực hiện các nhiệm vụ liên quan đến công tác xử lý, thu hồi đất lâm nghiệp bị lấn, chiếm tại địa bàn quản lý và tổ chức thực hiện công tác xử lý, thu hồi đất lâm nghiệp bị lấn, chiếm theo quy định của pháp luật; phối hợp với các Công ty TNHH MTV, HTV Lâm nghiệp, các Ban quản lý rừng phòng hộ, rừng đặc dụng, các khu bảo tồn thiên nhiên, vườn quốc gia và các chủ rừng, chủ dự án nông lâm nghiệp tiến hành kiểm tra tại thực địa, xác định đối tượng lấn chiếm trái phép, diện tích đất bị lấn chiếm, thời điểm lấn chiếm, hiện trạng sử dụng đất, nguồn gốc đất đai; căn cứ quy hoạch tỉnh, quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và quy hoạch ngành, lĩnh vực có liên quan để xem xét, báo cáo, đề xuất cấp có thẩm quyền xử lý theo quy định của pháp luật. Tổ công tác cần tập trung vào diện tích đất bị lấn, chiếm có nguồn gốc như sau:

+ Diện tích đất lâm nghiệp đã được cấp có thẩm quyền giao cho các cộng đồng dân cư, UBND cấp xã quản lý nhưng quản lý yếu kém, thiếu kiểm tra, giám sát để người dân xâm canh, lấn chiếm sử dụng.

+ Đất lâm nghiệp bị người dân xâm canh, lấn chiếm sử dụng trái pháp luật đối với diện tích UBND tỉnh giao, cho thuê tại các dự án nông lâm nghiệp, Công ty TNHH MTV, HTV Lâm nghiệp, các Ban quản lý rừng phòng hộ, rừng đặc dụng, các khu bảo tồn thiên nhiên và các vườn quốc gia.

Đối với các trường hợp lấn, chiếm đất lâm nghiệp nhưng chưa xác định được đối tượng vi phạm thì Tổ công tác cấp xã thông báo công khai về địa điểm, tài sản trên đất (loại cây trồng, công trình trên đất) bị lấn, chiếm trên các phương tiện thông tin đại chúng tại địa phương và niêm yết công khai tại trụ sở UBND cấp xã, các điểm sinh hoạt cộng đồng, nơi tập trung dân cư. Sau thời hạn 30 ngày, nếu không có tổ chức, cá nhân đến nhận là chủ thể vi phạm thì Tổ công tác lập thủ tục xử lý vi phạm hành chính thuộc trường hợp không xác định được đối tượng vi phạm theo quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính; trường hợp nếu có chủ thể vi phạm đến nhận thì thực hiện xử lý như trường hợp đã xác định đối tượng vi phạm.

+ Căn cứ kết quả kiểm tra, rà soát nêu trên, Tổ công tác của UBND cấp xã lập danh sách và báo cáo Ban chỉ đạo cấp huyện về các trường hợp lấn, chiếm đất tại địa bàn quản lý, trong đó xác định cụ thể các trường hợp đủ điều kiện và không đủ điều kiện cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo quy định tại Điều 139 Luật Đất đai năm 2024; các trường hợp lấn, chiếm đất xác định được đối tượng vi phạm và không xác định được đối tượng vi phạm. Từ đó, UBND cấp huyện chỉ đạo xử lý, thu hồi đất lâm nghiệp bị lấn, chiếm theo quy định đối với các trường hợp không đủ điều kiện xem xét cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

+ Căn cứ ý kiến chỉ đạo của Ban chỉ đạo xử lý, thu hồi đất lâm nghiệp bị lấn, chiếm cấp huyện, Tổ công tác của UBND cấp xã thông báo và tổ chức làm việc với các đối tượng lấn, chiếm đất để tiến hành thiết lập hồ sơ xử lý vi phạm hành chính và xử lý theo thẩm quyền, trường hợp vượt thẩm quyền thì báo cáo đề xuất cấp có thẩm quyền xử lý theo quy định của pháp luật.

- Thường xuyên chỉ đạo cơ quan chức năng, Chủ tịch UBND cấp xã, các Công ty Lâm nghiệp, Ban quản lý rừng phòng hộ, đặc dụng, các khu bảo tồn thiên nhiên, các vườn quốc gia, chủ dự án tăng cường kiểm tra, quản lý chặt chẽ diện tích rừng và đất lâm nghiệp trên địa bàn được giao quản lý; kịp thời phát hiện, ngăn chặn, xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.

- Xây dựng kế hoạch, huy động, bố trí đầy đủ nguồn lực, phân công nhiệm vụ cụ thể, có giải pháp hữu hiệu đảm bảo quản lý, sử dụng hiệu quả diện tích đất sau khi thu hồi tránh để tái lấn chiếm.

- Định kỳ hàng tháng, quý, 6 tháng, năm báo cáo tiến độ, kết quả thực hiện xử lý, thu hồi đất lâm nghiệp bị lấn, chiếm trên địa bàn quản lý về UBND tỉnh và Sở Tài nguyên và Môi trường để theo dõi, chỉ đạo.

b) Về thời gian thực hiện

- Trong quý IV/2024, UBND các huyện, thị xã, thành phố thực hiện các nhiệm vụ sau:

+ Tổ chức quán triệt chủ trương của tỉnh về xử lý, thu hồi đất lâm nghiệp bị lấn, chiếm trên địa bàn tỉnh.

+ Thành lập Ban chỉ đạo, Tổ giúp việc của Ban chỉ đạo cấp huyện và Tổ công tác cấp xã xử lý, thu hồi đất lâm nghiệp bị lấn, chiếm trên địa bàn quản lý.

+ Xây dựng hoàn thành Kế hoạch thực hiện xử lý, thu hồi đất lâm nghiệp bị lấn, chiếm (nếu có) trên địa bàn quản lý.

- Trong quý I/2025: Tổ công tác cấp xã hoàn thành việc kiểm tra thực tế, rà soát phân loại đối tượng và báo cáo Ban chỉ đạo cấp huyện về các trường hợp lấn, chiếm đất tại địa bàn quản lý, trong đó xác định cụ thể các trường hợp đủ điều kiện và không đủ điều kiện cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo quy định tại Điều 139 Luật Đất đai năm 2024; các trường hợp lấn, chiếm đất xác định được đối tượng vi phạm và không xác định được đối tượng vi phạm.

- Trong quý II/2025: Ban Chỉ đạo cấp huyện hoàn thành việc xét duyệt và thông báo các trường hợp lấn, chiếm đủ điều kiện và không đủ điều kiện được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo quy định tại Điều 139 Luật Đất đai năm 2024.

- Từ quý III đến quý IV/2025: Tổ công tác cấp xã tiến hành xử lý vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật; tiến hành cưỡng chế thu hồi đất lấn chiếm, phấn đấu thu hồi được 30% diện tích đất lấn, chiếm trên địa bàn.

- Từ quý I/2026 đến quý II/2026: Thu hồi được 30% diện tích đất lấn, chiếm trên địa bàn.

- Từ quý III/2026 đến quý IV/2026: Thu hồi 40% diện tích đất lâm nghiệp bị lấn, chiếm còn lại trên địa bàn.

- Đối với các trường hợp lấn, chiếm phát sinh kể từ ngày Kế hoạch này được ban hành thì UBND cấp huyện chỉ đạo UBND cấp xã phải tổ chức kiểm tra phát hiện, ngăn chặn, xử lý ngay sau khi phát hiện và báo cáo cấp có thẩm quyền theo dõi, chỉ đạo.

2. Đối với các Sở, ban, ngành của tỉnh

a) Sở Tài nguyên và Môi trường:

- Phối hợp với các sở, ngành, đơn vị, địa phương có liên quan tham mưu UBND tỉnh hướng dẫn, theo dõi, đôn đốc việc xử lý, thu hồi đất lâm nghiệp bị lấn, chiếm tại các địa phương theo quy định của pháp luật; thực hiện hướng dẫn trực tiếp hoặc tổng hợp, báo cáo, đề xuất UBND tỉnh chỉ đạo, giải quyết các khó khăn, vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện, nhất là công tác cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với các trường hợp lấn, chiếm đủ điều kiện theo quy định của Luật Đất đai năm 2024.

- Hướng dẫn UBND cấp huyện trong công tác quản lý nhà nước về đất đai; thiết lập hồ sơ xử lý vi phạm hành chính, cưỡng chế, khắc phục hậu quả, thu hồi đất lâm nghiệp bị lấn, chiếm theo quy định của pháp luật.

b) Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

- Hướng dẫn UBND cấp huyện trong công tác quản lý, bảo vệ, phát triển rừng và xử lý vi phạm pháp luật về lâm nghiệp trên địa bàn tỉnh theo quy định của pháp luật về lâm nghiệp.

- Chỉ đạo Hạt Kiểm lâm, các Công ty TNHH MTV, HTV Lâm nghiệp, Ban quản lý rừng phòng hộ, rừng đặc dụng, các khu bảo tồn thiên nhiên và các vườn quốc gia, phối hợp với chính quyền địa phương trong quản lý, xử lý, thu hồi đất lâm nghiệp đã giao, cho thuê bị người dân xâm canh, lấn chiếm, đặc biệt đối với diện tích đất lâm nghiệp còn rừng tự nhiên đang bị lấn, chiếm.

c) Sở Tư pháp

Phối hợp, hướng dẫn các sở, ngành, UBND cấp huyện tổ chức tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật về lâm nghiệp, đất đai; hướng dẫn các đơn vị, địa phương xử lý các khó khăn, vướng mắc phát sinh trong quá trình áp dụng pháp luật trong xử lý vi phạm hành chính, cưỡng chế, khắc phục hậu quả, thu hồi đất lâm nghiệp bị lấn, chiếm.

d) Sở Tài chính

Hướng dẫn UBND cấp huyện cân đối nguồn ngân sách cấp huyện để triển khai, thực hiện công tác xử lý, thu hồi đất lâm nghiệp bị lấn, chiếm, kinh phí cưỡng chế thi hành các quyết định xử lý vi phạm hành chính; hướng dẫn các cơ quan khác về kinh phí cưỡng chế thi hành các quyết định xử lý vi phạm hành chính trong trường hợp người vi phạm không tự nguyện thi hành quyết định xử lý vi phạm hành chính theo quy định pháp luật.

đ) Công an tỉnh

- Chỉ đạo các đơn vị nghiệp vụ phối hợp với chính quyền cấp huyện trong công tác xử lý, thu hồi đất lâm nghiệp bị lấn, chiếm.

- Chỉ đạo Công an các huyện, thị xã, thành phố phối hợp với UBND cấp huyện tuyên truyền, vận động, thuyết phục người dân tự nguyện trả lại đất lâm nghiệp bị lấn, chiếm; tăng cường tranh thủ, phát huy vai trò của chức sắc tôn giáo, người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số phục vụ công tác tuyên truyền, vận động nhân dân tự nguyện trả lại đất lấn, chiếm; chủ động nắm tình hình, quản lý địa bàn, đối tượng; kịp thời phát hiện, đấu tranh ngăn chặn âm mưu, hoạt động của các thế lực thù địch, phản động, số chống đối, bất mãn lợi dụng vụ việc xuyên tạc, kích động, chống phá; nắm chắc tư tưởng, thái độ, nguyện vọng, phản ứng của người dân liên quan đến việc xử lý, thu hồi đất lâm nghiệp bị lấn, chiếm.

3. Đối với các chủ rừng, chủ dự án:

- Chủ động kiểm tra, rà soát, tổng hợp, báo cáo UBND cấp xã về các trường hợp lấn, chiếm đất trái phép trên diện tích được giao quản lý, sử dụng qua các thời kỳ; đồng thời, kịp thời phát hiện, báo cáo với Tổ công tác cấp xã về những trường hợp lấn, chiếm đất phát sinh trong diện tích thuộc đơn vị quản lý, sử dụng sau khi nhận được Kế hoạch này để được phối hợp xử lý.

- Phối hợp với Tổ công tác cấp xã tiến hành kiểm tra thực địa, xác định đối tượng lấn, chiếm đất trái phép; diện tích đất bị lấn, chiếm; thời điểm lấn chiếm; hiện trạng sử dụng đất; nguồn gốc đất đai và cung cấp các hồ sơ, tài liệu có liên quan để cơ quan có thẩm quyền xử lý theo quy định của pháp luật; có giải pháp quản lý, sử dụng hiệu quả diện tích sau khi được thu hồi từ các đối tượng lấn, chiếm đất tránh để tái lấn, chiếm.

III. TỔ CHỨC THỰC HIỆN

- UBND các huyện, thị xã, thành phố; các sở, ban, ngành, các chủ rừng và các cơ quan, đơn vị có liên quan căn cứ chức năng, nhiệm vụ được giao và nội dung Kế hoạch này chủ động tổ chức thực hiện đảm bảo hiệu quả, đúng quy định của pháp luật. Trong quá trình thực hiện, nếu có khó khăn, vướng mắc, kịp thời phản ánh, báo cáo về UBND tỉnh (qua Sở Tài nguyên và Môi trường) để được xem xét, giải quyết.

- Sở Tài nguyên và Môi trường có trách nhiệm theo dõi, đôn đốc thực hiện Kế hoạch này; định kỳ 6 tháng tổng hợp, báo cáo UBND tỉnh về tình hình, kết quả xử lý, thu hồi đất lâm nghiệp bị lấn, chiếm trên địa bàn tỉnh theo quy định./.