9.1.3. Từ mỗi lọ đã được làm nóng ở bể đun nóng trong 60 min ± 1 min, dùng xyranh (6.6) đã được làm ấm đến 60 ⁰C lấy 1 000 ml pha khí (vẫn để nguyên trong bể đun nóng). Bơm ngay pha khí đã lấy vào sắc ký khí.

9.1.4.Từ sắc đồ tương ứng với lọ thứ bảy không cho thêm dung môi, tính hàm lượng hexan A_c, biểu thị bằng phần trăm của tổng diện tích pic.

9.1.5. Từ sắc đồ tương ứng với lọ đã cho thêm dung môi, tính hệ số hiệu chuẩn F theo công thức sau:

trong đó:

A_c      là hàm lượng hexan tính được trong 9.1.4;

A_is     là hàm lượng chất nội chuẩn có trong chất béo hiệu chuẩn (5.5) đã được thêm dung môi, tính bằng phần trăm của tổng diện tích pic;

A_t      là hàm lượng hydrocacbon tổng số, kể cả chất nội chuẩn có trong chất béo hiệu chuẩn (5.5) đã được thêm dung môi, tính bằng phần trăm của tổng diện tích pic;

w_h      là hàm lượng dung môi (5.1) có trong chất béo hiệu chuẩn (5.5) đã được thêm dung môi, tính bằng miligam trên kilogam;

...

...

...

CHÚ THÍCH: Nếu chỉ cho thêm 2 ml trong 9.1.2 thì wis, sẽ bằng 272 đối với n-heptan hoặc 312 đối với xyclohexan.

Lấy kết quả đến chữ số thứ ba sau dấu phẩy.

Các hệ số hiệu chuẩn của sáu mẫu hiệu chuẩn phải xấp xỉ bằng nhau. Tính giá trị trung bình

, sẽ khoảng 0,45 đối với heptan. Hệ số  tính được đó có thể sử dụng để xác định các hàm lượng hexan ở mức độ nhỏ hơn 60 mg/kg. Nếu giá trị  tính được đối với lọ chứa 0,5 ml dung môi (5.1) thấp hơn đáng kể so với giá trị trung bình , thì sai lệch này có thể là do khó khăn trong việc lấy chính xác 0,5 ml và loại bỏ phép xác định này và lặp lại phép xác định mới.

Hệ số hiệu chuẩn trung bình đối với xyclohexan thông thường khoảng 0,57 và đối với n-heptan là khoảng 0,45.

9.2. Tiến hành xác định

9.2.1. Cân 5 g phần mẫu thử (điều 8), chính xác đến 0,01 g cho vào lọ (6.1) càng nhanh càng tốt. Đậy màng ngăn và nắp (6.2).

9.2.2. Dùng xyranh (6.4) tiêm 5 ml chất nội chuẩn (5.2) qua màng ngăn. Lắc mạnh lượng chứa trong lọ khoảng 1 min bằng cách dùng tay xoay tròn theo mặt phẳng nằm ngang sao cho chất béo không chạm đến màng ngăn. Nếu chất béo chạm đến màng ngăn thì hủy bỏ lọ này và thực hiện lại với phần chất béo hiệu chuẩn khác. (Xem cảnh báo trong 9.1.2). Đặt lọ ngập đến cổ trong nồi đun nóng (6.8) ở nhiệt độ 80 ⁰C trong 60 min ± 1 min.

9.2.3. Dùng xyranh (6.6) đã được làm ấm đến 60 ⁰C để lấy 1 000 ml pha khí trong khi vẫn để nguyên lọ trong bể đun nóng. Tiêm ngay pha khí đã lấy vào sắc ký khí.

...

...

...

9.3. Số phép xác định

Tiến hành xác định liên tiếp nhanh trên hai phần mẫu thử của cùng một mẫu thử.

10. Biểu thị kết quả

Hàm lượng hexan kỹ thuật của mẫu, W, tính bằng miligam trên kilogam theo công thức sau đây:

trong đó:

A'_is là hàm luợng chất nội chuẩn, tính bằng phần trăm của tổng diện tích pic;

A'_t là hàm lượng hydrocacbon tổng số của mẫu thử, kể cả chất nội chuẩn, tính bằng phần trăm của tổng diện tích pic;

 là hệ số hiệu chuẩn trung bình xác định được trong 9.1.5;

...

...

...

Lấy kết quả cuối cùng là trung bình cộng của hai phép xác định (9.3), với điều kiện thỏa mãn yêu cầu về độ lặp lại (xem 11.2). Nếu không thỏa mãn yêu cầu về độ lặp lại, thì hủy bỏ kết quả và tiến hành hai phép xác định mới trên các phần mẫu thử được lấy từ cùng một mẫu thử.

11. Độ chụm

11.1. Kết quả thử liên phòng thử nghiệm

Một thử nghiệm của liên phòng thử nghiệm về độ chụm của phương pháp được nêu trong Phụ lục A. Các giá trị này không áp dụng cho giải nồng độ và chất nền (matrix) ngoài phạm vi đã cho.

Nhận dạng pic

1: 2- Metylpentan

2: 3- Metylpentan

3: n- Hexan

4: Metylxyclopentan

...

...

...

(với các thời gian lưu khác: n-heptan)

Hình 1 − Ví dụ về sắc đồ của hexan hydrocacbon

11.2. Độ lặp lại

Chênh lệch tuyệt đối giữa hai kết quả thử riêng rẽ độc lập, thu được khi sử dụng cùng một phương pháp, trên cùng vật liệu thử, trong cùng phòng thử nghiệm, do cùng một người thao tác, trong cùng một khoảng thời gian ngắn, không quá 5 % trường hợp lớn hơn giới hạn độ lặp lại r được nêu trong Phụ lục A.

11.3. Độ tái lập

Chênh lệch tuyệt đối giữa hai kết quả thử riêng rẽ, thu được khi sử dụng cùng một phương pháp, trên cùng vật liệu thử, trong các phòng thử nghiệm khác nhau, do những người thao tác khác nhau và trên các thiết bị khác nhau, không quá 5 % trường hợp lớn hơn giới hạn độ tái lập R được nêu trong Phụ lục A.

CHÚ THÍCH: Nên chú ý rằng, các giá trị về độ tái lặp R trong Bảng A áp dụng trong trường hợp đặc biệt, khi so sánh các kết quả xác định độc lập thu được bởi hai phòng thử nghiệm. Khi thực hiện phương pháp đã mô tả và tốt nhất là so sánh các kết quả cuối cùng (các kết quả này thu được từ các phép xác định kép) thu được bởi hai phòng thử nghiệm, các kết quả R nên được đưa về xác suất 95 % các giá trị tới hạn khác nhau, C95 có thể áp dụng cho trung bình của các lần xác định dùng công thức sau:

C₉₅ =

...

...

...

Báo cáo thử nghiệm phải ghi rõ:

− mọi thông tin cần thiết để nhận biết mẫu đầy đủ;

− phương pháp lấy mẫu, nếu biết;

− phương pháp thử đã sử dụng và viện dẫn tiêu chuẩn này;

− mọi chi tiết thao tác không được quy định trong tiêu chuẩn này hoặc những điều được coi là tùy ý cũng như các sự cố bất kỳ mà có ảnh hưởng đến kết quả thử;

− kết quả thử nghiệm thu được, hoặc nếu đáp ứng yêu cầu về độ lặp lại, thì ghi kết quả cuối cùng thu được.

Phụ lục A

(tham khảo)

...

...

...

Một thử nghiệm quốc tế gồm 21 phòng thử nghiệm của 8 nước tham gia đã áp dụng phương pháp này do Liên đoàn Dầu, Hạt và Hiệp hội chất béo Quốc tế (FOSFA) tổ chức năm 1994. Kết quả nhận được đã được xử lý theo phương pháp phân tích thống kê theo ISO 5725 [2]⁾ cho số liệu độ chính xác trong Bảng A.1. Thử nghiệm hợp tác trên đã được tiến hành trên mẫu dầu đậu tương và dầu hướng dương như sau:

- mẫu A đến D: dầu hướng dương;

- mẫu E đến H: dầu đậu tương.

- Bảng A.2 đưa ra giá trị dự kiến trung bình của mẫu cung cấp để phân tích.

- Bảng A.2 đưa ra giá trị thực trung bình nhận được và giới hạn độ lặp lại tìm thấy qua thử nghiệm hợp tác.

Bảng A.1 – Tổng hợp kết quả thống kê

A

B

...

...

...

D

E

F

G

H

Số phòng thử nghiệm tham gia ban đầu

21

21

21

...

...

...

21

21

21

21

Số phòng thử nghiệm gửi kết quả

18

18

18

18

...

...

...

18

18

18

Số phòng thử nghiệm có kết quả được chấp nhận

11

14

14

14

12

...

...

...

15

15

Kết quả trung bình (mg/kg)

1,55

392,6

1059,1

757,5

1,65

374,5

...

...

...

808,8

Độ lệch chuẩn lặp lại, S_r (mg/kg)

0,09

10,06

20,43

24,9

0,39

8,31

25,8

...

...

...

Giới hạn lặp lại, r (mg/kg)

0,26

28,2

57,2

69,8

1,09

23,3

72,2

52,9

...

...

...

0,58

22,1

73,3

55,9

0,65

26,9

55,9

48,2

Giới hạn tái lập,R, (mg/kg)

...

...

...

61,8

205,2

156,4

1,83

75,4

156,6

135,1

Tỷ số R/r

6,1

...

...

...

3,6

2,2

1,7

3,2

2,2

2,6

Phạm vi kết quả được chấp nhận

1-2,8

342,4

...

...

...

428,2

881

đến

1214,1

588

đến

873,7

0

đến

...

...

...

326,2

đến

447

896

đến

1153,6

693

đến

888,0

...

...

...

Loại dầu

Mẫu

Giá trị trung bình dự kiến từ phép thử đồng nhất

Giá trị trung bình từ phép thử phối hợp

Giới hạn độ lặp lại

Giới hạn độ lặp lại từ phép thử phối hợp

Dầu hướng dương

A

1,30

...

...

...

< 1,8

0,26

B

384,8

392,6

74,8

28,2

C

1100

...

...

...

> 202

57,2

D

787

757,5

152

69,8

Dầu đậu tương

E

...

...

...

1,65

< 1,8

1,09

F

361,4

374,5

70,4

23,3

G

...

...

...

1043,4

198

72,2

H

779,6

808,8

151

52,9

...

...

...

[1] TCVN 2625 : 2007 (ISO 5555 : 2001), Dầu mỡ động vật và thực vật − Lấy mẫu.

[2] ISO 5725 : 1986, Precision of test methods – Determination of repeatability and reproducibility for standard tests method by inter-laboratory tests (hiện nay đã hủy).

[3] TCVN 6910-1 : 2001 (ISO 5725-1 : 1994), Độ chính xác (độ đúng và độ chụm) của phương pháp đo và kết quả đo. Phần 1: Nguyên tắc chung và định nghĩa.

[4] TCVN 6910-2 : 2001 (ISO 5725-2 : 1994), Độ chính xác (độ đúng và độ chụm) của phương pháp đo và kết quả đo. Phần 2: Phương pháp cơ bản xác định độ lặp lại và độ tái lập của phương pháp đo tiêu chuẩn.

[1] Chromosorb P NAW 60 - 80 là ví dụ về sản phẩm phù hợp, dễ tìm thấy trong thương mại. Thông tin này đưa ra tạo thuận lợi cho người sử dụng tiêu chuẩn này và ISO không ấn định phải sử dụng chúng.

[2] ISO 5275 : 1986 (đã hủy) được sử dụng để thu được dữ liệu về độ chụm