Ngày 18/6/2009, Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành Thông tư số 17/2009/TT-BKHCN về việc hướng dẫn kiểm tra nhà nước về chất lượng hàng hóa nhập khẩu thuộc trách nhiệm quản lý của Bộ Khoa học và Công nghệ. Để thống nhất trong việc triển khai thực hiện thống nhất các quy định pháp luật về chất lượng sản phẩm, hàng hóa, Bộ Khoa học và Công nghệ giải thích làm rõ thêm một số điểm sau:

I. VỀ CƠ CHẾ QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG SẢN PHẨM, HÀNG HÓA

1. Theo quy định của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa và Nghị định số 132/2008/NĐ-CP ngày 31/12/2008 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa thì cơ chế kiểm tra chất lượng sản phẩm hàng hóa đã được phân định rõ việc kiểm tra chất lượng sản phẩm, hàng hóa như sau:

- Kiểm tra nhà nước về chất lượng sản phẩm, hàng hóa là việc cơ quan nhà nước xem xét, đánh giá lại chất lượng sản phẩm, hàng hóa, quá trình sản xuất, cung ứng dịch vụ đã được đánh giá chất lượng bởi các tổ chức đánh giá sự phù hợp hoặc đã được áp dụng các biện pháp quản lý chất lượng khác của các tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh (khoản 15 Điều 3 Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa);

- Quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa là trách nhiệm của người sản xuất, kinh doanh nhằm bảo đảm an toàn cho người, động vật, thực vật, tài sản, môi trường (khoản 2 Điều 5 Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa).

Như vậy, hàng hóa nhập khẩu thuộc diện phải kiểm tra nhà nước về chất lượng thì phải được đánh giá chất lượng bởi tổ chức đánh giá sự phù hợp (tổ chức chứng nhận, giám định, kiểm định, thử nghiệm có đủ năng lực được chỉ định). Người nhập khẩu phải cung cấp kết quả đánh giá sự phù hợp cho cơ quan kiểm tra. Cơ quan kiểm tra xem xét, đánh giá trên hồ sơ đầy đủ, hợp lệ thì thông báo cho cơ quan hải quan làm thủ tục thông quan. Cơ quan kiểm tra khi cần thiết mới lấy mẫu để thử nghiệm lại.

2. Cơ quan kiểm tra chất lượng ở Trung ương là các tổng cục, cục hoặc cơ quan khác thuộc Bộ thực hiện chức năng quản lý nhà nước về chất lượng sản phẩm, hàng hóa và các cơ quan kiểm tra ở địa phương là các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thực hiện nhiệm vụ kiểm tra về chất lượng sản phẩm, hàng hóa theo quy định của các Bộ (Điều 20 Nghị định số 132/2008/NĐ-CP ngày 31/12/2008 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa).

3. Tổ chức đánh giá sự phù hợp thực hiện hoạt động thử nghiệm, giám định, kiểm định, chứng nhận sự phù hợp của sản phẩm, hàng hóa, quá trình sản xuất, cung ứng dịch vụ phù hợp với tiêu chuẩn công bố áp dụng, quy chuẩn kỹ thuật tương ứng (khoản 8 Điều 3 Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa).

Như vậy, các tổ chức đánh giá sự phù hợp là các tổ chức kỹ thuật thực hiện hoạt động thử nghiệm, giám định, kiểm định, chứng nhận sự phù hợp có thể là các đơn vị sự nghiệp, doanh nghiệp hoặc tổ chức nước ngoài có đủ năng lực và được chỉ định hoặc thừa nhận. Các tổ chức này không phải là cơ quan kiểm tra nhà nước về chất lượng sản phẩm, hàng hóa (đây là điểm khác so với Pháp lệnh Chất lượng sản phẩm, hàng hóa năm 1999).

4. Hàng hóa nhập khẩu phải kiểm tra nhà nước về chất lượng được hướng dẫn cụ thể như sau:

4.1. Đối với sản phẩm, hàng hóa thuộc Danh mục nhóm 2 đã được các Bộ quản lý ngành, lĩnh vực ban hành và đã có quy chuẩn kỹ thuật quốc gia.

- Việc quản lý chất lượng được thực hiện theo quy định trong quy chuẩn kỹ thuật quốc gia tương ứng. Việc đánh giá chất lượng sản phẩm, hàng hóa phù hợp quy chuẩn kỹ thuật quốc gia do tổ chức đánh giá sự phù hợp được chỉ định thực hiện.

- Trình tự, thủ tục kiểm tra hàng hóa nhập khẩu thực hiện theo Thông tư số 17/2009/TT-BKHCN ngày 18/6/2009 của Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ.

4.2. Đối với sản phẩm, hàng hóa thuộc Danh mục nhóm 2 đã được các Bộ quản lý ngành, lĩnh vực ban hành nhưng chưa có quy chuẩn kỹ thuật quốc gia.

- Việc đánh giá sự phù hợp sẽ do tổ chức thử nghiệm, tổ chức giám định được chỉ định thực hiện. Căn cứ để đánh giá sự phù hợp là các tiêu chuẩn quốc gia tương ứng được quy định trong Danh mục sản phẩm, hàng hóa phải kiểm tra về chất lượng ban hành kèm theo Quyết định số 50/2006/QĐ-TTg ngày 07/3/2006 của Thủ tướng Chính phủ cho đến khi có quy chuẩn kỹ thuật quốc gia tương ứng hoặc chỉ tiêu, tiêu chuẩn quốc gia được quy định kèm theo Danh mục hàng hóa nhóm 2.

- Trình tự, thủ tục kiểm tra hàng hóa nhập khẩu được thực hiện theo Thông tư số 17/2009/TT-BKHCN ngày 18/6/2009 của Bộ Khoa học và Công nghệ.

4.3. Đối với sản phẩm, hàng hóa quy định tại Danh mục sản phẩm, hàng hóa phải kiểm tra về chất lượng ban hành kèm theo Quyết định số 50/2006/QĐ-TTg nhưng chưa được quy định trong Danh mục nhóm 2 do Bộ quản lý ngành, lĩnh vực ban hành:

Trong trường hợp này, hàng hóa thuộc Danh mục sản phẩm, hàng hóa phải kiểm tra về chất lượng ban hành kèm theo Quyết định số 50/2006/QĐ-TTg vẫn được tiếp tục kiểm tra khi nhập khẩu cho đến khi các Bộ quản lý ngành, lĩnh vực ban hành Danh mục nhóm 2 và quy chuẩn kỹ thuật quốc gia tương ứng.

- Việc kiểm tra chất lượng hàng hóa nhập khẩu sẽ do cơ quan kiểm tra thuộc các Bộ quản lý ngành, lĩnh vực, địa phương thực hiện.

- Trình tự, thủ tục kiểm tra hàng hóa nhập khẩu được thực hiện theo Thông tư số 17/2009/TT-BKHCN ngày 18/6/2009 của Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ.

- Việc đánh giá sự phù hợp sẽ do tổ chức thử nghiệm, tổ chức giám định được chỉ định thực hiện. Căn cứ để đánh giá sự phù hợp là các tiêu chuẩn quốc gia tương ứng được quy định trong Danh mục sản phẩm, hàng hóa phải kiểm tra về chất lượng ban hành kèm theo Quyết định số 50/2006/QĐ-TTg ngày 07/3/2006 của Thủ tướng Chính phủ.

5. Chất lượng sản phẩm, hàng hóa thuộc trách nhiệm của tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh (gọi tắt là doanh nghiệp). Do đó, trước khi nhập khẩu, đưa hàng hóa ra lưu thông trên thị trường, doanh nghiệp phải có trách nhiệm chứng minh hàng hóa đạt chất lượng bằng việc cung cấp chứng chỉ chất lượng (quy định tại khoản 3, điều 4, Thông tư 17/2009/TT-BKHCN) phù hợp với tiêu chuẩn công bố áp dụng, quy chuẩn kỹ thuật tương ứng. Để có chứng chỉ chất lượng, người nhập khẩu phải có trách nhiệm thực hiện việc đánh giá sự phù hợp đối với hàng hóa nhập khẩu bổi tổ chức đánh giá sự phù hợp được chỉ định hoặc được thừa nhận ở trong hoặc ngoài nước. Khuyến khích việc đánh giá này được thực hiện trước khi đến cơ quan kiểm tra nhà nước về chất lượng hàng hóa nhập khẩu.

II. HƯỚNG DẪN CỤ THỂ MỘT SỐ QUY ĐỊNH TRONG THÔNG TƯ SỐ 17/2009/TT-BKHCN

1. Quy định tại Điều 5 Thông tư số 17/2009/TT-BKHCN được hiểu như sau:

Hàng hóa nhập khẩu thuộc Danh mục hàng hóa phải kiểm tra nhà nước về chất lượng, người nhập khẩu đến cơ quan kiểm tra nhà nước về chất lượng hàng hóa nhập khẩu để đăng ký kiểm tra. Trường hợp hàng hóa nhập khẩu có đầy đủ và hợp lệ các yêu cầu về chất lượng, cơ quan kiểm tra ra thông báo cho cơ quan hải quan làm thủ tục chính thức thông quan. Trường hợp hồ sơ chất lượng đầy đủ, người nhập khẩu chuyển bản Đăng ký kiểm tra nhà nước về chất lượng hàng hóa nhập khẩu của cơ quan kiểm tra đến cơ quan Hải quan để cơ quan Hải quan cho phép tạm thời thông quan trước, kiểm tra chất lượng sau. Trong trường hợp này, người nhập khẩu phải cam đoan thực hiện việc kiểm tra và ghi rõ địa chỉ nơi tập kết hàng hóa tạm thời thông quan trong bản Đăng ký kiểm tra nhà nước về chất lượng hàng hóa nhập khẩu theo mẫu quy định tại Phụ lục I của Thông tư số 17/2009/TT-BKHCN.

Cơ quan Hải quan chỉ làm thủ tục chính thức thông quan khi cơ quan kiểm tra chất lượng có thông báo kết quả kiểm tra nhà nước về chất lượng hàng hóa nhập khẩu đáp ứng yêu cầu chất lượng theo mẫu quy định tại Phụ lục III của Thông tư số 17/2009/TT-BKHCN.

Hàng hóa nhập khẩu do cơ quan Hải quan cho phép tạm thời thông quan trước, kiểm tra chất lượng sau thì người nhập khẩu không được phép đưa hàng hóa đó ra lưu thông trên thị trường nếu chưa thực hiện kiểm tra chất lượng hàng hóa nhập khẩu theo quy định tại Thông tư số 17/2009/TT-BKHCN.

2. Quy định tại khoản 4 Điều 6 Thông tư số 17/2009/TT-BKHCN về Hồ sơ đăng ký kiểm tra chất lượng của người nhập khẩu có “tờ khai hàng hóa nhập khẩu” được hiểu đây là bản Doanh nghiệp tự khai (trên bản mẫu in sẵn hoặc tự in ra khi khai trên hệ thống khai báo điện tử) chưa cần có dấu của Hải quan.

3. Về cơ quan kiểm tra chất lượng hàng hóa nhập khẩu:

Theo quy định tại khoản 2 Điều 4 Thông tư số 17/2009/TT-BKHCN đã quy định rõ các cơ quan kiểm tra nhà nước về chất lượng hàng hóa nhập khẩu thuộc trách nhiệm quản lý của Bộ Khoa học và Công nghệ.

Theo quy định của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa và Nghị định số 132/2008/NĐ-CP, việc thông báo hàng hóa nhập khẩu đáp ứng/không đáp ứng yêu cầu chất lượng sẽ do các cơ quan kiểm tra chất lượng hàng hóa thực hiện và là căn cứ để cơ quan Hải quan làm thủ tục thông quan.

Các tổ chức kỹ thuật được chỉ định trước đây, khi Thông tư số 17/2009/TT-BKHCN có hiệu lực sẽ không thực hiện nhiệm vụ kiểm tra nhà nước về chất lượng hàng hóa nhập khẩu, mà chỉ thực hiện dịch vụ đánh giá sự phù hợp về chất lượng của hàng hóa nhập khẩu với yêu cầu quy định và cung cấp chứng chỉ chất lượng cho Doanh nghiệp bổ sung hồ sơ đăng ký kiểm tra. Trên cơ sở đó, cơ quan kiểm tra chất lượng hàng hóa xem xét và kết luận về việc cho phép nhập khẩu hay tái chế, tái xuất,…

(Gửi kèm công văn này Danh sách ban đầu các cơ quan kiểm tra nhà nước về chất lượng hàng hóa nhập khẩu thuộc trách nhiệm của Bộ Khoa học và Công nghệ (Phụ lục 1) và Danh sách ban đầu các tổ chức đánh giá sự phù hợp được chỉ định (Phụ lục 2)).

III. PHỐI HỢP VỚI CÁC BỘ QUẢN LÝ NGÀNH, LĨNH VỰC

Để thống nhất cơ chế thông quan đối với các hàng hóa phải kiểm tra nhà nước về chất lượng hàng hóa nhập khẩu và tránh gây ách tắc cho doanh nghiệp, Bộ Khoa học và Công nghệ đề nghị các Bộ, trên cơ sở quy định của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa, Nghị định số 132/2008/NĐ-CP ngày 31/12/2008 và Thông tư số 17/2009/TT-BKHCN, khẩn trương ban hành:

Danh mục hàng hóa có khả năng gây mất an toàn (Danh mục hàng hóa nhóm 2), quy chuẩn kỹ thuật tương ứng;

Văn bản hướng dẫn kiểm tra nhà nước về chất lượng hàng hóa nhập khẩu thuộc trách nhiệm được phân công quản lý;

Thông báo Danh sách các cơ quan kiểm tra nhà nước về chất lượng hàng hóa nhập khẩu thuộc trách nhiệm quản lý của mình cho Bộ Tài chính (Tổng cục Hải quan) và các cơ quan liên quan, người nhập khẩu biết để phối hợp thực hiện.

Thông báo Danh sách tổ chức đánh giá sự phù hợp được chỉ định để doanh nghiệp biết và sử dụng cho việc đánh giá chất lượng.

Trên đây là một số điểm được làm rõ thêm về công tác kiểm tra nhà nước về chất lượng sản phẩm, hàng hóa.

PHỤ LỤC 1

DANH SÁCH CÁC CƠ QUAN KIỂM TRA NHÀ NƯỚC VỀ CHẤT LƯỢNG HÀNG HÓA NHẬP KHẨU THUỘC TRÁCH NHIỆM CỦA BỘ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
(kèm theo công văn số 1879/BKHCN-TĐC ngày 03 tháng 8 năm 2009 của Bộ Khoa học và Công nghệ)

(Danh sách này sẽ được cập nhật, bổ sung thêm)

PHỤ LỤC 2

DANH SÁCH CÁC TỔ CHỨC ĐÁNH GIÁ SỰ PHÙ HỢP ĐƯỢC CHỈ ĐỊNH
(kèm theo công văn số 1879/BKHCN-TĐC ngày 03 tháng 8 năm 2009 của Bộ Khoa học và Công nghệ)

(Danh sách này sẽ được cập nhật, bổ sung thêm).