Thời gian qua trên địa bàn tỉnh đã tổ chức thực hiện nghiêm Thông tư số 09/2012/TT-BXD ngày 28/11/2012 của Bộ Xây dựng về quy định sử dụng vật liệu xây không nung trong các công trình xây dựng. Thực tế hầu hết các dự án xây dựng thuộc nguồn vốn ngân sách Nhà nước đã cơ bản sử dụng gạch xây không nung. Việc sử dụng gạch xây không nung là xu hướng phát triển bền vững mang lại nhiều lợi ích lâu dài. Nhằm giảm việc sử dụng nguồn nguyên liệu đất sét, tiết kiệm năng lượng và giảm lượng khí thải CO₂, bảo vệ môi trường. Bản thân gạch xây không nung có nhiều ưu điểm như: khả năng cách âm, cách nhiệt, chịu nhiệt tốt, bền và tiết kiệm thời gian thi công.

Tuy nhiên việc sử dụng và thi công gạch xây không nung trên địa bàn tỉnh qua thực tế kiểm tra còn nhiều bất cập, hạn chế như:

+ Đối với đơn vị tư vấn thiết kế chưa quan tâm, chưa thực hiện đầy đủ việc sử dụng gạch xây không nung, trong nhiều hồ sơ thiết kế người thiết kế không chỉ rõ thông số kỹ thuật vật liệu như: chủng loại, kích thước, cường độ nén, độ hút nước, độ xuyên nước và thiếu các chỉ dẫn áp dụng, tiêu chuẩn để thử nghiệm, nghiệm thu vật liệu. Việc tính kết cấu chưa tính đến tải trọng của vật liệu xây không nung. Thiếu chỉ dẫn xử lý kỹ thuật các mối liên kết.

+ Đối với nhà sản xuất gạch không nung trên địa bàn chưa đăng ký để được công bố sản phẩm hợp quy, sản xuất sản phẩm (gạch không nung) chất lượng từng lô hàng không được đồng nhất (tạo khối xây co ngót không đồng đều, tạo ứng suất khác nhau gây nứt, răn). Sản phẩm được đưa vào công trình quá sớm, chưa đủ thời gian ninh kết. Quá trình vận chuyển và giao nhận tại hiện trường chưa khoa học (thường dùng xe ben đổ xá, không được sắp xếp gọn gàng ngăn nắp).

+ Đối với đơn vị giám sát còn nhiều hạn chế trong việc theo dõi giám sát bảo quản, sử dụng vật liệu đúng quy trình, giám sát thi công xây, trát, bảo dưỡng vật liệu xây không nung chưa đúng yêu cầu kỹ thuật.

+ Đối với đơn vị thi công xây lắp chưa quan tâm đến chất lượng vật liệu đầu vào, cường độ gạch xây (Mác thiết kế), cường độ khối xây còn chủ quan trong việc sử dụng và thao tác gạch xây không nung..

Tay nghề thợ xây chưa đáp ứng yêu cầu kỹ, mỹ thuật (vẫn còn thao tác như lối xây truyền thống); Khi xây tường, gạch xây không được tạo độ ẩm thích hợp. Vữa xây không được trộn dẻo, không chèn kín mạch trong khối xây, đặc biệt là vữa xây nơi tiếp giáp giữa đỉnh tường và dầm, sàn, cột không được đầy kín. Quá trình cắt tạo hệ thống kỹ thuật âm tường gây chấn động khi khối xây chưa hoàn toàn liên kết ổn định.

Từ những bất cập, hạn chế nêu trên, một số công trình xây dựng trên địa bàn tỉnh đã xuất hiện những vết răn, nứt làm ảnh hưởng đến chất lượng, mỹ quan và tâm lý sử dụng gạch không nung.

Để khắc phục tình hình như trên Sở Xây dựng yêu cầu các đơn vị có tham gia thực hiện những công trình sử dụng vật liệu xây không nung cần quan tâm và thực hiện một số nội dung sau:

- Đối với đơn vị thiết kế:

Tính toán tải trọng vật liệu xây không nung vào công trình ngay từ giải pháp thiết kế, gia cố nền móng và các kết cấu chịu lực khác đảm bảo khả năng chịu lực, an toàn và tiết kiệm ngân sách nhà nước.

Xác định chủng loại vật liệu xây không nung đưa vào thiết kế công trình với đầy đủ các thông số kỹ thuật: Loại gạch, kích thước, cường độ chịu nén, độ hút nước, độ xuyên nước và các chỉ dẫn áp dụng tiêu chuẩn để thử nghiệm, nghiệm thu đồng thời thế hiện đầy đủ các chi tiết xử lý kỹ thuật.

- Đối với Chủ đầu tư và đơn vị tư vấn giám sát:

Tổ chức kiểm soát vật liệu đầu vào đảm bảo chất lượng và các yêu cầu theo đúng quy định.

Giám sát việc sắp xếp, bảo dưỡng sử dụng vật liệu đúng quy trình kỹ thuật

Giám sát lực lượng thi công thực hiện các thao tác xây, trát các mối liên kết theo đúng yêu cầu kỹ thuật và chỉ dẫn của nhà sản xuất.

- Đối với nhà sản xuất:

Sản xuất vật liệu xây dựng phải đăng ký và được công bố hợp quy sản phẩm hàng hóa vật liệu xây dựng.

Sản phẩm (gạch không nung) chất lượng từng lô hàng phải được đồng nhất và phải được bảo dưỡng đúng quy trình, đảm bảo đủ thời gian ninh kết mới được xuất xưởng đưa vào công trình xây dựng.

Quá trình vận chuyển và giao nhận tại hiện trường phải được sắp xếp gọn gàng ngăn nắp (không dùng xe ben đổ xá gây nứt, vỡ trước khi xây).

- Đối với đơn vị thi công:

Chọn lực lượng thợ xây có tay nghề cao, đáp ứng yêu cầu kỹ, mỹ thuật xây gạch không nung. Thao tác xây từng viên gạch phải được chỉnh sửa đúng mực trước khi xây viên tiếp theo. Không được chỉnh sửa nhiều lần mạch vữa sẽ bị se khô, không còn khả năng bám dính.

Khi xây tường, gạch xây phải có độ ẩm thích hợp đối với từng chủng loại gạch (hoặc theo chỉ dẫn kỹ thuật của nhà sản xuất), vữa xây phải được trộn dẻo, vữa phải chèn kín mạch trong khối xây, đặc biệt là vữa xây nơi tiếp giáp giữa đỉnh tường và dầm, sàn, cột phải được đầy kín.

Các chi tiết liên kết giữa tường và cột, liên kết giữa tường và cửa, các góc tường phải được đặt thép neo tạo liên kết tăng khả năng bám dính.

Thi công cắt tạo hệ thống kỹ thuật âm tường phải đảm bảo khối xây đủ thời gian và đạt mác thiết kế, các thao tác không gây chấn động lớn làm long mạch vữa, giảm khả năng liên kết của khối xây.

Trong quá trình thực hiện, nếu có vướng mắc đề nghị kịp thời phản ánh về Sở Xây dựng để được hướng dẫn./.