KẾ HOẠCH

TRIỂN KHAI ĐỀ ÁN “BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ VĂN HỌC DÂN GIAN CỦA CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ ĐẾN NĂM 2030” TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐẮK NÔNG

Thực hiện Quyết định số 1719/QĐ-TTg ngày 14/10/2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn đoạn I: từ năm 2021 đến năm 2025 và Quyết định số 3875/QĐ-BVHTTDL ngày 30/12/2023 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phê duyệt Đề án “Bảo tồn và phát huy giá trị văn học dân gian của các dân tộc thiểu số đến năm 2030”; Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành Kế hoạch “Bảo tồn và phát huy giá trị văn học dân gian của các dân tộc thiểu số đến năm 2030” trên địa bàn tỉnh Đắk Nông (Kế hoạch), như sau:

I. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU

1. Mục đích: Nhằm cụ thể hóa các nhiệm vụ được giao tại Quyết định số 3875/QĐ-BVHTTDL ngày 30/12/2022 của Bộ Văn hóa, Thể thao va Du lịch phê duyệt Đề án “Bảo tồn và phát huy giá trị văn học dân gian của các dân tộc thiểu số đến năm 2030”. Qua đó, góp phần nâng cao nhận thức của các cấp chính quyền địa phương, các ngành liên quan và Nhân dân trong việc lưu giữ, phát huy các giá trị văn học dân gian của dân tộc.

2. Yêu cầu: Việc triển khai các nhiệm vụ bảo tồn và phát huy giá trị văn học dân gian của các dân tộc thiểu số phải phù hợp với điều kiện thực tế của tỉnh, có trọng tâm, trọng điểm, đồng thời gắn kết chặt chẽ với việc bảo tồn, phát huy các thành tố văn hóa khác như: Phong tục tập quán, tiếng nói, chữ viết, trang phục, dân ca, dân vũ, dân nhạc... và với các ngành, lĩnh vực khác có liên quan.

II. MỤC TIÊU

1. Mục tiêu tổng quát

- Nâng cao nhận thức của Nhân dân, nhất là đồng bào các dân tộc thiểu số trong việc bảo tồn, phát huy các tác phẩm văn học dân gian; tăng cường công tác tuyên truyền, quảng bá các tác phẩm văn học dân gian trên các phương tiện truyền thông đại chúng.

- Đưa các tác phẩm văn học dân gian vào các sinh hoạt thường xuyên tại các thiết chế văn hóa nhằm định hướng cho người dân ý thức giữ gìn, bảo tồn văn học dân gian của dân tộc mình.

- Thực hiện các chương trình, dự án, kế hoạch bảo tồn, phát huy tác phẩm văn học dân gian của các dân tộc thiểu số để góp phần xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, thống nhất trong đa dạng của cộng đồng các dân tộc Việt Nam, với các đặc trưng dân tộc, nhân văn, dân chủ và khoa học.

2. Mục tiêu cụ thể

a) Giai đoạn 2023 - 2026

- Sưu tầm, nghiên cứu và tổ chức thực hiện công tác kiểm kê hàng năm để lập danh mục di sản văn hóa phi vật thể về văn học dân gian các dân tộc thiểu số.

- Phấn đấu sưu tầm, xuất bản 40% tác phẩm văn học dân gian của các dân tộc thiểu số, xây dựng cơ sở dữ liệu về văn học dân gian các dân tộc thiểu số để lưu trữ, nghiên cứu, tổ chức xuất bản, phát huy, truyền dạy.

- Phấn đấu 40% các tác phẩm văn học dân gian của các dân tộc thiểu số có nguy cơ mai một được áp dụng các biện pháp bảo tồn, tư liệu hóa.

- Phấn đấu 50% tác giả, nghệ nhân thuộc lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể nói chung và văn học dân gian của các dân tộc thiểu số nói riêng được hưởng chính sách hỗ trợ trong hoạt động bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể.

- Phấn đấu 50% các công chức, viên chức văn hóa, nghệ nhân, tác giả dân gian, già làng, trưởng bản, người có uy tín... được tập huấn, bồi dưỡng về công tác bảo tồn, phát huy giá trị văn học dân gian các dân tộc thiểu số.

- Phấn đấu 40% trường dân tộc nội trú và các cấp trường tại địa phương vùng đồng bào dân tộc thiểu số đưa thể loại văn học dân gian vào hoạt động sinh hoạt ngoại khóa, tổ chức ngày hội, giao lưu, liên hoan cho học sinh.

- Phấn đấu hình thành được 03 - 05 câu lạc bộ, đội văn nghệ dân gian/01 xã vùng dân tộc thiểu số để thực hành, biểu diễn và trao truyền các thể loại văn học dân gian.

b) Giai đoạn 2027 - 2030

- Hoàn thành công tác kiểm kê, đánh giá, phân loại và lập danh mục di sản văn hóa phi vật thể các thể loại văn học dân gian của các dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh.

- Phấn đấu sưu tầm, xuất bản 80% các tác phẩm văn học dân gian của các dân tộc thiểu số, xây dựng cơ sở dữ liệu số về văn học dân gian các dân tộc thiểu số để lưu trữ, nghiên cứu, tổ chức xuất bản, phát huy, truyền dạy.

- Phấn đấu 80% các tác phẩm văn học dân gian của các dân tộc thiểu số có nguy cơ mai một được áp dụng các biện pháp bảo tồn, tư liệu hóa.

- Phấn đấu 80% tác giả, nghệ nhân thuộc lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể nói chung và văn học dân gian của các dân tộc thiểu số nói riêng được hưởng chính sách hỗ trợ trong hoạt động bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể.

- Phấn đấu 80% các công chức, viên chức văn hóa, nghệ nhân, tác giả dân gian, già làng, trưởng bản, người có uy tín... được tập huấn, bồi dưỡng về công tác bảo tồn, phát huy giá trị văn học dân gian các dân tộc thiểu số.

- Phấn đấu 80% trường dân tộc nội trú và các cấp trường tại địa phương vùng đồng bào dân tộc thiểu số đưa thể loại văn học dân gian vào hoạt động sinh hoạt ngoại khóa, tổ chức ngày hội, giao lưu cho học sinh.

- Phấn đấu hình thành được 08 - 10 câu lạc bộ, đội văn nghệ dân gian/01 xã vùng dân tộc thiểu số để thực hành, biểu diễn và trao truyền các thể loại văn học dân gian.

- Tổ chức 01 đến 02 cuộc thi, cuộc phát động sưu tầm văn học dân gian của các dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh.

III. ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI VÀ THỜI GIAN THỰC HIỆN

1. Đối tượng thực hiện

- Các thể loại văn học dân gian của đồng bào các dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Đắk Nông.

- Đồng bào các dân tộc thiểu số, nhà nghiên cứu, văn nghệ sĩ, nghệ nhân người dân tộc thiểu số, các già làng, trưởng thôn, bon, buôn, bản vùng dân tộc thiểu số.

2. Phạm vi thực hiện: Các xã vùng đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Đắk Nông.

3. Thời gian thực hiện

- Từ năm 2023 đến năm 2030, chia làm 02 giai đoạn:

+ Giai đoạn I: Từ năm 2023 đến 2026.

+ Giai đoạn II: Từ năm 2027 đến 2030.

- Sơ kết đánh giá thực hiện Đề án vào Quý IV năm 2026 để xem xét, điều chỉnh cho giai đoạn sau. Tổng kết, đánh giá kết quả thực hiện Đề án vào Quý IV năm 2030.

IV. NHIỆM VỤ, GIẢI PHÁP THỰC HIỆN

1. Nhiệm vụ thực hiện (Có phụ lục kèm theo)

a) Xây dựng, ban hành cơ chế, chính sách để bảo tồn và phát huy giá trị văn học dân gian của các dân tộc thiểu số

- Nội dung thực hiện: Hỗ trợ kinh phí cho hoạt động sinh hoạt văn hóa, nghệ thuật dân gian hiện có như câu lạc bộ, đội văn nghệ dân gian. Có chính sách tôn vinh, đãi ngộ, động viên đối với các nghệ nhân dân gian, tác giả, nhà nghiên cứu có nhiều đóng góp trong công tác bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể.

- Thời gian thực hiện: Năm 2024 - 2025.

- Đơn vị chủ trì thực hiện: Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch.

- Đơn vị phối hợp: Các Sở, Ban, ngành liên quan và Ủy ban nhân dân các huyện, thành phố.

- Kinh phí thực hiện: Nguồn ngân sách địa phương và nguồn vốn trung ương.

b) Khảo sát, sưu tầm, kiểm kê và lập danh mục thể loại văn học dân gian truyền thống của các dân tộc thiểu số

- Nội dung thực hiện: Kiểm kê về di sản văn hóa phi vật thể, trong đó chú trọng rà soát, nghiên cứu về loại hình hóa là các tác phẩm văn học dân gian của các dân tộc.

- Thời gian thực hiện: Năm 2024 - 2026.

- Đơn vị chủ trì thực hiện: Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch.

- Đơn vị phối hợp: Ủy ban nhân dân các huyện, thành phố.

- Kinh phí thực hiện: Nguồn ngân sách địa phương và nguồn vốn trung ương; nguồn huy động hợp pháp khác theo quy định.

c) Tổ chức xây dựng chương trình truyền dạy, bồi dưỡng, tập huấn về văn học dân gian của các dân tộc thiểu số

- Nội dung thực hiện: Tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng nâng cao năng lực, kỹ năng, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ, nhà nghiên cứu làm công tác kiểm kê, sưu tầm, nghiên cứu văn hóa dân gian các dân tộc thiểu số.

- Thời gian thực hiện: Năm 2024 - 2026.

- Đơn vị chủ trì thực hiện: Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch.

- Đơn vị phối hợp: Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh và Ủy ban nhân dân các huyện, thành phố.

- Kinh phí thực hiện: Nguồn ngân sách địa phương và nguồn vốn trung ương; nguồn huy động hợp pháp khác theo quy định.

d) Bảo tồn và phát huy giá trị văn học dân gian các dân tộc thiểu số trong các lễ hội truyền thống, sinh hoạt văn hóa, liên hoan văn nghệ quần chúng và các không gian diễn xướng, thực hành phù hợp

- Nội dung thực hiện: Đưa các tác phẩm văn học dân gian vào sinh hoạt thường xuyên tại các thiết chế văn hóa; triển khai thực hiện các đề tài, dự án bảo tồn và phát huy các tác phẩm văn học dân gian của các dân tộc thiểu số; tạo điều kiện hỗ trợ các không gian diễn xướng, thực hành các di sản văn hóa phi vật thể, trong đó có tác phẩm văn học dân gian của các dân tộc thiểu số.

- Thời gian thực hiện: Giai đoạn 2027 - 2030.

- Đơn vị chủ trì thực hiện: Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch.

- Đơn vị phối hợp: Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh và Ủy ban nhân dân các huyện, thành phố.

- Kinh phí thực hiện: Nguồn ngân sách địa phương và nguồn vốn trung ương; nguồn huy động hợp pháp khác theo quy định.

e) Lựa chọn các tác phẩm văn học dân gian tiêu biểu của các dân tộc thiểu số đưa vào hoạt động giảng dạy và giáo dục ngoại khóa tại trường học

- Nội dung thực hiện: Tăng cường công tác giáo dục, tuyên truyền, giới thiệu các tác phẩm văn học dân gian của các dân tộc thiểu số cho các đối tượng học sinh, sinh viên, thanh niên. Nghiên cứu đưa một số tác phẩm tiêu biểu của các dân tộc thiểu số đã được dịch thuật vào chương trình giáo dục các cấp học phù hợp với điều kiện thực tế, đặc tính dân tộc, vùng, miền, địa phương.

- Thời gian thực hiện: Giai đoạn 2027 - 2030.

- Đơn vị chủ trì thực hiện: Sở Giáo dục và Đào tạo.

- Đơn vị phối hợp: Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh và Ủy ban nhân dân các huyện, thành phố.

- Kinh phí thực hiện: Nguồn ngân sách địa phương và nguồn vốn trung ương; nguồn huy động hợp pháp khác theo quy định.

f) Tuyên truyền, phổ biến, giới thiệu các tác phẩm văn học dân gian

- Nội dung thực hiện: Tổ chức trưng bày, giới thiệu các hiện vật, tài liệu, sách, ấn phẩm... liên quan đến văn học dân gian các dân tộc thiểu số. Xuất bản các ấn phẩm về các thể loại văn học dân gian các dân tộc thiểu số phục vụ công tác lưu giữ, truyền dạy, phổ biến.

- Thời gian thực hiện: Giai đoạn 2027 - 2030.

- Đơn vị chủ trì thực hiện: Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh.

- Đơn vị phối hợp: Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Sở Thông tin và Truyền thông; Ủy ban nhân dân các huyện, thành phố.

- Kinh phí thực hiện: Nguồn ngân sách địa phương và nguồn vốn trung ương; nguồn huy động hợp pháp khác theo quy định.

g) Ứng dụng khoa học, công nghệ, trọng tâm là công nghệ số trong công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn học dân gian của đồng bào dân tộc thiểu số

- Nội dung thực hiện: Tăng cường công tác bảo tồn và phát huy giá trị của văn học dân gian thông qua các hoạt động văn hóa, nghệ thuật, du lịch cộng đồng; Đẩy mạnh công tác sưu tầm, bổ sung, lưu giữ sách cổ của các dân tộc thiểu số tại các địa phương; khai thác, phát huy tài nguyên số về văn học dân gian các dân tộc thiểu số trên các nền tảng công nghệ thông tin và mạng xã hội.

- Thời gian thực hiện: Giai đoạn 2027 - 2030.

- Đơn vị chủ trì thực hiện: Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch.

- Đơn vị phối hợp: Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh; Sở Thông tin và Truyền thông; Ủy ban nhân dân các huyện, thành phố.

- Kinh phí thực hiện: Nguồn ngân sách địa phương và nguồn vốn trung ương; nguồn huy động hợp pháp khác theo quy định.

h) Tổ chức sơ kết theo giai đoạn và tổng kết đánh giá kết quả thực hiện

- Đơn vị chủ trì thực hiện: Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch.

- Đơn vị phối hợp: Các Sở, Ban, ngành, đơn vị liên quan và Ủy ban nhân dân các huyện, thành phố.

- Kinh phí thực hiện: Nguồn ngân sách địa phương và nguồn vốn trung ương.

2. Giải pháp thực hiện

- Tăng cường, nâng cao hiệu quả chỉ đạo và tổ chức thực hiện của các bộ, ban, ngành, địa phương, các đoàn thể, các tổ chức, cá nhân đối với công tác bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống các dân tộc thiểu số; thực hiện nhiệm vụ xây dựng, phát triển văn hóa kết hợp chặt chẽ với thực hiện các nhiệm vụ chính trị, kinh tế - xã hội của từng đơn vị, địa phương. Phối hợp chặt chẽ giữa các Sở, Ban, ngành, địa phương, đơn vị liên quan trong hoạt động triển khai thực hiện các chính sách dân tộc nói chung và bảo tồn, phát huy văn hóa truyền thống các dân tộc thiểu số nói riêng được đồng bộ và hiệu quả.

- Nghiên cứu, tham mưu, đề xuất ban hành cơ chế, chính sách, chế độ đặc thù đối với những nghệ nhân lớn tuổi, những người làm công tác bảo tồn di sản văn hóa truyền thống ở cơ sở; đặc biệt là chính sách đặc thù cho các nghệ nhân trao truyền các tác phẩm văn học dân gian trong cộng đồng các dân tộc thiểu số; đẩy mạnh công tác nghiên cứu, sưu tầm, kiểm kê, phát huy giá trị tác phẩm văn học dân gian các dân tộc thiểu số.

- Tăng cường các hoạt động tuyên truyền, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp, các ngành và của Nhân dân về công tác bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống các dân tộc thiểu số.

- Tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn cho cán bộ làm công tác văn hóa. Củng cố và phát triển các chi hội văn nghệ dân gian, chi hội văn học nghệ thuật dân tộc thiểu số tại địa phương, đẩy mạnh công tác nghiên cứu, sưu tầm, phổ biến văn học dân gian các dân tộc. Hỗ trợ các nghệ nhân người dân tộc thiểu số trong việc lưu truyền, phổ biến văn hóa truyền thống và đào tạo, bồi dưỡng, truyền dạy những người kế cận; lồng ghép kinh phí với các chương trình, đề án, dự án của trung ương, địa phương thực hiện tại vùng đồng bào các dân tộc thiểu số.

- Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ số trong các hoạt động văn hóa, nghệ thuật; Đầu tư trang thiết bị công nghệ phù hợp để nâng cao khả năng tiếp cận cho vùng dân tộc thiểu số.

V. NGUỒN KINH PHÍ

1. Kinh phí thực hiện Kế hoạch bố trí từ nguồn ngân sách địa phương theo phân cấp ngân sách nhà nước hiện hành và nguồn vốn trung ương hỗ trợ thông qua các chương trình, dự án liên quan trên địa bàn tỉnh; nguồn đóng góp, ủng hộ của các tổ chức, cá nhân và các nguồn huy động hợp pháp khác theo quy định.

2. Trên cơ sở kế hoạch này, hằng năm các Sở, Ban, ngành, địa phương, đơn vị liên quan chủ động xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện các nhiệm vụ được giao và trình cấp có thẩm quyền phê duyệt.

VI. TỔ CHỨC THỰC HIỆN

1. Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch

- Trên cơ sở Kế hoạch này, hằng năm chủ trì, phối hợp với các Sở, Ban, ngành, địa phương và đơn vị liên quan xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện đảm bảo hiệu quả.

- Chủ động phối hợp với Sở, Ban, ngành, địa phương và đơn vị liên quan trong việc lồng ghép với nội dung các chương trình, đề án khác liên quan trong quá trình thực hiện các nhiệm vụ của Kế hoạch.

- Theo dõi, kiểm tra, đôn đốc, hướng dẫn các đơn vị, địa phương tổ chức triển khai thực hiện Kế hoạch và tổng hợp, báo cáo kết quả thực hiện theo quy định.

- Vận động và tìm nguồn tài trợ, xã hội hóa phục vụ công tác bảo tồn, phát huy giá trị văn học dân gian của các dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh.

2. Sở Tài chính: Phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch và các cơ quan liên quan căn cứ khả năng ngân sách của tỉnh, tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh bố trí kinh phí thực hiện các nhiệm vụ của Kế hoạch theo từng năm và giai đoạn đảm bảo đúng quy định.

3. Hội Văn học Nghệ thuật: Chủ trì, phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch và các đơn vị liên quan triển khai nhiệm vụ được giao tại Kế hoạch.

4. Sở Giáo dục và Đào tạo: Chủ trì, phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Ủy ban nhân dân các huyện, thành phố xây dựng chương trình triển khai nhiệm vụ được giao tại Kế hoạch theo lộ trình thời gian phù hợp; quan tâm chỉ đạo các trường học trực thuộc, Phòng Giáo dục và Đào tạo các huyện, thành phố tăng cường công tác tuyên truyền, giới thiệu tác phẩm văn học dân gian của các dân tộc thiểu số cho học sinh, sinh viên. Lựa chọn các tác phẩm văn học dân gian tiêu biểu của dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh để giảng dạy, chuyển thể thành các tiết mục văn hóa, văn nghệ và tích hợp các hoạt động thực hành/thực tập, trình diễn tại các cơ sở giáo dục; chủ động lồng ghép với các chương trình, đề án khác liên quan thuộc lĩnh vực quản lý được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

5. Sở Thông tin và Truyền thông: Hướng dẫn các cơ quan báo chí, hệ thống thông tin cơ sở thông tin, tuyên truyền về mục đích, ý nghĩa, nội dung, kết quả thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp của Kế hoạch.

6. Ủy ban nhân dân các huyện, thành phố

- Chỉ đạo các đơn vị chuyên môn tham mưu, xây dựng kế hoạch, lồng ghép với các chương trình, đề án, dự án khác của địa phương triển khai thực hiện phù hợp với đặc điểm, điều kiện của địa phương.

- Kiểm tra, giám sát và định kỳ báo cáo triển khai thực hiện Kế hoạch theo quy định.

- Bố trí kinh phí địa phương theo quy định phân cấp ngân sách và các nguồn kinh phí hợp pháp khác để thực hiện nhiệm vụ của Kế hoạch.

Trong quá trình triển khai thực hiện, trường hợp khó khăn, vướng mắc, các Sở, Ban, ngành, địa phương, đơn vị liên quan phản ánh về Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch để tổng hợp, báo cáo Ủy ban nhân dân tỉnh xem xét, chỉ đạo thực hiện./.

DANH MỤC NHIỆM VỤ

BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ VĂN HỌC DÂN GIAN CỦA CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ ĐẾN NĂM 2030 TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐẮK NÔNG
(kèm theo Kế hoạch số: 350/KH-UBND ngày 07/6/2023 của Ủy ban nhân dân tỉnh)