Bản án về khiếu kiện quyết định hành chính trong lĩnh vực quản lý đất đai số 387/2020/HC-PT

TÒA ÁN NHÂN DÂN CẤP CAO TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

BẢN ÁN 387/2020/HC-PT NGÀY 14/08/2020 VỀ KHIẾU KIỆN QUYẾT ĐỊNH HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI

Ngày 14 tháng 8 năm 2020, tại trụ sở Tòa án nhân dân cấp cao tại Thành phố Hồ Chí Minh, xét xử phúc thẩm công khai vụ án thụ lý số 414/2019/TLPT-HC ngày 4 tháng 7 năm 2019 về việc:“Khiếu kiện quyết định hành chính trong lĩnh vực quản lý đất đai. Do Bản án hành chính sơ thẩm số 02/2019/HC-ST ngày 11 tháng 3 năm 2019 của Tòa án nhân dân tỉnh Bình Thuận bị kháng cáo.

Theo Quyết định đưa vụ án ra xét xử phúc thẩm số 679A/2020/QĐPT-HC ngày 02 tháng 5 năm 20 20 , giữa các đương sự:

Người khởi kiện: Ông Võ Văn L, sinh năm 1978 (có mặt). Địa chỉ: Thôn AB, xã BA, huyện BB, tỉnh Bình Thuận. Người đại diện hợp pháp: Bà Hồ Thị Diễm Ph (có mặt).

Địa chỉ: Số 11, đường 48, phường HBC, quận TĐ, Thành phố Hồ Chí Minh (Theo giấy ủy quyền ngày 20/8/2018).

Người bị kiện: Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Thuận.

Người đại diện theo pháp luật: Ông Nguyễn Ngọc H - Chủ tịch (có đơn xin xét xử vắng mặt).

Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người khởi kiện:

- Ông Đỗ Minh Tr - Luật sư, Cộng tác viên của Trung tâm Tư vấn pháp luật - Hội Luật gia tỉnh Bình Thuận.

- Ông Trần Đường Anh V; Chức vụ: Trưởng Phòng Quy hoạch kế hoạch- Chi cục Quản lý đất đai, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bình Thuận.

Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan:

1. Ủy ban nhân dân huyện BB.

Người đại diện hợp pháp của UBND huyện BB: Ông Đặng Duy Th – Phó phòng Tài nguyên và Môi trường huyện BB (có đơn xin xét xét xử vắng mặt).

2. Công ty TNHH MTV LNBT.

Người đại diện hợp pháp: Ông Hà Việt Th1 – Giám đốc XNLN BB (Có đơn xin xét xử vắng mặt).

Địa chỉ: Thị trấn LS, huyện BB, tỉnh Bình Thuận.

3. Công ty TNHH CGHY.

Địa chỉ: Thôn AB, xã BA, huyện BB, tỉnh Bình Thuận.

Người đại diện theo pháp luật: Bà Đỗ Thị Nh – Giám đốc (có mặt).

4. Ủy ban nhân dân xã BA.

Người đại diện theo pháp luật: ông Nguyễn Trung H1 – Chủ tịch (có đơn xin xét xử vắng mặt).

Người kháng cáo: Người khởi kiện, ông Võ Văn L.

NỘI DUNG VỤ ÁN

Người khởi kiện, ông Võ Văn L và người đại diện hợp pháp trình bày:

Năm 2009, gia đình ông L chuyển đến thôn AB, xã BA, huyện BB, tỉnh Bình Thuận để sinh sống. Ban đầu gia đình không có đất để canh tác nên phải làm thuê cho người khác, khi thấy có diện tích đất cỏ mọc um tùm, không có ai sử dụng nên gia đình ông đã khai phá diện tích khoảng 10ha để trồng cây và xây dựng 01 căn nhà trên đất để sinh sống, đất chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng (giấy CNQSDĐ). Từ thời điểm khai phá đất đến trước khi bị UBND huyện BB cưỡng chế thì gia đình ông trồng cây ngắn ngày, cây lâu năm và cày đất mở rộng diện tích đất canh tác mà không bị cơ quan nào ngăn chặn hoặc xử phạt vi phạm hành chính.

Ngày 10/10/2016, có một số cá nhân tự xưng là người của Công ty TNHH CGHY (Công ty CGHY) cho rằng diện tích đất ông đang canh tác đã được UBND xã BA cho Công ty CGHY thuê, thời hạn 50 năm để trồng bạc hà và mang máy móc đến cày hoa màu của gia đình ông. Ngày 20/10/2016, UBND xã BA mời ông L đến làm việc và buộc ông ký vào biên bản đồng ý giao đất cho Công ty CGHY nhưng ông không đồng ý. Ngày 25/10/2016, UBND xã BA tiếp tục mời ông L làm việc và đọc quyết định xử phạt vi phạm hành chính về việc lấn chiếm đất đai và xử phạt 2.000.000 đồng, đồng thời buộc ông giao trả đất cho Công ty CGHY. Ngày 03/11/2016, UBND huyện BB cùng với Công an huyện BB, Phòng Tài nguyên và Môi trường, Trung tâm Y tế huyện BB và Công an xã BA đã đưa máy móc đến phá hủy toàn bộ cây trồng trên đất của ông L.

Tại buổi đối thoại với UBND huyện BB ngày 27/02/2018, ông mới biết UBND tỉnh Bình Thuận đã ban hành Quyết định số 2749/QĐ-UBND ngày 20/9/2016 về việc thu hồi đất để cho Công ty CGHY thuê trồng bạc hà. Quyết định trên đã vi phạm Điều 53 Luật đất đai, bởi trước khi giao đất cho Công ty CGHY thì UBND tỉnh Bình Thuận phải ban hành quyết định thu hồi đất của Công ty TNHH MTV LNBT (Công ty LNBT) và của ông L, đồng thời phải xem xét đến quyền lợi của ông L. Ngoài ra, trong quá trình canh tác trên đất ông vẫn được thủy lợi huyện BB cho phép tưới tiêu cây trồng.

Việc UBND tỉnh ban hành Quyết định số 2749/QĐ-UBND và hành vi cưỡng chế của UBND huyện BB là trái pháp luật, hủy hoại toàn bộ tài sản là hoa màu trên đất, gây thiệt hại nghiêm trọng đến quyền lợi ích của gia đình ông L. Do đó, ông L yêu cầu hủy Quyết định số 2749/QĐ-UBND, buộc UBND tỉnh Bình Thuận, UBND huyện BB và Công ty CGHY bồi thường thiệt hại về tài sản trên đất với số tiền 1.037.690.000 đồng.

Người bị kiện, Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Thuận trình bày:

Việc ông L khởi kiện yêu cầu Tòa án hủy Quyết định số 2749/QĐ-UBND và buộc UBND tỉnh Bình Thuận liên đới bồi thường thiệt hại số tiền 1.037.690.000 đồng là không có căn cứ. Bởi lẽ, khu đất Công ty CGHY xin thuê để đầu xây mô hình mẫu trồng, sản xuất và chế biến bạc hà có xuất xứ tại Nhật bản nằm trong tổng diện tích 815ha đã được UBND tỉnh cho Công ty LNBT thuê đất tại Quyết định số 2468/QĐ-CT.UBBT ngày 02/10/2001. Công ty LNBT đã xác định cụ thể các mốc thời gian từ năm 2007-2013 là thời điểm Công ty trồng một chu kỳ keo lá tràm (khai thác từ năm 2013) và từ năm 2014 đến thời điểm UBND tỉnh quyết định chủ trương đầu tư cho Công ty CGHY là đất trống. Theo Bản đồ trích đo do Văn phòng Đăng ký đất đai tỉnh lập ngày 18/8/2016, có xác nhận của UBND xã BA thể hiện: Khu đất không có các hộ dân đang sản xuất.

Kết quả kiểm tra thực địa ngày 03/3/2016 và ngày 20/10/2016 của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, xác định: Trước thời điểm UBND tỉnh Bình Thuận cho Công ty CGHY thuê đất thì khu đất không có hộ dân sản xuất. Đồng thời tại Biên bản làm việc ngày 20/10/2016, UBND xã BA cũng đã xác định: Ông L đã vào lấn chiếm đất để làm 01 căn chòi tạm, trồng đậu, chuối và phát dọn khoảng 10ha, tài sản hình thành sau khi UBND tỉnh đã cho Công ty CGHY thuê đất.

Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trình bày:

UBND huyện BB trình bày:

Ông L khởi kiện yêu cầu hủy Quyết định số 2749/QĐ-UBND là không có cơ sở do quyết định này không ảnh hưởng đến quyền lợi của ông L. Trình tự, thủ tục, thẩm quyền ban hành Quyết định số 2749/QĐ-UBND là đúng quy định pháp luật. Người khởi kiện không có giấy tờ chứng minh quyền sử dụng hợp pháp đối với diện tích trên. Hiện nay, tại địa phương không có đất trống nên không có việc ông L khai hoang 10ha đất, ông L cũng không đăng ký, kê khai sử dụng đất. Đất mà ông L khiếu kiện trước đây do UBND tỉnh giao cho Công ty LNBT, hết thời hạn giao đất thì nhà nước quản lý phần đất này.

Đối với yêu cầu bồi thường: Yêu cầu bồi thường thiệt hại của ông L là không có cơ sở. Sau khi cưỡng chế thì UBND huyện có mời ông L đến làm việc và ông L đã yêu cầu hỗ trợ cây trồng trên đất để ổn định cuộc sống, đồng thời cam kết không tái tác động lên đất nữa.

UBND xã BA trình bày: UBND xã BA thống nhất với ý kiến của UBND huyện BB. Phần đất này do nhà nước đang quản lý nhưng đã bị một số hộ dân lấn chiếm và UBND xã BA cũng đã giải quyết nhiều lần. Ông L là người từ nơi khác đến sinh sống và chiếm khoản 10ha đất, chứ không thuộc diện được nhà nước giao đất. Phiếu thủy lợi do ông L cung cấp không có giá trị chứng minh quyền sử dụng đất hợp pháp. UBND xã đã cấp cho ông L một lô đất ở để ổn định đời sống.

Công ty LNBT trình bày: Công ty được UBND tỉnh Bình Thuận giao 815ha, thời han sử dụng đến năm 2010. Tuy nhiên, Công ty vẫn tiếp tục sử dụng đến 2013 để trồng Keo lá tràm. Sau đó, UBND tỉnh Bình Thuận đã giao cho Công ty CGHY thuê.

Công ty TNHH CGHY trình bày: Ông L cố tình chiếm đất mà UBND tỉnh Bình Thuận đã cho Công ty thuê. Ông L yêu cầu Công ty bồi thường nhưng không có căn cứ nên Công ty CGHY không chấp nhận.

Tại bản án hành chính sơ thẩm số 02/2019/HC-ST ngày 11 tháng 3 năm 2019 của Tòa án nhân dân tỉnh Bình Thuận, quyết định:

Căn cứ khoản 3, 4 Điều 3, khoản 1 Điều 30, khoản 4 Điều 32, điểm a khoản 1 Điều 116, Điều 158,Điều 191, điểm a khoản 2 Điều 193, khoản 1 Điều 206 Luật Tố tụng hành chính.

Căn cứ Điều 52, Điều 56, Điều 58, điểm a khoản 1 Điều 59, Điều 61, Điều 63, điểm a khoản 1 Điều 66 Điều 69, khoản 1 Điều 100 của Luật Đất đai năm 2013; Nghị định số 43/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014;

Căn cứ khoản 1, 7 Điều 32 của Nghị quyết số 326/2016/UBTVQH ngày 30/12/2016 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định về mức thu, miễn, giảm, thu, nộp, quản lý và sử dụng án phí và lệ phí Tòa án, Tuyên xử:

Bác yêu cầu khởi kiện của ông Võ Văn L về việc: Yêu cầu Tòa án hủy một phần Quyết định số 2749/QĐ-UBND ngày 20/9/2016 của UBND tỉnh Bình Thuận về việc thu hồi và cho Công ty TNHH CGHY thuê đất để xây dựng mô hình mẫu trồng, sản xuất và chế biến bạc hà có xuất từ Nhật Bản tại xã BA, huyện BB và buộc UBND tỉnh Bình Thuận, UBND huyện BB và Công ty TNHH CGHY bồi thường thiệt hại về tài sản trên đất với số tiền 1.037.690.000 đồng.

Ngoài ra, bản án sơ thẩm còn quyết định về án phí và quyền kháng cáo của các đương sự.

Ngày 24/5/2019, người khởi kiện, ông Võ Văn L kháng cáo toàn bộ bản án sơ thẩm.

Tại phiên tòa, người đại diện hợp pháp của ông L giữ nguyên kháng cáo và trình bày: Quyết định 2749/QĐ-UBND vi phạm quy định tại Điều 53 Luật Đất đai 2013, UBND tỉnh Bình Thuận giao đất cho Công ty CGHY nhưng không thu hồi đất và thực hiện bồi thường là trái pháp luật. Đất do ông L sử dụng có nguồn gốc do Công ty LNBT thuê của Nhà nước, thời gian thuê kết thúc năm 2010 nên kể từ năm 2010 trở đi là đất của Nhà nước. Vì vậy, ông L sử dụng là đất của Nhà nước không phải đất của Công ty LNBT. Sở Tài nguyên và Môi trường không đề nghị thu hồi đất là vi phạm quy định tại Điều 17 Luật Đất đai 2013, trường hợp này phải tổ chức đấu giá mới có thể giao cho Công ty CGHY thuê. UBND tỉnh không tổ chức kiểm tra thực địa đất. Khi ông L lấn chiếm đất thì không lập biên bản vi phạm hành chính. Ông L có ký biên bản kiểm đếm cây trồng trên đất nhưng là bị cưỡng bức khi cả gia đình bị tạm giữ tại trụ sở UBND xã. Trước khi cưỡng chế, các cơ quan có thẩm quyền không tổ chức đối thoại, hòa giải. Vì vậy, đề nghị Hội đồng xét xử chấp nhận kháng cáo, chấp nhận toàn bộ yêu cầu khởi kiện của ông L.

Công ty CGHY trình bày: Công ty CGHY được thuê đất theo đúng quy định pháp luật, hiện đã nhận đất và sử dụng đúng mục đích thuê. Khi được UBND tỉnh giao đất thì hiện trạng là đất trống, nhưng sau đó, ông L đã lấn chiếm trồng một số cây ngắn ngày với mục đích yêu cầu Công ty bồi thường. Việc này, Công ty đã chụp ảnh và báo cho cơ quan có thẩm quyền xử lý. Đề nghị Tòa án không chấp nhận kháng cáo của ông L.

Người bảo vệ cho UBND tỉnh Bình Thuận trình bày: Đất có nguồn gốc do Nhà nước giao cho Công ty LNBT sử dụng đến năm 2010. Năm 2016, Nhà nước cho Công ty CGHY thuê. Trước khi cho thuê, các cơ quan đã kiểm tra thực địa xác định là đất trống. Sau khi có quyết định và giao đất cho Công ty CGHY thì ông L mới lấn chiếm và sử dụng để làm chòi tạm và trồng một số cây ngắn ngày. Do là đất công nên UBND tỉnh Bình Thuận không tiến hành thủ tục thu hồi, bồi thường là đúng pháp luật. Đề nghị Hội đồng xét xử bác kháng cáo của ông L, giữ nguyên bản án sơ thẩm.

Đại diện Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại Thành phố Hồ Chí Minh có ý kiến: Quyết định 2749/QĐ-UBND được ban hành đúng pháp luật. Ngày 4/10/2016, UBND tỉnh Bình Thuận thực hiện việc giao đất cho Công ty CGHY thuê nhưng đến ngày 9-10/10/2016, ông L lấn chiếm và sử dụng đất là sau ngày đã giao đất cho Công ty CGHY. Việc lấn chiếm đã được cơ quan có thẩm quyền lập biên bản vi phạm hành chính và xử phạt vi phạm hành chính đúng pháp luật. Tòa án cấp sơ thẩm không chấp nhận toàn bộ yêu cầu khởi kiện của ông L là có căn cứ. Đề nghị Hội đồng xét xử không chấp nhận kháng cáo của ông L, giữ nguyên bản án sơ thẩm.

NHẬN ĐỊNH CỦA TÒA ÁN

Sau khi nghiên cứu các tài liệu, chứng cứ có trong hồ sơ vụ án được thẩm tra tại phiên tòa, căn cứ kết quả tranh luận và ý kiến của đại diện Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại Thành phố Hồ Chí Minh, Hội đồng xét xử nhận định:

[1] Về thủ tục: Tòa án cấp sơ thẩm xác định quan hệ pháp luật tranh chấp là “Khiếu kiện quyết định hành chính trong lĩnh vực quản lý đất đai” và giải quyết là đúng quy định tại Điều 30, Điều 116 của Luật Tố tụng hành chính năm 2015. Ông L kháng cáo đúng quy định nên vụ án được xem xét theo trình tự phúc thẩm.

Xét kháng cáo của ông L, thấy rằng:

[2] Về trình tự, thủ tục và thẩm quyền ban hành Quyết định số 2749/QĐ- UBND: Tòa án cấp sơ thẩm xác định Quyết định số 2749/QĐ-UBND ban hành đúng trình tự, thủ tục và thẩm quyền theo quy định tại Điều 52, 56, 58, điểm a khoản 1 Điều 59, Điều 61, 63, điểm a khoản 1 Điều 66, 69 Luật Đất đai năm 2013 là đúng pháp luật.

[3] Về nội dung Quyết định số 2749/QĐ-UBND:

[3.1] Ngày 02/10/2001, UBND tỉnh Bình Thuận ban hành Quyết định số 2486/QĐ-CT.UBND, có nội dung giao 815ha cho Công ty LNBT, thời hạn sử dụng đất đến năm 2010. Ngày 20/9/2016, UBND tỉnh Bình Thuận ban hành Quyết định số 2749/QĐ-UBND, có nội dung giao 325.500,7m2 cho Công ty CGHY thuê để đầu tư xây dựng mô hình mẫu trồng, sản xuất, chế biến bạc hà có xuất xử tại Nhật Bản. Tại Biên bản kiểm tra hiện trạng đất ngày 12/10/2016, thể hiện: Thửa đất do ông L sử dụng có căn nhà tạm, trên đất có trồng một số cây Keo, Bạch đàn, Chuối và một số cây ngắn ngày khác. Ông L trình bày đang làm thuê cho người khác, không phải đất của ông L. Thửa đất này, trước đó đã bị UBND xã BA xử phạt vi phạm hành chính tại Quyết định số 102/QĐ-UBND ngày 06/11/2015 đối với hành vi lấn chiếm đất công của ông Lê Minh Hòa.

[3.2] Tại Biên bản vi phạm hành chính về lĩnh vực đất đai số 26/BB-VPHC ngày 25/10/2016, thể hiện: Ông L có hành vi lấn chiếm 105.335,5m2 vào tháng 10/2016. Ngày 26/10/2016, UBND xã BA ban hành Quyết định xử phạt vi phạm hành chính số 27/QĐ-XPVPHC đối với ông Võ Văn L. Trước khi bị cưỡng chế thu hồi đất thì UBND xã BA và các cơ quan có thẩm quyền đã mời đối thoại và làm việc nhiều lần nhưng ông L không chấp hành và cố tình canh tác trên đất.

[3.3] Như vậy, việc ông L sử dụng diện tích 105.335,5m2 là sau khi UBND tỉnh Bình Thuận đã giao đất cho Công ty CGHY vào ngày 4/10/2016, theo Quyết định số 2749/QĐ-UBND ngày 20/9/2016 của UBND tỉnh Bình Thuận. Tại Biên bản làm việc ngày 20/10/2016, UBND xã BA cũng xác định ông L lấn chiếm đất để xây dựng chòi tạm, phát dọn khoảng 10ha để trồng đậu, chuối, tài sản hình thành sau khi UBND tỉnh giao đất cho Công ty CGHY thuê, phù hợp với kết quả kiểm tra thực địa ngày 03/3/2016 của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bình Thuận xác định khu đất giao cho Công ty CGHY thuê là đất trống.

[3.4] Do là đất công nên khi UBND tỉnh Bình Thuận giao đất cho Công ty CGHY thuê mà không thực hiện việc bồi thường khi thu hồi đất quy định tại khoản 1 Điều 75 Luật Đất đai 2013 là đúng pháp luật.

[3.5] Mặc dù, việc tổ chức cưỡng chế thu hồi diện tích đất do ông L lấn chiếm để giao cho Công ty CGHY chưa tuân thủ đầy đủ thủ tục. Tuy nhiên, do ông L thuộc trường hợp không được bồi thường, hỗ trợ về đất, tài sản là 34 tấm tôn đã được bàn giao cho ông L theo quy định nên những vi phạm này không ảnh hưởng đến quyền lợi của ông L.

[4] Tòa án cấp sơ thẩm bác yêu cầu khởi kiện của ông L là có căn cứ. Tại phiên tòa phúc thẩm, người đại diện hợp pháp của ông L cũng không cung cấp chứng cứ chứng minh cho yêu cầu kháng cáo là có cơ sở. Vì vậy, Hội đồng xét xử thống nhất ý kiến của Viện kiểm sát, bác kháng cáo của ông L, giữ nguyên bản án sơ thẩm. Ông L phải chịu án phí phúc thẩm theo quy định.

Vì các lẽ trên, 

QUYẾT ĐỊNH

Căn cứ khoản 1 Điều 241 Luật Tố tụng hành chính; Điều 52, 56, 58, điểm a khoản 1 Điều 59, Điều 61, 63, điểm a khoản 1 Điều 66, Điều 69, khoản 1 Điều 75, Điều 100 Luật Đất đai năm 2013; Nghị quyết 326/2016/UBTVQH14 ngày 30/12/2016 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, quy định về án phí lệ phí Tòa án,

1. Không chấp nhận kháng cáo của ông Võ Văn L.

2. Giữ nguyên Bản án hành chính sơ thẩm số 02/2019/HCST ngày 11 tháng 3 năm 2019 của Tòa án nhân dân tỉnh Bình Thuận.

3. Bác yêu cầu khởi kiện của ông Võ Văn L về việc:

- Yêu cầu hủy một phần Quyết định số 2749/QĐ-UBND ngày 20/9/2016 của Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Thuận về việc thu hồi và cho Công ty TNHH CGHY thuê đất để xây dựng mô hình mẫu trồng, sản xuất, chế biến bạc hà có xuất xứ từ Nhật Bản, tại xã BA, huyện BB, tỉnh Bình Thuận.

- Buộc Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Thuận, Ủy ban nhân dân huyện BB và Công ty TNHH CGHY bồi thường thiệt hại về tài sản trên đất với số tiền 1.037.690.000 đồng.

4. Về án phí:

4.1 Án phí sơ thẩm: Ông Võ Văn L phải chịu 300.000 (ba trăm ngàn) đồng, được khấu trừ tiền tạm ứng án phí đã nộp tại Biên lai số 0022891 ngày 20/8/2018 của Cục Thi hành án dân sự tỉnh Bình Thuận, ông L đã nộp đủ.

4.2 Án phí phúc thẩm: Ông Võ Văn L phải chịu 300.000 (ba trăm ngàn) đồng, được khấu trừ tiền tạm ứng án phí đã nộp tại Biên lai số 0025836 ngày 08/4/2019 của Cục Thi hành án dân sự tỉnh Bình Thuận, ông L đã nộp đủ.

5. Bản án phúc thẩm có hiệu lực thi hành kể từ ngày tuyên án