Tư liệu lịch sử là gì? Biết sử dụng và sưu tầm nguồn tư liệu lịch sử có phải là yêu cầu cần đạt trong môn Lịch sử và Địa lí cấp tiểu học không?

Tư liệu lịch sử là gì?

Tư liệu lịch sử là những bằng chứng, dấu tích còn sót lại từ quá khứ, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về cuộc sống, sự kiện, con người và xã hội trong quá khứ. Chúng ta có thể tìm thấy tư liệu lịch sử dưới nhiều hình thức khác nhau, từ những vật dụng sinh hoạt hàng ngày cho đến những văn bản, hình ảnh và các công trình kiến trúc.

Vai trò

Tái hiện quá khứ: Tư liệu lịch sử giúp chúng ta tái hiện lại một cách chân thực nhất về cuộc sống của con người trong quá khứ, từ đó hiểu rõ hơn về quá trình hình thành và phát triển của xã hội.

Giải thích hiện tại: Bằng cách nghiên cứu quá khứ, chúng ta có thể tìm ra những nguyên nhân sâu xa của các sự kiện hiện tại và dự đoán những xu hướng phát triển trong tương lai.

Giáo dục: Tư liệu lịch sử cung cấp những bài học quý báu về lịch sử dân tộc, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về truyền thống, văn hóa và bản sắc dân tộc.

Bảo tồn di sản: Việc bảo tồn và nghiên cứu tư liệu lịch sử là một cách để bảo vệ di sản văn hóa của dân tộc.

Các loại tư liệu lịch sử phổ biến

Tư liệu hiện vật: Bao gồm các công cụ lao động, đồ dùng sinh hoạt, vũ khí, trang phục, kiến trúc, di tích khảo cổ...

Tư liệu chữ viết: Bao gồm các văn bản hành chính, văn học, khoa học, tôn giáo, nhật ký, thư từ...

Tư liệu hình ảnh: Bao gồm các bức tranh, ảnh chụp, phim tư liệu...

Tư liệu âm thanh: Bao gồm các bản ghi âm, băng cassette...

Tư liệu truyền miệng: Bao gồm các câu chuyện, truyền thuyết, ca dao, tục ngữ...

Ví dụ về tư liệu lịch sử

Hiện vật: Cái cày bằng gỗ, chiếc trống đồng Đông Sơn, thành cổ Hoa Lư

Chữ viết: Các bản tuyên ngôn độc lập, nhật ký chiến tranh, các tác phẩm văn học cổ

Hình ảnh: Những bức tranh vẽ về cuộc sống hàng ngày của người xưa, ảnh chụp về các sự kiện lịch sử

Âm thanh: Các bản ghi âm về các bài hát cách mạng, tiếng nói của các nhân vật lịch sử

Thành phần năng lực

Biểu hiện

NHẬN THỨC KHOA HỌC LỊCH SỬ

- Kể, nêu, nhận biết được các hiện tượng địa lí, sự kiện lịch sử diễn ra trong cuộc sống theo mối quan hệ không gian - thời gian; một số giá trị, truyền thống kết nối con người Việt Nam; một số nền văn minh; một số vấn đề khó khăn mà nhân loại đang phải đối mặt.

- Trình bày, mô tả được một số nét chính về lịch sử và địa lí của địa phương, vùng miền, đất nước, thế giới.

- Nêu được cách thức con người khai thác, sử dụng và bảo vệ tự nhiên.

TÌM HIỂU LỊCH SỬ

- Biết quan sát, tra cứu tài liệu để tìm thông tin hoặc thực hiện điều tra ở mức độ đơn giản để tìm hiểu về các sự kiện lịch sử và hiện tượng địa lí; biết đọc lược đồ, biểu đồ, bản đồ tự nhiên, dân cư,... ở mức đơn giản.

- Từ những nguồn tư liệu, số liệu, biểu đồ, lược đồ, bản đồ,... nêu được nhận xét về đặc điểm và mối quan hệ giữa các sự kiện lịch sử và các đối tượng, hiện tượng địa lí.

- Trình bày được ý kiến của mình về một số sự kiện, nhân vật lịch sử và hiện tượng địa lí,...

- So sánh, nhận xét, phân biệt được sự đa dạng về tự nhiên, dân cư, lịch sử, văn hoá ở một số vùng miền; nhận xét được tác động của thiên nhiên đến hoạt động sản xuất của con người và tác động của con người đến tự nhiên.

VẬN DỤNG KIẾN THỨC, KĨ NĂNG ĐÃ HỌC

- Xác định được vị trí của một địa điểm, một phạm vi không gian trên bản đồ; sử dụng được đường thời gian để biểu diễn tiến trình phát triển của sự kiện, quá trình lịch sử.

- Sử dụng được biểu đồ, số liệu,... để nhận xét về một số sự kiện lịch sử, hiện tượng địa lí.

- Biết sưu tầm và sử dụng các nguồn tư liệu lịch sử và địa lí để thảo luận và trình bày quan điểm về một số vấn đề lịch sử, địa lí, xã hội đơn giản.

- Vận dụng được kiến thức lịch sử và địa lí đã học để phân tích và nhận xét ở mức độ đơn giản tác động của một sự kiện, nhân vật lịch sử và hiện tượng địa lí,... đối với cuộc sống hiện tại.

- Đề xuất được ý tưởng và thực hiện được một số hành động như: sử dụng tiết kiệm tài nguyên, bảo vệ môi trường, bảo vệ di tích lịch sử, văn hoá,...