2

p_n là áp suất tiêu chuẩn (101, 325k Pa);

O_m là hàm lượng oxi trong ống khói;

O_ref là hàm lượng oxi quy chiếu.

Tốc độ đẳng tốc được tính theo13.3 của TCVN 5977 (ISO 9096).

...

...

...

Trong đó:

(xem Hình 4)

1 dòng lấy mẫu v

A_v tiết diện ngang dòng lấy mẫu bằng tiết diện ngang hiệu dụng của mũi lấy mẫu A_S

2 dòng chính v’

U tốc độ

3 mũi lấy mẫu S

Điều kiện cân bằng U_v’ = U_v

...

...

...

điều kiện liên tục A_v U_v = A_s U_s

Hình 4. Minh họa dòng khí phía trên và bên trong mũi lấy mẫu

8.5. Báo cáo lấy mẫu

Trong báo cáo kết quả lấy mẫu cần phải có các thông tin tối thiểu sau và cho biết các yêu cầu có được đáp ứng đầy đủ không nhằm chứng minh là có sự phù hợp với tiêu chuẩn:

a) Thông tin về phép thử

Tổ chức, cá nhân lấy mẫu;

Địa điểm, vị trí lấy mẫu;

Ngày, tháng, thời gian lấy mẫu.

b) Lời công bố

...

...

...

Nếu làm khác đi thì phải nêu rõ lý do.

c) Độ chụm

Các chỉ dẫn về độ lặp lại và tái lập dự kiến trong các điều kiện tương tự như khi đo thẩm định được nêu lên TCVN 7556 - 3 : 2005.

d) Các thông số khí trong ống khói

Dữ liệu ống khói (kích thước, v.v..);

Vị trí trong ống khói;

Hàm lượng O₂ và/hoặc CO₂ (đo như thế nào, khi nào);

Hàm ẩm (đo như thế nào, khi nào);

Mô hình tốc độ;

...

...

...

Tỉ trọng khí;

Dữ liệu áp suất (tĩnh, khí quyển).

e) Hệ thống lấy mẫu

Tên phương pháp;

Sơ đồ hệ thống lấy mẫu;

Dữ liệu về cái lọc (kích thước, dữ liệu do nhà sản xuất cho về hiệu suất);

Dữ liệu về chất hấp phụ /hấp thu (chất lượng, số lượng, kích cỡ);

Giai đoạn hấp phụ kiểm tra đã sử dụng nếu được yêu cầu;

Tiến hành tráng rửa trước (trước khi lấy mẫu) nếu được yêu cầu.

...

...

...

Đường kính mũi lấy mẫu và đầu lấy mẫu;

Nhiệt độ trong ống khói trong quá trình lấy mẫu;

Lưu lượng qua cái lọc, qua bộ phận hấp thu /hấp phụ;

Nhiệt độ tối đa ở cái lọc trong quá trình lấy mẫu;

Nhiệt độ tối đa ở sinh hàn hoặc bộ hấp thu /hấp phụ;

Nhiệt độ trung bình tại đồng hồ đo khí;

độ ẩm của khí được lấy mẫu (đo như thế nào, khi nào);

Áp suất ở đồng hồ đo khí;

Thể tích được lấy mẫu ở các điều kiện của đồng hồ đo khí;

...

...

...

Hàm ẩm được sử dụng trong báo cáo về các nồng độ của PCDD/ PCDF;

Thể tích được lấy mẫu theo m³ ở các điều kiện tiêu chuẩn của nhiệt độ và áp suất, O₂/CO₂ qui chiếu, khí ẩm và/hoặc khí khô;

Tỷ số đẳng tốc (isokinetic ratio);

Kết quả kiểm tra rò rỉ trước và sau lấy mẫu;

Khoảng thời gian lấy mẫu, lúc bắt đầu, kết thúc, những lúc dừng lại, ngày tháng;

Khi đo có chia dòng, tại dòng phụ:

a) Thể tích mẫu lấy được ở đồng hồ đo khí;

b) Thể tích mẫu lấy được theo m³ quy về điều kiện tiêu chuẩn của nhiệt độ và áp suất, O₂/CO₂ qui chiếu, khí ẩm và/hoặc khí khô.

g) Sự thêm chuẩn

...

...

...

Số lượng và chất lượng dung dịch chuẩn lấy mẫu;

Hiệu suất thu hồi của: ¹³C₁₂ - 1,2,3,7,8 PeCDF; ¹³C₁₂ - v1,2,3,7,8,9 HxCDF; ¹³C₁₂ - 1,2,3,4,7,8,9 HpCDF được thêm vào về sau theo các kết quả nhận được khi áp dụng TCVN 7556 - 2 : 2005 và TCVN 7556 - 3 : 2005.

h) Mẫu trắng kiểm tra và dung dịch tráng rửa thiết bị sử dụng lại (nếu có yêu cầu)

Khi các kết quả phân tích được kiểm tra, báo cáo lấy mẫu phải trình bày:

a) Mẫu trắng kiểm tra có nhỏ hơn 10 % giá trị giới hạn hay không;

b) Giá trị tính được có lớn hơn giá trị mẫu trắng kiểm tra hay không;

c) Nồng độ trong mẫu tiếp theo có vượt quá giá trị giới hạn hay không.

Trong phần Phụ lục G, có nêu để tham khảo một biên bản lấy mẫu điển hình được điền vào tại địa điểm lấy mẫu.

...

...

...

(tham khảo)

Độ độc tương đương

Hầu hết các nghiên cứu về độc tính của các PCDD và PCDF được tiến hành trên 2,3,7,8-TCDD, là hợp chất độc hơn cả. Một số nghiên cứu được tiến hành trên các PCDD và PCDF khác mặc dù các dữ liệu thu được cho thấy chỉ những PCDD và PCDF có các nguyên tử clo ở vị trí 2,3,7,8 là có độc tính quan trọng, khi tăng việc thế clo từ 4 đến 8 nguyên tử nói chung độc tính giảm rõ rệt. Trong môi trường, các PCDD và PCDF tồn tại như những hỗn hợp phức tạp và rõ ràng là cần phải đánh giá độ độc của những hỗn hợp đó. Dựa trên các nghiên cứu in vitro và in vivo, hệ số độc tương đương quốc tế (I-TEF), ký hiệu là f, đã được đề xuất để so sánh các tác dụng độc của từng chất cùng loại của PCDD và PCDF riêng biệt so với độ độc của 2,3,7,8 -TCDD là chất mà ta đã có nhiều thông tin hơn. Khi so sánh như vậy người ta giả thiết là tất cả các chất cùng loại của PCDD và PCDF, được cho như là một hỗn hợp, được hấp phụ tốt như nhau, và tác dụng độc của các hợp chất riêng rẽ trong hỗn hợp là có cộng tính. Các cố vấn của Tổ chức Y Tế Thế giới tại khu vực Châu âu cảnh báo rằng các giả thiết trên là quá đơn giản và khuyến cáo rằng việc sử dụng hệ thống I-TEF chỉ là một cách tạm thời nhằm quản lí rủi ro trong khi chưa có đủ dữ liệu. Cách dùng hệ thống I-TEF được cho là đánh giá quá cao sự rủi ro.

Có một số hệ thống đánh giá độ độc khác nhau; hệ thống I-TEF được Uỷ ban NATO về những thách thức đối với một xã hội hiện đại đưa ra lần đầu tiên và sau đó được thừa nhận rộng rãi; hệ thống này được trình bày ở bảng A.1. Phương pháp đánh giá này chỉ nêu lên các hệ số TEF cho 17 hợp chất thế clo ở 2,3,7,8 mà người ta quan tâm. Không có TEF cho 193 chất không phải là các hợp chất thế clo ở 2,3,7,8 vì chúng được xem như là có độ độc không đáng kể. Khi nhân nồng độ của từng PCDD và PCDF riêng rẽ với I-TEF của nó sẽ được số đương lượng độc tính theo 2,3,7,8 -TCDD (I-TEQ). Độ độc của một hỗn hợp bất kì, so với 2,3,7,8 -TCDD, như vậy sẽ là tổng của các I-TEQ riêng rẽ.

Những thông tin tổng quát trong Bảng A.2 liệt kê các hệ số độc tương đương.

Bảng A.1 - Hệ số độc tương đương quốc tế (I-TEF) đối với những chất cùng loại đáng quan tâm

Chất cùng loại

I -TEF

Chất cùng loại

...

...

...

2,3,7,8-TCDD

1,2,3,7,8-PeDD

1,2,3,4,7,8-HxCDD

1,2,3,6,7,8-HxCDD

1,2,3,7,8,9-HxCDD

1,2,3,4,6,7,8-HpCDD

...

...

...

1

0,5

0,1

0,1

0,1

0,01

...

...

...

2,3,7,8-TCDF

2,3,4,7,8-PeCDF

1,2,3,7,8-PeCDF

1,2,3,4,7,8-HxCDF

1,2,3,7,8,9-HxCDF

1,2,3,6,7,8-HxCDF

2,3,4,6,7,8-HxCDF

1,2,3,4,6,7,8-HpCDF

1,2,3,4,7,8,9-HpCDF

...

...

...

0,1

0,5

0,05

0,1

0,1

0,1

0,1

0,01

0,01

...

...

...

Bảng A.2 - Hệ số độc tương đương theo các phương pháp tính khác nhau

Chất cùng loại

Eadon 86

EPA

BGA/ UBA

LMS

BUS

Nordic

2,3,7,8-TCDD

...

...

...

2,3,7,8-HxCDD

2,3,7,8-HpCDD OCDD

1

1

0,033

-

-

1

0,5

...

...

...

0,001

-

1

0,1

0,1

0,01

0,001

1

0,1

...

...

...

0,01

-

1

0,1

0,1

0,01

-

1

0,5

...

...

...

0,01

0,001

2,3,7,8-TCDF

2,3,7,8-PeCDF

2,3,7,8-HxCDF

2,3,7,8-HpCDF

OCDF

0,33

0,33

...

...

...

-

-

0,1

0,1

0,01

0,01

-

0,1

0,1

...

...

...

0,01

0,001

0,1

0,2 to 0,1

0,2 to 0,05

0,01

-

0,1

0,1

...

...

...

0,1

-

0,1

0,5 to 0,01*)

0,1

0,01

0,001

∑ TCDDs **)

∑ PeCDDs **)

...

...

...

∑ HpCDDs **)

∑ TCDFs **)

∑ PeCDFs **)

∑ HxCDFs **)

∑ HpCDFs **)

-

-

-

-

...

...

...

-

-

-

0,01

0,005

0,000 4

0,000 01

0,001

0,001

...

...

...

0,000 01

0,01

0,01

0,01

0,001

0,01

0,01

0,01

0,001

...

...

...

-

-

-

-

-

-

-

0,01

0,1

...

...

...

0,01

0,1

0,1

0,1

0,1

-

-

-

-

...

...

...

-

-

-

*) 2,3,4,7,8-PeCDF = 0,5; 1,2,3,7,8-PeCDF = 0,01;

**) Các giá trị tổng được sử dụng không kể đến các đồng phân thế 2,3,7,8 còn chưa chắc chắn.

PHỤ LỤC B

(tham khảo)

Các thí dụ về vận hành

...

...

...

a) Phương pháp lọc/ngưng;

b) Phương pháp pha loãng;

c) Phương pháp đầu lấy mẫu làm lạnh.

Các phương pháp này đã dùng trong các phép đo được thẩm định (thời gian lấy mẫu 8 h).

Những hệ thống này đều thoả mãn các yêu cầu tối thiểu, song các quy trình khác nhau có một số chi tiết khác nhau.

B.1. Phương pháp lọc/ngưng

B.1.1. Sơ đồ thiết bị

Hệ thống lấy mẫu được cho trong Hình B.1. Mẫu khí được hút qua mũi lấy mẫu, đầu lấy mẫu và cái lọc (< 125 °C). Sau đó khí được dẫn qua sinh hàn và bình hứng. Phía sau là hai bình sục khí có etylenglycol/nước (1:2 V/V). Ở cuối hệ thống có bơm hút và thiết bị đo và điều chỉnh thể tích.

a) Hộp lọc (cái lọc ở ống khói) được làm bằng thủy tinh, đường kính ngoài 50 mm, dài 160 mm.

...

...

...

c) Đầu lấy mẫu làm bằng thủy tinh, đường kính trong 10 mm.

d) Sinh hàn kiểu cuộn có 8 vòng có đường kính trong 10 mm, chiều cao 290 mm.

e) Bình sục khí không có tấm xốp, thể tích 0,5 l, được đổ 150 ml dietilenglycol/nước (1: 2, V/V), đường kính trong 80 mm, cao 320 mm.

f) Tổ hợp làm lạnh

Hệ thống lấy mẫu được thẩm định cho lưu lượng thể tích khoảng 2 m³/h.

B.1.2. Chất hấp phụ và quy trình làm sạch

Các thuốc thử dùng làm chất hấp phụ phải có độ tinh khiết HPLC. Trước khi sử dụng, 1 lít hỗn hợp glycol/nước (1:2 V/V) được chiết ba lần với 150 ml diclometan có độ tinh khiết phân tích thuốc trừ sâu.

B.1.3. Quy trình làm sạch dụng cụ thủy tinh trước khi lấy mẫu

Dụng cụ thủy tinh được làm sạch ở phòng thử nghiệm. Tại địa điểm lấy mẫu, tráng lại bằng diclometan trước khi dùng.

...

...

...

1. Mũi lấy mẫu

 7. Bình ngưng

2. Cái lọc kiểu đê khâu

8. Etylenglicol

3. Đầu lấy mẫu được đốt nóng

9. Bình sục khí

4. Các ống nối (thủy tinh)

10. Hộp làm khô

5. Kiểm tra nhiệt độ

...

...

...

6. Ống sinh hàn

12. Lối nước làm lạnh vào

13. Lối nước làm lạnh ra

Hình B.1 - Sơ đồ minh họa phương pháp lọc/ngưng kiểu không chia dòng

B.1.4. Vị trí thêm chuẩn

Trước khi lấy mẫu, thêm chuẩn bằng cách nhỏ đều dung dịch chuẩn lấy mẫu lên cái lọc. Nếu trong quá trình lấy mẫu cần thay thế cái lọc thì cáI lọc mới cũng được thêm chuẩn lấy mẫu và ghi lại để có thể hiệu chỉnh độ thu hồi chuẩn lấy mẫu đã tính được. Ngoài ra cả bình hứng cũng có thể được thêm chuẩn, hoặc thêm chuẩn vào bình hứng thay cho cái lọc.

B.1.5. Quy trình lắp ráp thiết bị

Thiết bị được lắp ráp như ở Hình B.1, chú ý không để nhiễm bẩn bất kỳ bề mặt nào có tiếp xúc với mẫu.

...

...

...

b) Nối cái lọc (cái lọc trong ống khói) với mũi lấy mẫu, đầu lấy mẫu và sinh hàn (nếu nhiệt độ mẫu khí < 125 °C, có thể lọc ở ngoài ống khói);

c) Nối bình hứng và các bình sục khí phía sau;

d) Nối bơm và hệ thống đo và điều chỉnh thể tích;

e) Nếu cần thì bắt đầu đốt nóng đầu lấy mẫu và hộp lọc.

B.1.6. Quy trình kiểm tra sự rò rỉ

Hệ thống lấy mẫu được kiểm tra sự rò rỉ bằng cách nút mũi lấy mẫu và mở bộ kiểm tra lưu lượng tự động. Bơm sẽ hút chân không hệ thống và sau đó ngừng hút nếu lưu lượng khí đủ thấp (chứng tỏ hệ thống lấy mẫu không bị rò rỉ).

B.1.7. Kiểm tra lưu lượng mẫu khí

Lưu lượng mẫu khí được thường xuyên điều chỉnh cho thích hợp bằng một van cuộn được điều khiển bằng một bộ vi xử lý. Điều này đảm bảo, nếu kích thước mũi lấy mẫu đã chọn đúng, các điều kiện đẳng tốc được duy trì trong khoảng 2 %, với hàm ẩm giả thiết của khí ống khói.

B.1.8. Lấy mẫu

...

...

...

b) Điều chỉnh việc đun nóng/làm lạnh đầu lấy mẫu và/ hoặc hộp lọc để đảm bảo nhiệt độ thấp hơn 125 °C, nhưng cao hơn điểm sương trong giá đỡ cái lọc ít nhất là 10 °C.

c) Mở thiết bị làm lạnh và điều chỉnh để có được nhiệt độ mong muốn trong sinh hàn và bộ phận hấp phụ, và trong bất kỳ trường hợp nào cũng phải dưới 20 °C nhưng tránh để hóa  băng.

d) Đặt mũi lấy mẫu ở điểm đo và đảm bảo giữ chặt mũi lấy mẫu ở vị trí đó. Quay mũi lấy mẫu theo chiều dòng khí.

e) Mở bơm và điều chỉnh lưu lượng để đảm bảo lấy mẫu đẳng tốc ở mũi lấy mẫu.

B.1.9. Quy trình tháo thiết bị

Vào lúc kết thúc việc lấy mẫu, tắt bơm và đầu đốt nóng, kéo đầu lấy mẫu ra khỏi ống khói và để nguội. Ghi lại thể tích khí được lấy mẫu. Tắt máy sinh hàn và kiểm tra sự rò rỉ của hệ thống lấy mẫu. Sau đó tháo cẩn thận hệ thống lấy mẫu.

a) Tráng dụng cụ thủy tinh và các ống nối bằng 100 ml axeton, tiếp theo là 100 ml diclometan.

b) Gộp các dung dịch tráng với chất ngưng trong bình hứng.

c) Chuyển các dung dịch trong bình sục khí vào chai thủy tinh sạch và tráng các bình bằng nước, tiếp theo là axeton sau đó là diclometan.

...

...

...

Dán nhãn cẩn thận tất cả các bộ phận.

B.2. Phương pháp lọc/ngưng kiểu có chia dòng

B.2.1. Sơ đồ thiết bị

Sơ đồ máy được minh họa ở Hình B.2. Khí được lấy mẫu đi qua mũi lấy mẫu bằng thủy tinh và đầu lấy mẫu thủy tinh đến cái lọc. Một phần khí đi qua cái lọc và bộ phận chia dòng đến sinh hàn và bình hứng rồi đến bộ hấp phụ. Thiết kế chi tiết hộp lọc được minh họa ở Hình B.3 và của ống hấp phụ và sinh hàn được cho ở Hình B.4.

Để đảm bảo tốt các điều kiện đẳng tốc và tránh sự tích tụ bụi trên thành ống, đường kính trong của mũi lấy mẫu và đầu lấy mẫu phải tối thiểu là 8 mm.

Tuỳ thuộc vào nhiệt độ khí thải, đầu lấy mẫu phải được thiết kế có thiết bị đốt nóng hoặc làm lạnh để có nhiệt độ của khí được lấy mẫu thấp hơn 125 °C. Nhiệt độ trong hộp lọc phải cao hơn điểm sương ít nhất 10 °C.

Trong hệ thống lấy mẫu có một cái lọc phẳng có đường kính 125 mm và được nhồi ít nhất là 30g XAD - 2 theo sổ tay chất lượng của phòng thử nghiệm.

Hệ thống lấy mẫu phải được hiệu chỉnh cho lưu lượng thể tích nằm trong khoảng 0,5 m³/h đến 0,7 m³/h (ở dòng phụ) và 3 m³/h đến 5 m³/h (ở dòng chính).

B.2.2. Chất hấp phụ và quy trình làm sạch

...

...

...

Chất hấp phụ được làm sạch như mô tả ở Phụ lục D.

B.2.3. Quy trình làm sạch dụng cụ thủy tinh trước khi lấy mẫu

Nên dùng một đầu lấy mẫu và mũi lấy mẫu mới đều làm bằng thủy tinh cho mỗi phép thử.

B.2.4. Vị trí thêm chuẩn

Cái lọc được thêm chuẩn bằng cách nhỏ đều những phần 20 ml đến 30 ml dung dịch chuẩn lấy mẫu lên các vị trí khác nhau trên cái lọc. Cái lọc được đặt ở vị trí thẳng đứng trong một thời gian ngắn cho đến khi dung môi bay hết. Cái lọc được dùng để lấy mẫu ít nhất 2 h sau khi thêm chuẩn lấy mẫu. Lọc đã được thêm chuẩn có thể lưu giữ trong một số ngày. Ngoài ra, chất hấp phụ XAD - 2 cũng có thể được thêm chuẩn, hoặc được thêm chuẩn thay cho cái lọc.

Trong quá trình lấy mẫu, nếu cần thay đổi cái lọc đã được thêm chuẩn lấy mẫu là cần thiết, thì cái lọc mới cũng phải được thêm theo cách tương tự. Việc này phải được đưa vào tính toán.

B.2.5. Quy trình lắp thiết bị

Thiết bị được đóng gói trong các hộp để vận chuyển đến vị trí lấy mẫu. Mở các hộp được mở và lắp đặt theo Hình B.2. Không sử dụng mỡ bôi trơn và các ống mềm đối với các phần của hệ thống lấy mẫu mà có tiếp xúc với khí được lấy mẫu.

a) Nối sinh hàn với tổ hợp làm lạnh hoặc vòi nước lạnh.

...

...

...

c) Nối hộp làm khô với bơm và đồng hồ đo khí đo dòng khí phụ ở phía sau.

d) Nối sinh hàn với bộ lọc qua thiết bị chia dòng.

e) Nối bơm chính và đồng hồ đo khí (dòng chính) với cái lọc qua thiết bị chia dòng.

f) Nối đầu lấy mẫu với cái lọc.

g) Lắp các cặp nhiệt điện

h) Bọc các phần dẫn khí đến hộp làm khô bằng giấy nhôm (để làm tối).

i) Nếu cần, bắt đầu đốt nóng đầu lấy mẫu và hộp lọc.

B.2.6. Quy trình kiểm tra rò rỉ

Trong quá trình lấy mẫu, hệ thống lấy mẫu được kiểm tra rò rỉ bằng hút chân không cho đến chân không xuống cực tiểu với mũi lấy mẫu được nút lại và đo lưu lượng thể tích. Lưu lượng đo được phải nhỏ hơn 5 % so với lưu lượng bình thường.

...

...

...

Lưu lượng dòng mẫu khí chính được điều chỉnh đến đẳng tốc. Dòng phụ được điều chỉnh để giữ tỷ số giữa dòng chính và phụ không đổi (±10 %), cần đảm bảo tốc độ trong ống XAD - 2 không vượt quá 34 cm.

1. Mũi lấy mẫu

11. Thiết bị hút dòng phụ tối đa 15 l/min

2. Đầu lấy mẫu (có thể được đốt nóng) (790 mm đến 1190 mm)

12. Thiết bị hút dòng chính tối đa 120 l/min

3. Hộp được điều chỉnh nhiệt độ (T< 125°C)

13. Thiết bị đo áp suất và tốc độ khí

4. Giá đỡ cái lọc

...

...

...

5. Cái lọc (đường kính 125 mm)

15. Đồng hồ

6. Nhiệt kế

16. Thiết bị đo áp suất khí quyển

7. Bộ chia dòng

17. Lối vào của nước lạnh

8. Sinh hàn

18. Lối ra của nước lạnh

9. Bình hứng (1 lít)

...

...

...

10. Bộ chất hấp phụ rắn hoặc bình hấp thu (impinger)

20. Lối ra của dòng phụ

Hình B.2 - Sơ đồ minh họa hệ thống lấy mẫu của phương pháp lọc/ ngưng tụ, kiểu có chia dòng

Hình B.3 - Minh họa chi tiết hộp lọc (phương pháp lọc/ ngưng tụ có chia dòng)

B.2.8. Lấy mẫu

a) Đưa đầu lấy mẫu vào trong ống khói, quay mũi lấy mẫu khỏi dòng khí (đóng mũi lấy mẫu).

b) Làm nóng/ lạnh đầu lấy mẫu và/ hoặc hộp lọc để đảm bảo nhiệt độ thấp hơn 125 °C nhưng cao hơn điểm sương trong giá đỡ cái lọc ít nhất 10 °C.

c) Mở thiết bị làm lạnh sinh hàn và điều chỉnh để được nhiệt độ mong muốn trong sinh hàn và bộ hấp phụ, trong bất kỳ trường hợp nào nhiệt độ đều phải nhỏ hơn 20 °C, nhưng tránh để hóa băng.

...

...

...

e) Mở bơm và điều chỉnh lưu lượng để đảm bảo lấy mẫu đẳng tốc ở mũi lấy mẫu. f) Điều chỉnh lưu lượng để giữ tỷ số các lưu lượng không đổi (± 10 %).

B.2.9. Quy trình tháo thiết bị

Khi kết thúc lấy mẫu, tắt bơm và đầu đốt nóng và đóng các van lại. Kéo đầu lấy mẫu ra khỏi ống khói và để nguội. Ghi thể tích khí lấy mẫu của các dòng chính và phụ. Tắt sinh hàn. Kiểm tra độ rò rỉ của hệ thống lấy mẫu (nếu áp suất ở trong ống khói rất thấp, nên lắp thêm một van ở sau cái lọc để tránh mất các hạt do sự thông gió). Sau đó, tháo cẩn thận:

a) Thu mũi và đầu lấy mẫu sau khi lấy đi các chất đọng trên các phần bên ngoài (nếu có) bằng bông thủy tinh tẩm axeton, đậy lỗ của mũi lấy mẫu bằng các mũ hoặc lá nhôm và đặt tất cả các phần này vào các hộp vận chuyển.

b) Tách riêng cái lọc mà có thể nằm trong hộp lọc, với các miệng lỗ được đậy kín, vận chuyển trong một hộp thủy tinh sạch, tránh ánh sáng.

c) Thu chất ngưng tụ trong một bình thủy tinh nâu nếu thiết bị được sử dụng lại để lấy mẫu.

d) Thu sinh hàn, đậy sinh hàn bằng các nút thủy tinh không bôi trơn và đặt vào thùng vận chuyển.

e) Tách riêng ống hấp phụ rắn và đậy kín bằng các nút thủy tinh và đặt vào thùng vận chuyển.

Tất cả các phần được dán nhãn cẩn thận.

...

...

...

f) Tráng kỹ phần bên trong của mũi lấy mẫu và đầu lấy mẫu bằng axeton, sau đó bằng toluen. Lặp lại thao tác này. Nếu thấy có cặn bám, sử dụng bông thạch anh tẩm axeton. Miếng bông này sau đó được thêm vào cái lọc. Nếu thao tác này không loại được cặn bám thì phải tách ống ra và đun sôi trong toluen. Lặp lại quá trình này hai lần.

Hình B.4 - Minh họa chi tiết ống sinh hàn và ống hấp phụ (phương pháp lọc/ ngưng tụ có chia dòng)

g) Giá đỡ lọc được tráng hai lần mỗi lần với 20 ml toluen, dung dịch tráng này được thêm vào dung môi chiết của bộ Soxhlet. Tráng sinh hàn bằng axeton hoặc được đun hồi lưu với toluen. Dung dịch tráng này được thêm vào chất ngưng.

h) XAD - 2 được lấy ra khỏi ống để chiết và ống được tráng bằng toluen. Dung dịch tráng này được thêm vào chất ngưng.

B.3. Phương pháp lọc/ ngưng kiểu có chất hấp phụ rắn đặt trước bình hứng

B.3.1. Sơ đồ thiết bị

Hệ thống lấy mẫu được minh họa ở Hình B.5.

Khí ống khói đi vào hệ thống lấy mẫu qua một đầu lấy mẫu bọc thủy tinh được đốt nóng bằng điện. Đầu lấy mẫu này được nối với hộp lọc bằng thủy tinh, trong đó cái lọc bằng thạch anh được đặt trên giá đỡ cáI lọc bằng PTFE (tefflon). Hộp lọc nằm bên trong hộp được đốt nóng bằng điện. Tiếp sau là sinh hàn xoắn làm lạnh bằng nước và ống nạp nhựa XAD-2 cũng làm lạnh bằng nước. Chất ngưng và khí đi qua ống nạp nhựa xuống bình cầu đáy tròn hứng chất ngưng. Nhiệt độ của khí trong đầu lấy mẫu được điều chỉnh đến giữa điểm sương của khí ống khói và 120 °C. Dọc theo đầu lấy mẫu một cặp nhiệt điện kiểu K được cột vào để đo nhiệt độ của khí ống khói và một ống Pitot kiểu S để đo lưu lượng khí ống khói.

...

...

...

Hệ thống lấy mẫu được cấu trúc trên cơ sở của lưu lượng dòng khoảng 5 l/min đến 25 l/min. Tất cả các phần của hệ thống lấy mẫu không tiếp xúc với mẫu thì được nối với nhau bằng ống mềm.

B.3.2. Chất hấp phụ và quy trình làm sạch

Chất hấp phụ cần được làm sạch trước.

Thuốc thử loại tinh khiết được cất bằng dụng cụ thủy tinh.

B.3.3. Quy trình làm sạch hệ thống lấy mẫu trước khi lấy mẫu

Hệ thống lấy mẫu phải được làm sạch kỹ trong phòng thử nghiệm để loại bỏ hết tạp chất nhìn thấy được bằng cách cọ rửa với chất tẩy rửa và nước, tiếp theo tráng bằng nước khử ion, làm khô và tráng bằng toluen. Dụng cụ thủy tinh, trừ đầu lấy mẫu, sau đó được xử lý ở 450 °C qua đêm rồi đậy kín cẩn thận bằng các nút thủy tinh hoặc giấy nhôm hay cho vào các bao chất dẻo.

B.3.4. Vị trí thêm chuẩn

Phân bố đồng đều dung dịch chuẩn lấy mẫu trên cái lọc trước khi lấy mẫu. Trong quá trình lấy mẫu, nếu cần một cái lọc mới thì cái lọc thay thế cũng phải thêm chuẩn và ghi chép lại để có thể tính toán hiệu chỉnh lại kết quả tính toán hiệu suất thu hồi chuẩn lấy mẫu.

B.3.5. Quy trình lắp thiết bị

...

...

...

a) Nối sinh hàn với tổ hợp làm lạnh hoặc vòi nước.

b) Nối sinh hàn với cái lọc và ống hấp phụ rắn.

c) Nối bình hứng với ống hấp phụ rắn.

d) Nối hộp làm khô, bơm và thiết bị đo thể tích với bình hứng chất ngưng.

e) Nối đầu lấy mẫu và mũi lấy mẫu với hộp lọc.

f) Lắp các cặp nhiệt điện

g) Nếu cần, bắt đầu đốt nóng đầu lấy mẫu và hộp lọc.

B.3.6. Quy trình kiểm tra rò rỉ

Hệ thống lấy mẫu được kiểm tra rò rỉ bằng đóng đậy kín mũi lấy mẫu của đầu lấy mẫu và hút chân không hệ thống lấy mẫu tới 50 kPa dưới suất khí quyển. Lưu lượng thể tích qua chuỗi hệ thống lấy mẫu phải nhỏ hơn 0,03 m³/h. Nếu có rò rỉ phải được phát hiện và sửa chữa.

...

...

...

Lưu lượng khí mẫu được điều chỉnh bằng tay. Cứ 10 phút một, phải đọc các dữ liệu của khí ống khói và nhiệt độ lối vào và lối ra của đồng hồ đo khí và đọc áp suất khí quyển, tốc độ khí ống khói và lưu lượng khí mẫu. Các dữ liệu này được sử dụng để tính lưu lượng khí mẫu cần để duy trì các điều kiện đẳng tốc.

B.3.8. Lấy mẫu

a) Đưa đầu lấy mẫu vào ống khói, quay mũi lấy mẫu khỏi dòng khí.

b) Mở thiết bị làm lạnh và van điều chỉnh để đạt nhiệt độ mong muốn của sinh hàn và của ống hấp phụ, trong bất kỳ trường hợp nào cũng phải dưới 20 °C, nhưng tránh để hóa  băng.

c) Điều chỉnh việc đốt nóng/ làm lạnh ống và/ hoặc hộp lọc để đảm bảo nhiệt độ không thấp hơn 125 °C nhưng cao hơn điểm sương ở giá đỡ cái lọc ít nhất là 10 °C.

d) Định vị mũi lấy mẫu ở điểm đo và giữ chặt mũi lấy mẫu ở vị trí đó. Quay mũi lấy mẫu theo chiều của dòng khí.

e) Mở bơm và điều chỉnh lưu lượng để đảm bảo lấy mẫu đẳng tốc.

B.3.9. Quy trình tháo thiết bị

Hệ thống được đóng lại bằng cách vặn các van kiểm soát dòng khì và tắt bơm. Tắt các đầu đốt nóng và mở cửa tủ sấy hộp lọc. Kéo đầu lấy mẫu ra khỏi ống khói và để nguội, kiểm tra rò rỉ của hệ thống lấy mẫu.

...

...

...

b) Tháo đầu lấy mẫu khỏi cái lọc và rửa bằng toluen.

c) Phần nước rửa đầu lấy mẫu được thu vào trong một chai đã rửa bằng toluen.

d) Tháo cái lọc và cột chất nhựa và sau đó đậy bằng nút thủy tinh.

e) Đậy kín bình hứng hoặc nếu có chất ngưng thu được thêm trong quá trình lấy mẫu thì đổ sang một bình thủy tinh đã được làm sạch trước.

f) Các bộ phận thủy tinh còn lại được rửa bằng toluen và nhập với các phần dung dịch rửa đầu lấy mẫu.

1. Đầu lấy mẫu

11. Bình nước đá

2. ống Pitot

...

...

...

3. áp kế

13. Dây nối mềm

4. Giá đỡ cái lọc

14. Van kiểm soát

5. Hộp đốt nóng

15. Dụng cụ đo chân không

6. Nước ra

16. Van nhánh

7. Nhựa XAD-2

...

...

...

8. Nước đá vào

18. Cặp nhiệt điện

9. Chất ngưng

19. Đồng hồ đo khí khô

10. Silicagen

20. Lỗ

21. Áp kế

Hình B.5 - Minh họa hệ thống lấy mẫu của phương pháp lọc/ngưng, kiểu có chất hấp phụ rắn ở trước bình hứng

...

...

...

B.4.1. Sơ đồ thiết bị

Hình B.6 minh họa sơ đồ hệ thống lấy mẫu. Thiết bị chính là kênh trộn. Trong Hình B.7, hộp lọc được minh họa chi tiết dùng cho hai thể tích lấy mẫu khác nhau.

Khí mẫu được hút qua mũi và đầu lấy mẫu (3). Trong kênh trộn (4) khí thải được khuấy trộn với không khí pha loãng khô. Không khí đi vào vuông góc với chiều của dòng khí, nhưng đầu tiên bị trệch đi; sau đó tại đây khí thải đi vào dòng không khí ở khoảng giữa của kênh trộn qua một ống cách nhiệt ở cạnh đó. CáI lọc lấy mẫu (5) được định vị ở lối ra cửa kênh trộn (4) và cái lọc không khí pha loãng (6) được đặt ở lối vào của kênh trộn.

Tải bề mặt của cái lọc phải không vượt quá 0,5 m³/m².s. Nhiệt độ khí ở cái lọc lấy mẫu (5) được đo trong quá trình lấy mẫu và được ghi lại. Nhiệt độ không vượt quá 40 °C.

1. Mũi lấy mẫu

10. Van điều chỉnh (dòng khí tổng)

2. Khuỷu nối

11. Van đóng mở (dòng khí tổng)

...

...

...

12. Van kiểm soát không khí pha loãng

4. Kênh trộn

13. Bơm

5. Cái lọc lấy mẫu (lọc phẳng sợi thủy tinh + nút PU xốp)

14. Hộp làm khô

6. Cái lọc không khí pha loãng (lọc phẳng sợi thủy tinh + nút PU xốp và nút PU xốp kiểm soát)

TR Bộ cảm biến nhiệt độ

7. Dụng cụ đo dòng khí tổng (khí thải và không khí pha loãng)

PR Đồng hồ đo áp suất

...

...

...

PDR Dụng cụ đo áp suất chênh lệch

9. Bộ điều khiển hoặc máy tính (tuỳ chọn)

QP Bộ đo thể tích dòng khí

MK Bộ đo nồng độ O₂ hoặc CO₂

Các chỉ số sử dụng cho bộ đo nhiệt độ và đo áp suất biểu thị cho các dòng khí như sau:

0 Dòng khí tổng từ cái lọc

1 Dòng khí tổng trong ống khói

2 Không khí pha loãng trong kênh đo dòng

...

...

...

Hình B.6 - Sơ đồ minh họa phương pháp pha loãng tự động

Các van đóng - mở hoặc van kiểm soát đối với dòng khí tổng hoặc không khí pha loãng (10,12) phải được kiểm soát bằng một động cơ điều khiển qua bộ đánh giá và điều khiển hoặc một máy tính (9).

Với quy trình lấy mẫu, trong kênh khí thảI còn cần thêm các thiết bị đo đặc tính của khí thải như áp suất, nhiệt độ, tốc độ khí thải và đo thành phần khí thải. Các dữ liệu khí thải này tương tự dữ liệu nhận được từ bộ đánh giá và điều khiển hoặc máy tính (9). Bơm chân không (13), quạt hút, bơm phun chạy bằng khí nén được sử dụng để hút. Không khí đI vào kênh trộn được làm khô trong hộp làm khô (14) và được làm lạnh, nếu cần.

a) Chiều dài kênh trộn

250 mm

đường kính

50 mm

đường kính trong

8 mm đến 10 mm

...

...

...

150 mm

b) Hộp lọc lấy mẫu (xem Hình B.7)

Hệ thống lấy mẫu được thẩm định cho lưu lượng thể tích mẫu 1,5 m³/h đến 4 m³/h.

B.4.2. Chất hấp phụ và quy trình làm sạch

Xốp PU (chất hấp phụ rắn) được làm sạch được mô tả ở Phụ lục D.

B.4.3. Quy trình làm sạch thiết bị trước khi lấy mẫu

Mũi, đầu lấy mẫu (làm bằng titan) và các hộp lọc được làm sạch bằng axeton và toluen.

B.4.4. Vị trí thêm chuẩn

Phân bố những phần 20 ml đến 30 ml dung dịch chuẩn lấy mẫu vào những chỗ khác nhau của cái lọc. Cái lọc chỉ được sử dụng để lấy mẫu ít nhất 2 h sau khi thêm chuẩn lấy mẫu. Xốp PU cũng có thể được thêm chuẩn.

...

...

...

Máy lấy mẫu kể cả các tổ hợp phụ bất kỳ phải được lắp đầy đủ theo Hình B.6.

a) Điều chỉnh hai cái lọc và các chất hấp phụ trong hai hộp lọc (dùng cho lấy mẫu và cho không khí pha loãng).

b) Mũi, đầu lấy mẫu và các hộp lọc được nối với nhau (cáI lọc và bộ phận hấp phụ rắn để làm sạch không khí môi trường (không khí pha loãng) được xử lý theo 6.4).

B.4.6. Quy trình kiểm tra rò rỉ

Hệ thống lấy mẫu được kiểm tra rò rỉ bằng hút chân không với áp suất cực tiểu được sử dụng trong quá trình lấy mẫu và với mũi lấy mẫu và được nút lại và đo lưu lượng thể tích. Lưu lượng thể tích đo được phải < 5 % lưu lượng bình thường của dòng khí tổng (khí mẫu và không khí pha loãng).

Hộp lọc

chiều dài

390 mm

...

...

...

đường kính

250 mm

180 mm

1. Phễu thủy tinh bên trong

chiều dài L1

120 mm

100 mm

...

...

...

50 mm

40 mm

đường kính trong d2

180 mm

130 mm

2. Cái lọc phẳng sợi thủy tinh

đường kính d2

180 mm

...

...

...

3. Nút xốp PU

chiều dài

50 mm

50 mm

đường kính

180 mm

130 mm

4. Nút xốp PU kiểm soát

...

...

...

50 mm

50 mm

đường kính

150 mm

130 mm

5. Ống thủy tinh bên trong

chiều dài L2

150 mm

...

...

...

đường kính trong d2

180 mm

130 mm

Cái lọc không khí pha loãng

tương tự như lọc lấy mẫu

50 mm

50 mm

*) Tải bề mặt lọc phải không vượt quá 0,5 m³/m².s

...

...

...

B.4.7. Kiểm soát lưu lượng khí mẫu

Lưu lượng khí mẫu được điều chỉnh tự động.

B.4.8. Lấy mẫu

Đầu lấy mẫu được lắp khít trong kênh khí thải, trước tiên đóng van (11). Ngoài ra, đầu lấy mẫu được đốt nóng trước đến bằng nhiệt độ khí thải. Việc lấy mẫu đẳng tốc dòng riêng phần PCDD/ PCDF được điều chỉnh bằng bộ đánh giá và điều khiển (9) hoặc máy tính. Vào lúc bắt đầu của quá trình lấy mẫu các van kiểm soát (10) và (12) được mở. Cho bơm chạy và mở van (11) và bắt đầu lấy mẫu.

Bằng các van kiểm soát (11) (12), có thể điều chỉnh thích hợp dòng không khí khí thải. Chú ý giữ sao cho nhiệt độ không vượt quá 40 °C ở cái lọc lấy mẫu (5).

Có thể ngừng lấy mẫu vào bất kỳ lúc nào bằng đóng van (11), thí dụ như để đo trong mặt cắt của ống khói, cần đưa mũi lấy mẫu vào trục đo khác, và sau đó tiếp tục mà không thay đổi cách xếp đặt. Trong quá trình lấy mẫu, lưu lượng thể tích mẫu (hoặc sự khác nhau giữa không khí pha loãng và dòng khí tổng), nhiệt độ khí ở cái lọc lấy mẫu và điều kiện khí thải phải được ghi lại hoặc ghi tự động.

Kết thúc lấy mẫu bằng đóng van (11) và các van kiểm soát (12) và bằng cách tắt tổ hợp hút (13).

B.4.9. Quy trình tháo thiết bị

Đầu lấy mẫu được tháo khỏi ống khói

...

...

...

b) Tách cái lọc lấy mẫu và nút PU cũng như cái lọc và các nút PU của hệ thống không khí pha loãng và vận chuyển chúng trong các hộp sạch.

c) Tráng mũi, đầu lấy mẫu và các hộp lọc bằng axeton và toluen.Nếu có các hạt hoặc cặn trên bề mặt bên trong thiết bị thì lau mũi và đầu lấy mẫu bằng bông thủy tinh tẩm axeton. Miếng bông thủy tinh này phải được chiết cùng với cái lọc sau này. Trước khi chiết, dung dịch tráng được bảo quản ở chỗ tối và ở nhiệt độ thấp hơn môi trường xung quanh.

B.5. Phương pháp pha loãng kiểu thủ công

Phương pháp pha loãng kiểu thủ công này gần giống như kiểu tự động, chỉ khác ở những điều được mô tả trong mục sau.

B.5.1. Sơ đồ thiết bị

Hệ thống lấy mẫu thủ công được minh họa ở Hình B.8. Nó tương tự như kiểu tự động trừ việc không điều chỉnh lưu lượng tự động và việc dùng cái lọc gấp nếp WB 501) thay cho cái lọc phẳng.

a) Mũi lấy mẫu, khuỷu nối, đầu lấy mẫu được chế tạo bằng titan.

b) Kênh trộn được làm bằng titan, dài 250 mm, đường kính ngoài 50 mm, đường kính trong 9 mm, vùng trộn thực tế 150 mm.

c) Hộp lọc làm bằng thép không rỉ, dài 220 mm, đường kính 230 mm (đối với lọc lấy mẫu).

...

...

...

e) Hộp lọc làm bằng thép không rỉ, dài 220 mm, đường kính 230 mm (đối với lọc không khí pha loãng).

f) Cái lọc đê khâu: vi lọc kiểu WB 50¹⁾, sợi thủy tinh, đường kính 185 mm, diện tích khoảng 1 m².

g) Xốp PU, dài 50 mm. Tiêu chuẩn: dầy 5 cm, tỷ trọng (ISO 845: 1988) 35 kg/m³.

Hệ thống pha loãng này được thẩm định cho các lưu lượng thể tích mẫu 1,5 m³/h đến 4 m³/h.

1. Mũi lấy mẫu

10. Van kiểm soát, dòng khí ống khói pha loãng

2. Khuỷu nối

11. Van kiểm soát, không khí pha loãng

...

...

...

12. Bơm

4. Kênh trộn

13. Lớp silicagen

5. Cái lọc lấy mẫu và xốp PU

14. Bộ hút ẩm

6. Cái lọc không khí pha loãng, xốp PU và xốp PU kiểm tra

TI. Cảm biến nhiệt độ

7. Dụng cụ đo dòng, không khí ống khói pha loãng

PI. Máy đo áp suất chênh lệch

...

...

...

QR. Máy đo thể tích dòng khí

9. Bộ kiểm soát

TC. Cặp nhiệt điện

Hình B.8 - Sơ đồ minh họa hệ thống lấy mẫu theo phương pháp pha loãng thủ công

B.5.2. Quy trình kiểm tra rò rỉ

Hệ thống lấy mẫu được kiểm tra rò rỉ bằng cách nút các mũi lấy mẫu của cả đầu lấy mẫu và hộp làm khô rồi mở bơm. Hệ thống được hút chân không đến 75 kPa và khóa  van nối với bơm. Nếu tốc độ tăng áp suất trong hệ thống dưới 0,2 kPa/min thì hệ thống sử dụng được.

B.5.3. Kiểm soát lưu lượng khí mẫu

Lưu lượng khí mẫu được điều chỉnh bằng tay để có lưu lượng mong muốn được tính từ kết quả các phép đo các điều kiện của khí ống khói.

B.6. Phương pháp đầu lấy mẫu làm lạnh, kiểu 1

...

...

...

Hệ thống lấy mẫu được minh họa ở Hình B.9. Mẫu được hút từ luồng khí thải và được thu qua sinh hàn vào bình hứng, đi vào hệ thống sục khí, lên vật liệu hấp phụ và cái lọc sợi thủy tinh. Khí mẫu được làm lạnh xuống dưới 20 °C. Chất ngưng và hầu hết các hạt được giữ trong bình hứng. Tiếp theo là bình sục khí và chất hấp phụ rắn được nối thông nhau để thu PCDD/ PCDF dạng khí. Cái lọc được đặt ở phía trước bình chất hấp phụ cuối cùng để tăng hiệu quả lấy mẫu các hạt nhỏ.

a) Mũi lấy mẫu được chế tạo bằng titan, thạch anh hoặc thủy tinh borosilicat.

b) Bình hứng thủy tinh dung tích 2l, cổ thủy tinh mài cỡ 60.

c) Bình sục khí có 200 ml etylenglicol.

d) Bộ phận lọc - hấp phụ. Bình thủy tinh (đường kính trong 55 mm) chứa hai tấm chất hấp phụ rắn (bằng PU, đường kính 60 mm, dài 50 mm) với cáI lọc phẳng nằm ở giữa. Giá đỡ cái lọc được làm bằng PTFE.

Đầu lấy mẫu làm lạnh bằng nước được minh họa ở Hình B.10. Đầu lấy mẫu gồm hai ống tròn. ống bên trong (không vẽ trên Hình B.10) có đường kính trong 8 mm dùng để dẫn khí ống khói và được làm bằng titan, thạch anh hoặc thủy tinh borosilicat. ống bên ngoài (có lớp bao trong và lớp bao ngoài) để làm lạnh ống bên trong, được làm bằng thép không rỉ hoặc vật liệu tương tự. ống bên trong lắp khít vào ống bên ngoài bằng vòng đệm PTFE và các đầu nối nhanh.

Không bôi trơn các chỗ nối. Hệ thống lấy mẫu cùng với ống Pitot được lắp trên một bàn chạy được trên ray để thay đổi dễ dàng vị trí lấy mẫu bên trong ống khói trong thời gian đo. Hệ thống lấy mẫu được thẩm định cho lưu lượng trong khoảng 0,5 m³/h đến 2,5 m³/h.

B.6.2. Chất hấp phụ và quy trình làm sạch

Thuốc thử phải là loại tinh khiết để phân tích thuốc trừ sâu. Xốp PU được làm sạch bằng chiết soxhlet 8 h lần lượt bằng toluen và axeton.

...

...

...

Sử dụng đầu lấy mẫu mới cho mỗi chu kỳ lấy mẫu. Dụng cụ thủy tinh được làm sạch trong phòng thử nghiệm bằng chất tẩy rửa và nước, tráng bằng nước cất, axeton và sau đó là toluen, để khô. Dụng cụ thủy tinh được nung ở 500 °C trong 24 h. Khi lấy ra khỏi lò cần gói cẩn thận bằng giấy nhôm và đặt vào các thùng vận chuyển.

B.6.4. Vị trí thêm chuẩn

Trước khi lấy mẫu, thêm dung dịch chuẩn lấy mẫu vào chất trong bình sục khí thứ nhất. Nếu bình hứng chất ngưng đầy trong quá trình lấy mẫu, phải thay bằng bình khác có chứa chuẩn đánh dấu (điều này phải được đưa vào để tính toán).

B.6.5. Quy trình lắp thiết bị

Thiết bị được lắp như minh họa ở Hình B.9, cẩn thận không để nhiễm bẩn bất kỳ bề mặt nào tiếp xúc với mẫu.

a) Bộ phận hấp phụ gồm có xốp PU, cái lọc sợi thủy tinh và thêm một cái lọc xốp PU nữa. Bộ phận hấp phụ được đặt ở nơi sạch để tránh nhiễm bẩn, gói bằng giấy nhôm và bảo quản trong môi trường sạch cho đến khi lấy mẫu.

b) Chất ngưng: thêm 200 ml nước cất vào bình hứng trong phòng thử nghiệm trước khi lấy mẫu.

c) Bình sục khí: thêm 200 ml etylenglicol vào bình sục trong phòng thử nghiệm trước khi lấy mẫu.

d) Trong quá trình chuẩn bị và lắp hệ thống lấy mẫu, cần đậy kín tất cả những phần hở có thể bị nhiễm bẩn trước khi lắp ráp hoặc cho đến khi sắp sửa bắt đầu lấy mẫu.

...

...

...

f) Phủ vụn nước đá quanh bình hứng và quanh bình sục khí.

g) Thay silicagen trong hộp làm khô.

h) Mở nước làm nguội đầu lấy mẫu.

B.6.6. Quy trình kiểm tra rò rỉ

Hệ thống lấy mẫu được kiểm tra rò rỉ bằng cách nút mũi lấy mẫu và mở máy bơm. Nếu có dòng khí tức là có rò rỉ thì phải sửa chữa.

B.6.7. Kiểm soát lưu lượng khí mẫu

Kiểm tra đều đặn các điều kiện khí ống khói khoảng 5 min hoặc 10 min một lần tuỳ theo sự thay đổi tốc độ khí ống khói. Lưu lượng khí mẫu sau đó được điều chỉnh để duy trì các điều kiện đẳng tốc.

Kích thước tính bằng mm

...

...

...

7. Dung môi hữu cơ

2. Nước làm lạnh

8. Chất làm khô

3. Bình sục khí

9. Bơm

4. Xốp PU

10. Bộ điều chỉnh thể tích

5. Cái lọc

11. ống Pitot

...

...

...

12. Bộ đo áp suất

Hình B.9 - Sơ đồ minh họa phương pháp đầu lấy mẫu làm lạnh - kiểu 1

B.6.8. Lấy mẫu

a) Đưa đầu lấy mẫu vào trong ống khói, quay mũi lấy mẫu khỏi dòng khí.

b) Điều chỉnh việc làm lạnh đầu lấy mẫu để đảm bảo nhiệt độ đầu lấy mẫu thấp hơn 20 °C, nhưng tránh để hóa băng.

c) Định vị mũi lấy mẫu tại điểm đo và đảm bảo giữ chặt mũi lấy mẫu ở vị trí đó. Quay mũi lấy mẫu theo chiều dòng khí.

Mở bơm và điều chỉnh lưu lượng để đảm bảo lấy mẫu đẳng tốc ở mũi lấy mẫu.

B.6.9. Quy trình tháo thiết bị

Khi lấy mẫu xong, khóa  van, tắt bơm và kéo đầu lấy mẫu ra khỏi ống khói. Tiếp tục duy trì chất lỏng làm lạnh cho đến khi đầu lấy mẫu nguội. Ghi thể tích mẫu khí và kiểm tra sự rò rỉ của hệ thống lấy mẫu.

...

...

...

b) Sau đó tháo đầu lấy mẫu khỏi bình hứng, rồi tháo rời ống trong khỏi bao áo.

A-A

1. Vòng cách

7. Ống ngoài (lớp áo bao ngoài)

2. Miếng đệm cách

8. Ống ngoài (lớp áo bao trong)

3. Vòng cách

9. Ốc nối

...

...

...

10. Ốc nối

5. Vòng cách

11. Vòng nối

6. Vòng cách

Hình B.10 - Minh họa chi tiết đầu lấy mẫu làm lạnh bằng nước của phương án 1

c) Các đầu ống của đầu lấy mẫu được bịt kín bằng giấy nhôm.

d) Các phần còn lại của hệ thống lấy mẫu có tiếp xúc với mẫu được mang để ở chỗ sạch.

e) Tháo bộ phận hấp phụ khỏi bình sục khí và gói trong giấy nhôm.

...

...

...

B.7. Phương pháp đầu lấy mẫu làm lạnh, kiểu 2

B.7.1. Sơ đồ thiết bị

Hệ thống lấy mẫu được minh họa ở Hình B.11. So với phương pháp đầu lấy mẫu làm lạnh kiểu 1 thì phương kiểu 2 này cho phép thu được những thể tích mẫu khí lớn hơn trong cùng một khoảng thời gian. Dòng khí ống khói được lấy mẫu qua đầu lấy mẫu thủy tinh có bao áo nước đến bộ phận sinh hàn nhiều ống (xem Hình B.12).

Bộ sinh hàn bao gồm một bó từ 20 Lò đốt chất thải rắn y tế đến 50 ống thủy tinh (chiều dài 300 mm - 400 mm, đường kính 10 mm - 20 mm). Sự kết hợp của đầu lấy mẫu làm lạnh bằng nước và sinh hàn nhiều ống làm giảm nhiệt độ khí ống khói đến mức cần thiết. Hai xốp PU (trong bộ phận hấp phụ, xem Hình B.14), hai bình hấp thụ (impinger) nhiều vòi (xem Hình B.13) được đổ đầy etoxyetanol, và cái lọc giữa hai xốp được nối thành dãy. Hệ thống lấy mẫu được thẩm định cho lưu lượng thể tích 5 m³/h đến 10 m³/h.

B.7.2. Chất hấp phụ và quy trình làm sạch

Chất hấp phụ được sử dụng và xốp toluen diizoxianat (TDI) polyete có tỉ trọng khoảng 33 g/l. Xốp được sử dụng ở dạng các hình trụ 100 mm x 100 mm.

Các nút xốp PU được làm sạch bằng những lần chiết Soxhlet liên tục 2 h đến 3 h với metanol diclometan, toluen và axeton siêu tinh khiết. Sau đó các nút xốp được làm khô trong tủ sấy chân không ở 40 °C qua đêm.

Metoxietanol sử dụng cũng phải là siêu tinh khiết.

B.7.3. Phương pháp làm sạch dụng cụ thủy tinh trước khi lấy mẫu

...

...

...

B.7.4. Vị trí thêm chuẩn

Dung dịch chuẩn lấy mẫu được thêm vào nút xốp PU thứ nhất trước khi lấy mẫu. Các phần dung dịch chuẩn sử dụng được phân bố đều trên bề mặt của nó ít nhất là 12 h trước khi lấy mẫu.

B.7.5. Quy trình lắp ráp thiết bị

Thiết bị được lắp ráp như ở Hình B.11, chú ý không để nhiễm bẩn bất kỳ bề mặt nào tiếp xúc với mẫu.

a) Cố định các xốp PU trong ống hấp phụ và lọc phẳng giữa hai nút sau cùng và đổ đầy metoxietanol vào các bình hấp thụ (impinger).

b) Nối mũi lấy mẫu, đầu lấy mẫu làm lạnh bằng nước, sinh hàn và bình hứng.

c) Nối hai bộ bình hấp thụ (impinger) và xốp PU (có cái lọc giữa các xốp PU).

d) Nối bơm với đồng hồ đo khí và thiết bị điều chỉnh.

e) Nối đầu lấy mẫu làm lạnh bằng nước và sinh hàn với tổ hợp làm lạnh hoặc vòi nước.

...

...

...

P:

C:

Đầu lấy mẫu làm lạnh

Sinh hàn

F:

WS:

Cái lọc

Bình hứng

...

...

...

PU 3/4:

Impg.1:

Xốp poliuretan 1 và 2

Xốp poliuretan 3 và 4

Bình hấp thụ (impinger) 1

V:

PUMP:

G:

Van

...

...

...

Đồng hồ đo khí

Impg. 2:

Bình hấp thụ (impinger) 2

Hình B.11 - Sơ đồ phương pháp đầu lấy mẫu được làm lạnh – Kiểu 2

B.7.6. Phương pháp kiểm tra rò rỉ

Hệ thống lấy mẫu được kiểm tra rò rỉ bằng nút mũi lấy mẫu và bật máy bơm. Nếu phát hiện dòng khí rò rỉ thì phải sửa lại.

B.7.7. Kiểm tra lưu lượng khí lấy mẫu

...

...

...

Ống khói được kiểm tra 10 min một lần hoặc thường xuyên hơn, tuỳ theo vào sự thay đổi tốc độ khí ống khói. Lưu lượng khí mẫu sau đó được điều chỉnh bằng tay để duy trì điều kiện đẳng tốc.

Tất cả các bộ phận được làm bằng thủy tinh

1. Lối khí vào

2. Khớp thủy tinh nhám, 180 mm, kèm vòng khóa  và gioăng

3. Lối nước ra, dài 80 mm, đường kính 20 mm

4. Các ống dài 290 mm, đường kính trong 10 mm, tổng số 55, tổng đường kính 150 mm

5. Lối nước lạnh vào

6. Lối khí ra

...

...

...

Phương pháp đầu lấy mẫu làm lạnh, kiểu 2

1. Lối đổ vào, khớp nối 14/23

2. Khớp nối 60/46

3. Khớp nối đặc biệt, đường kính trong 15 mm

4. Khớp nối 60/45

5. Khoảng cách vòi/ đĩa 3 mm đến 4 mm

6. Vòi có lỗ 2 mm

7. Đĩa có chiều dầy 3 mm

...

...

...

Hình B.13 - Minh họa bình hấp thụ (impinger) của phương pháp đầu lấy mẫu làm lạnh

B.7.8. Lấy mẫu

a) Đưa đầu lấy mẫu vào trong ống khói, quay mũi lấy mẫu khỏi dòng khí.

b) Điều chỉnh việc làm lạnh đầu lấy mẫu để đảm bảo nhiệt độ dưới 20 °C, nhưng tránh để hóa  băng.

c) Định vị mũi lấy mẫu ở điểm đo và đảm bảo giữ chặt mũi lấy mẫu an toàn ở vị trí đó. Quay mũi lấy mẫu theo chiều dòng khí.

d) Bật bơm và điều chỉnh lưu lượng để đảm bảo lấy mẫu đẳng tốc ở mũi lấy mẫu.

B.7.9. Quy trình tháo thiết bị

Khi kết thúc lấy mẫu, đóng van, tắt bơm và kéo đầu lấy mẫu ra khỏi ống khói. Duy trì dòng nước làm lạnh cho đến khi đầu lấy mẫu nguội. Ghi thể tích mẫu khí đã lấy và kiểm tra rò rỉ của hệ thống lấy mẫu.

...

...

...

2. Đĩa thủy tinh đục lỗ

3. Xốp PU1

4. Vòng động

5. Khớp thủy tinh nhám

6. Xốp PU 2

7. Vòng thủy tinh, kề vào vòng này cái lọc được định vị

8. Cái lọc phẳng

Hình B.14 - Sơ đồ minh họa bộ hấp phụ rắn

a) Rửa đầu lấy mẫu bằng 400 ml axeton và 400 ml toluen và chuyển vào bình hứng chất ngưng.

...

...

...

c) Các phần còn lại của hệ thống lấy mẫu có tiếp xúc với mẫu được để ở chỗ sạch.

d) Tháo bộ phận hấp phụ và bộ lọc xốp PU ra khỏi bình hấp thụ (impinger) đã tráng bằng axeton và sau đó toluen, gói trong giấy nhôm và mang về phòng thử nghiệm.

e) Tráng các khớp nối thủy tinh của bình hứng và bình hấp thụ (impinger) bằng axeton và sau đó toluen, gói trong giấy nhôm và mang về phòng thí nghiệm.

Đậy kín các bình.

PHỤ LỤC C

(tham khảo)

Thư mục tài liệu tham khảo

FR Part 60 App. A Method 3A - Determination of oxygen, carbon dioxide concentration from stationary sources.

...

...

...

NF X 20-377 : 1980 Méthodes d' analyse de l'oxygène basées sur les propriétés paramagnétiques de ce gaz (Methods of oxygene analysis based on the paramagnetic properties of this gas).

NF X 44-052 : 1978 Prélèvement de poussière dans une veine gazeuse (cas général) (Sampling of dust in a stream of gas (general case)).

NF X 43-313 : 1991 Qualité de l'air - Emission de sources fixes - Détermination des polychlorodibenzo-p-dioxines (PCDD) et polychlorodibenzofuranes (PCDF) (Air quality - Stationary sources emissions - Determination of PCDD/PCDF).

Nordic 1987 Recommended method for dioxin measurments in flue gases from waste incineration, waste management and research/Vol. 5, No. 3, 1987.

Unichim method 825 : 1989 Misure alle emissioni - Flussi gassoni convogliati - Campionamento e determinazione di microinquinanti organici

- Campionamento

- Determinazione IPA

- Determinazione PCDD + PCDF

- Determinazione PCB

...

...

...

- Sampling

- PAH determination

- PCDD and PCDF determination

- PCB determination)

VDI 2066 Part 1 : 1975 Messen von Partikeln Stawbmessungen in strumenden Gasen - Gravimetrische Bestimmung der Staubbeladung - Ubersichi (Measurement of particulate matter - Dust measurement in flow gases. Gravimetric determination of the dust load - Survey).

VDI 2449 Part 1 : 1995 Prufkriterien von Meõverfahren - Ermittlung von Verfahrenskenngroõen fur die Messung gasformiger Schadstoffe (Immission) (Measurement methods test criteria - Determination of performance characteristics for the measurement of gaseous pollutants (Immission)).

VDI 3499 Part 1 : 1990 Messen von Emissionen - Messen von Reststoffen - Messen von polychlorierten Dibenzodioxinen und furanen im Rein- und Rohgas von Fewerungsanlagen mit der Verdunnungsmethode - Bestimmung in filterstaub, Kesselasche und in Schacken (Emission measurement - Measurement of residual materials - Determination of polychlorinated dibenzodioxins and dibenzofurans in flue and stack gas of incineration and firing plants - Dilution method - Determination in filter dust, potash and slag).

VDI 3499 Part 2 : 1993 Messen von emissionen - Messen von polychlorierten Dibenzo-p-dioxinen (PCDD) und Dibenzofuranen (PCDF) - Filter/Kuhler-Methode (Emissions of polychlorinated dibenzo-p- dioxins (PCDD) and Dibenzofurans (PCDF) - Filter/condenser method).

VDI 3499 Part 3 : 1996 Messen von Emissionen - Messen von polychlorierten Dibenzo-p-dioxinen (PCDD) und Dibenzofuranen (PCDF) - Gekuhltes - Absaugrohr-Method (Emission measurement - Determination of polychlorinated dibenzo-p-dioxins (PCDD) and dibenzofurans (PCDF) - Cooled probe method).

...

...

...

40 CFR Part 60 : 1982 Method 23 - Determination of PCDDs and PCDFs from stationary sources. EN 45001 : 1989 General criteria for the operation of testing laboratories.

ISO 6879 : 1995 Air quality - Performance characteristics and related concepts for air quality

measuring methods.

PHỤ LỤC D

(tham khảo)

Các thí dụ về chất hấp phụ và việc chuẩn bị và làm sạch chất hấp phụ

Chất hấp phụ rắn (nếu có dùng): XAD-2, Poropak PS, polyuretan (PU), (xốp mềm polyete TDI)

D.1. XAD-2

...

...

...

Làm sạch XAD-2: nhựa được làm sạch đầu tiên bằng rửa nước nhiều lần, rồi tiếp là metanol và diclometan cho đến khi nước lọc không còn vẩn đục. XAD-2 sau đó được chiết trong máy Soxlet với toluen ít nhất 48 giờ, dịch chiết phải thay mới vài lần. XAD-2 sau đó được rửa bằng diclometan và diclometan còn lại được đuổi bằng cất quay chân không (50 kPa, nhiệt độ bình cách thủy 40 °C). Kiểm tra độ sạch của nhựa bằng cách tiến hành qua việc chiết với toluen và phân tích sắc kí khí/khối phổ.

Ngay cả với nhựa sạch bán sẵn trên thị trường cũng vẫn cần phải kiểm tra. Nhựa XAD-2 đã làm sạch được bảo quản trong chai thủy tinh có nắp vặn khít kín khí

D.2. Xốp PU

Có tỉ trọng khoảng 33 g/l.

Chiều đày xốp PU phải là 5 cm trong trường hợp tốc độ dòng khí lấy mẫu là 300 mm/s.

Chuẩn bị xốp PU: các nút xốp PU được cắt từ các đĩa xốp thành một hình trụ có kích thước thích hợp và được làm sạch như sau:

- đun sôi 2 h đến 3 h lần lượt trong các dung môi sau: metanol, diclometan, toluen, axeton

- ép cho hết axeton, trải trên mặt giấy nhôm và để khô, tốt nhất là qua đêm trong tủ sấy chân không ở 40 °C. Các nút xốp PU sạch được bảo quản trong chai nâu không bị nén ép.

Một số đại diện các nút xốp PU sạch phải được chiết lại và phân tích dịch chiết để tìm PCDD/ PCDF.

...

...

...

Làm sạch Poropak PS: Poropak PS (50 mesh đến 80 mesh) được chiết đầu tiên trong máy Soxhlet với axetonitril trong 8 h, sau đó với toluen 4 h và cuối cùng là diclometan 4 h. Làm khô 3h ở 80 °C. Vật liệu đã làm khô được bảo quản trong chai thủy tinh nút nhám. Các dung môi sử dụng để chiết mỗi chất phải cất lại hai lần trước khi sử dụng.

PHỤ LỤC E

(tham khảo)

Xác định hàm lượng ẩm

Hàm lượng ẩm của khí ống khói phải được xác định trước khi lấy mẫu phân tích dioxin xảy ra để có thể tính đúng lưu lượng đẳng tốc và kích thước mũi lấy mẫu cần thiết.

Khí ống khói phải được chạy qua đầu lấy mẫu, và nếu có yêu cầu, qua một đoạn ống ngắn, các chai thủy tinh có chứa chất hút ẩm. Canxi clorua khan và silicagen đều thích hợp. ít nhất cần hai chai 250 ml đổ đầy 2/3 chất hút ẩm. Dòng khí đi qua chai thứ hai sẽ đi qua bơm tiếp theo là lưu lượng kế và đồng hồ đo khí. Lưu lượng phải khoảng 1,5 l/min. Số đọc trên đồng hồ đo khí phải được ghi lại trước và sau khi thử. Đem cân các chai đó. Việc xác định hàm lượng ẩm phải kéo dài ít nhất 1 h để có một lượng chất ngưng có ý nghĩa trong ống.

PHỤ LỤC F

...

...

...

Xác định hàm lượng oxi

Hàm lượng oxi khí khô phải được xác định trước khi lấy mẫu. Khí ống khói phải đi vào đồng hồ đo khí

sau khi đã đi qua chất hút ẩm. Sau mỗi giờ nồng độ oxi phải được đo và ghi.

PHỤ LỤC G

(tham khảo)

Biên bản lấy mẫu

Cơ quan:                                                          Ngày:

Số tham chiếu:                                                                          Trang 1/3

...

...

...

NGÀY ĐO

ĐỊA ĐIỂM LẤY MẪU

NGƯỜI LẤY MẪU

Điều kiện khí thải

Vị trí lấy mẫu

...

...

...

m²

Nhiệt độ

°C

Áp suất tĩnh

kPa

...

...

...

Áp suất chênh lệch

kPa

Áp suất khí quyển

kPa

...

...

...

% - (V/V)

Độ ẩm

% - (V/V)

CO₂ (theo khí khô)

% - (V/V)

...

...

...

Hàm lượng bụi quy về điều kiện tiêu chuẩn

mg/m³

Lưu lượng tính theo thể tích quy về điều kiện tiêu chuẩn

m³/h khô

...

...

...

HỆ THỐNG 1

HỆ THỐNG 2

Kiểm tra rò rỉ bằng cách nút mũi lấy mẫu

kPa

...

...

...

áp suất, áp suất thấp nhất khi lấy mẫu

kPa/min

Tốc độ thay đổi áp suất

h : min

...

...

...

h : min

Kết thúc lấy mẫu

h : min

Khoảng thời gian dừng lấy mẫu

h : min

...

...

...

Khoảng thời gian dừng lấy mẫu

h : min

Khoảng thời gian lấy mẫu

h : min

...

...

...

tại đồng hồ đo khí

nhiệt độ

áp suất

quy về điều kiện tiêu chuẩn 101,325 kPa; 273,15 K, khí khô, O₂/CO₂ đối chiếu

m³

°C

kPa

m³

...

...

...

Thể tích mẫu ‘thể khí’

tại đồng hồ đo khí

nhiệt độ

áp suất

khí khô, O2/CO2 đối chiếu ở 101,325 kPa; 273,15 K

m³

°C

...

...

...

m³

Thể tích mẫu khí lấy đẳng tốc lý thuyết

m³

Tỷ số đẳng tốc

...

...

...

Cơ quan:                                                          Ngày:

Số tham chiếu:                                                                          Trang 2/3

Điều kiện của hệ thống lấy mẫu

Phương pháp

Phòng thử nghiệm

Mã hiệu hệ thống

...

...

...

Vật liệu chế tạo mũi lấy mẫu

Độ sâu của mũi lấy mẫu, cách thành ống

m

Khoảng cách mũi lấy mẫu 1/ mũi lấy mẫu 2 (tùy chọn)

...

...

...

Đường kính mũi lấy mẫu

mm

Vật liệu chế tạo đầu lấy mẫu

...

...

...

Đường kính đầu lấy mẫu

mm

Độ dài đầu lấy mẫu

m

Đầu lấy mẫu được đốt nóng

...

...

...

Khoảng cách mũi lấy mẫu đến cái lọc

m

Khoảng cách mũi lấy mẫu, bộ phận làm lạnh

m

...

...

...

Cái lọc

Mã hiệu

Kiểu loại

...

...

...

Vật liệu

Chất lượng

...

...

...

Diện tích

m²

Nhiệt độ

°C

Sinh hàn

...

...

...

Mã hiệu

Kiểu loại

...

...

...

Vật liệu

Chất lượng

Đường kính

...

...

...

Nhiệt độ

°C

Bộ chất hấp phụ

...

...

...

Mã hiệu

Kiểu loại

Vật liệu

...

...

...

Chất lượng

g

Đường kính

mm

...

...

...

Độ dài

mm

Nhiệt độ

°C

Tốc độ

...

...

...

Ngăn được thêm chuẩn

Cơ quan:                                                          Ngày:

Ref:                                                                  Trang 3/3

Sơ đồ minh họa hệ thống lấy mẫu

...

...

...

Đo trước

Mô hình tốc độ

...

...

...

1) Lọc gấp nếp WB 50¹⁾ là tên thương mại của sản phẩm được cung cấp bởi Draeger, Đức. Đây là thông tin hỗ trợ cho người áp dụng tiêu chuẩn và không có ý khuyên nên dùng sản phẩm này. Có thể dùng các sản phẩm tương đương nếu cho kết quả tương đương.