Trong thời gian từ ngày 29-31/12/2020 gió mùa đông bắc tăng cường, ghi nhận tốc độ gió cao tại các trạm quan trắc không khí, thúc đẩy khả năng khuếch tán chất ô nhiễm nên chất lượng không khí giữ ở mức “Tốt” và “Trung bình”. Tuy nhiên khi khối không khí lạnh suy giảm, từ ngày 01-05/01/2021, tốc độ gió thấp trên cả khu vực gây ra điều kiện lặng gió, nền nhiệt xuống thấp, về đêm và sáng sớm nhiệt độ giảm mạnh, chênh lệch nhiệt độ ngày và đêm lớn, sáng sớm và chiều muộn hình thành lớp sương mù dầy đặc cản trở việc khuếch tán ô nhiễm, gây ô nhiễm cục bộ trong thời gian.

Ngoài ra do yếu tố về địa hình khu vực vùng Thủ đô địa hình chủ yếu là đồng bằng, thấp từ Tây Bắc xuống Đông Nam theo hướng dòng chảy của sông Hồng; bao bọc xung quanh Thành phố Hà Nội tại các khu vực giáp ranh là các khu vực đồi núi và các khu, cụm công nghiệp các tỉnh đang phát triển mạnh; do đó, với điều kiện khí tượng sương mù sát mặt đất gây ra hiện tượng quẩn gió, các chất ô nhiễm không phát tán được và tích tụ ô nhiễm trong những ngày qua tại khu vực Thủ đô Hà Nội nói riêng và một số tỉnh vùng đồng bằng Bắc bộ nói chung.

Bên cạnh đó, một số tác động cục bộ do hoạt động giao thông tăng cao sau kỳ nghỉ tết dương lịch, tình trạng rác thải ùn ứ, không được vận chuyển đến bãi xử lý do thay đổi đơn vị thu gom vệ sinh môi trường trên địa bàn một số quận huyện vào cuối năm 2020 làm gia tăng tình trạng đốt rác thải sinh hoạt tự phát gây ô nhiễm môi trường, việc đốt rơm rạ, các hoạt động xây dựng, lát đá vỉa hè và các hoạt động sản xuất cuối năm tăng cường để cung ứng hàng hóa trong dịp tết nguyên đán.. là những nguyên nhân phát thải ô nhiễm nội tại trên địa bàn Thành phố.

Dự báo trong khoảng thời gian tới từ nay đến tháng 3/2021 là khoảng thời gian xuất hiện nhiều hình thái thời tiết khí tượng bất lợi gây suy giảm chất lượng không khí. Để cải thiện chỉ số chất lượng không khí AQI trên địa bàn thành phố, UBND Thành phố yêu cầu các Sở, ban, ngành Thành phố, UBND các quận, huyện, thị xã triển khai thực hiện các nhiệm vụ sau:

1. Sở Tài nguyên và Môi trường vận hành ổn định hệ thống quan trắc môi trường, cung cấp thông tin diễn biến chất lượng không khí liên tục tới các cơ quan báo chí truyền thông để phục vụ công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng.

- Sở Tài nguyên và Môi trường phối hợp các sở, ngành, UBND các quận huyện, thị xã tổ chức ra quân từ đầu năm 2021 kiểm tra, đôn đốc các quận huyện, thị xã vận động người dân không đốt rơm rạ, không tái sử dụng bếp than tổ ong, rà soát vận động các cơ sở sản xuất bếp than/than tổ ong chuyển đổi loại hình kinh doanh, nhằm đảm bảo hoàn thành mục tiêu loại bỏ hoàn toàn bếp than tổ ong trên địa bàn Thành phố.

- Giao Sở Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp Sở Y tế, các Sở, ngành liên quan xây dựng kịch bản chi tiết ứng phó, phòng ngừa ô nhiễm môi trường không khí, lồng ghép kế hoạch dài hạn/trung hạn/ngắn hạn về bảo vệ môi trường không khí trên địa bàn Thành phố Hà Nội.

- Phối hợp với Tổng cục Môi trường kiểm tra công tác vận hành và công bố số liệu quan trắc của các đơn vị trên địa bàn Thành phố Hà Nội.

- Phối hợp Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức đánh giá tính hiệu quả các mô hình hạn chế đốt rơm rạ đã thực hiện, nghiên cứu đề xuất mô hình ứng dụng tái sử dụng rơm rạ sau vụ mùa; đề xuất xây dựng chính sách hỗ trợ người dân sử dụng rơm rạ làm nguyên liệu sản xuất các sản phẩm hữu ích, thân thiện môi trường, đảm bảo mục tiêu không còn tình trạng đốt rơm rạ gây ô nhiễm môi trường.

2. Giao Sở Thông tin và Truyền thông định hướng, quán triệt các cơ quan truyền thông sử dụng nguồn dữ liệu chính thống từ Tổng cục Môi trường, Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội để công bố thông tin chỉ số chất lượng quan trắc không khí hàng ngày; dữ liệu từ các tổ chức Pamair và Airvisual chỉ có tính chất tham khảo, chưa đủ cơ sở để công bố tới cộng đồng; đẩy mạnh công tác truyền thông, phổ biến để nâng cao nhận thức của cộng đồng về bảo vệ môi trường.

3. Giao Đài Phát thanh và Truyền hình Hà Nội phối hợp Sở Tài nguyên và Môi trường đưa tin chỉ số chất lượng không khí trên các bản tin vào khung giờ đầu giờ sáng, trưa, tối trong các ngày chất lượng không khí ở mức xấu có hại tới sức khỏe, để khuyến cáo người dân các biện pháp phòng ngừa tác động của ô nhiễm không khí.

4. Giao Công an Thành phố tăng cường phối hợp các đơn vị chức năng kiểm tra, rà soát, xử lý các phương tiện giao thông xả khói đen; phương tiện cơ giới quá niên hạn sử dụng, trong đó tập trung các phiên tiện sử dụng nhiên liệu dầu diesel; không đảm bảo che chắn gây ô nhiễm môi trường, cuốn đất đá trên đường.

5. Giao Sở Xây dựng tăng cường các biện pháp quản lý, kiểm tra, giám sát công tác bảo vệ môi trường tại các công trình xây dựng, công trình cải tạo sửa chữa, lát đá vỉa hè.

6. Giao Sở Y tế phối hợp Sở Tài nguyên và môi trường xây dựng kịch bản ứng phó, khuyến cáo người dân trong các ngày chỉ số chất lượng không khí AQI ở mức “Rất xấu”, “Nguy hại” để giảm thiểu tác hại của ô nhiễm không khí đến sức khỏe cộng đồng.

7. Giao Sở Văn hóa và Thể thao phối hợp Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Thành phố tăng cường công tác tuyên truyền, vận động các cơ sở tôn giáo, thờ tự hạn chế đốt hương, vàng mã, đặc biệt trong các dịp lễ tết cuối năm và lễ hội đầu năm mới để giảm thiểu tác động tới môi trường không khí.

8. Giao UBND các quận huyện thị xã:

- Tập trung, tăng cường các biện pháp quản lý nhà nước hoàn thành các chỉ tiêu:

+ Loại bỏ 100% bếp than tổ ong trên địa bàn Thành phố theo nội dung Chỉ thị số 15/CT-UBND ngày 30/10/2019 và Văn bản số 7633/VP-ĐT ngày 07/9/2020 của UBND Thành phố về việc thay thế và loại bỏ toàn bộ việc sử dụng than tổ ong làm nhiên liệu trong sinh hoạt, kinh doanh dịch vụ nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường trên địa bàn Thành phố.

+ Từ 06/01/2021 hạn chế tình trạng đốt rơm rạ, phụ phẩm cây trồng và chất thải không đúng nơi quy định theo nội dung Chỉ thị số 15/CT-UBND ngày 18/9/2020 của UBND Thành phố về việc tăng cường các biện pháp quản lý nhà nước đối với hoạt động đốt rơm rạ, các phụ phẩm cây trồng và chất thải khác không đúng nơi quy định nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường Thành phố.

- Tăng cường kiểm tra, giám sát, đôn đốc các đơn vị thực hiện công tác vệ sinh môi trường trên địa bàn đảm bảo việc thu gom triệt để rác thải, vận chuyển, xử lý đúng quy trình, quy định, không để tồn đọng gây ô nhiễm môi trường; chủ động xây dựng các vị trí lưu giữ, trạm trung chuyển để có thể chủ động lưu giữ rác thải trong khoảng thời gian từ 5-7 ngày đảm bảo an ninh rác, vệ sinh môi trường và mỹ quan đô thị trong trường hợp các khu xử lý chất thải tập trung của Thành phố không thể tiếp nhận rác thải.

- Tổ chức kiểm tra, không để tái diễn việc sử dụng bếp than tổ ong, hạn chế đốt rơm rạ, phụ phẩm cây trồng và chất thải không đúng nơi quy định trên địa bàn. Tăng cường rà soát, kiểm soát các cơ sở sản xuất bếp than tổ ong, than tổ ong và nhiên liệu than cấp thấp, có hình thức vận động, hỗ trợ các cơ sở sản xuất bếp than, than tổ ong chuyển đổi loại hình kinh doanh sản xuất.

- Tăng cường trồng cây xanh, rừng, tái tạo rừng tự nhiên; Cải tạo các sân chơi công cộng, vườn hoa cây xanh, kè hồ để tạo khu vui chơi giải trí cho nhân dân cũng như góp phần điều hòa vi khí hậu, cải thiện chất lượng không khí trong khu vực.

- UBND các quận huyện, thị, xã phát động phong trào tới từng phường xã, tổ dân phố, các hội phụ nữ, hội người cao tuổi, đoàn thanh niên tổ chức các chương trình ra quân dọn dẹp vệ sinh môi trường trên địa bàn vào các ngày thứ bẩy, chủ nhật; đồng thời tăng cường công tác tuyên truyền, vận động người dân đổ rác đúng giờ, đúng nơi quy định, phân loại rác thải tại nguồn, hạn chế đốt vàng mã, không sử dụng bếp than tổ ong, cam kết không đốt rác thải sinh hoạt, không đốt rơm rạ và phụ phẩm nông nghiệp sau mùa vụ.

- Các Quận, huyện, thị xã tiếp tục đăng ký đầu mối tiếp nhận bản tin chất lượng không khí hàng ngày từ Chi cục Bảo vệ môi trường - Sở Tài nguyên và Môi trường để triển khai công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân về tác hại của ô nhiễm không khí và các biện pháp phòng ngừa, các hành vi có thể gây ô nhiễm không khí và các biện pháp cải thiện chất lượng không khí./.