Phân tích bài thơ Năm mới chúc nhau ngắn gọn nhất? Học sinh lớp 11 cần đạt kiến thức văn học nào?

Bài thơ Năm mới chúc nhau của Trần Tế Xương (Tú Xương) là một tác phẩm châm biếm sắc sảo, phản ánh sự mỉa mai về thói đời và những giá trị xã hội trong dịp Tết Nguyên Đán. Qua đó, tác giả không chỉ chỉ trích những lời chúc năm mới sáo rỗng mà còn lên án những thói hư tật xấu trong xã hội phong kiến.

Mở đầu bài thơ, tác giả viết: “Lẳng lặng mà nghe nó chúc nhau”, câu thơ này tạo không khí tĩnh lặng, như thể tác giả đang lắng nghe những lời chúc bâng quơ, thiếu chân thành. Từ “lẳng lặng” có thể hiểu là thái độ thờ ơ, chán chường của tác giả trước những lời chúc không thực tế trong xã hội đương thời. Những lời chúc này như một sự hình thức, thiếu đi sự quan tâm chân thành.

Trong ba câu tiếp theo, Tú Xương châm biếm các lời chúc quen thuộc mà người ta trao nhau trong dịp Tết:

“Chúc nhau trăm tuổi bạc đầu râu

Phen này ông quyết đi buôn cối

Thiên hạ bao nhiêu đứa giã trầu"

Những lời chúc này đơn giản, chỉ là sự mong ước về tuổi thọ và sự an nhàn mà không có ý nghĩa thực tế. Hình ảnh “buôn cối” và “giã trầu” là những công việc tầm thường, nghèo khó, cho thấy xã hội phong kiến vẫn còn bế tắc và trì trệ.

Tiếp theo, Tú Xương chỉ trích những lời chúc về danh vọng, quyền lực và tiền tài:

“Đứa thì mua tước đứa mua quan

Phen này ông quyết đi buôn lọng”

Câu thơ này mỉa mai việc chạy theo quyền lực, danh vọng qua việc mua bán chức tước, quan lại, hoặc các vật phẩm vô dụng. “Buôn lọng” là hình ảnh châm biếm cho sự giả dối, lợi dụng những thứ không có thực để kiếm tiền. Qua đó, tác giả lên án sự tham lam, hư danh của xã hội đương thời.

Bài thơ tiếp tục phê phán sự giàu có vô nghĩa qua câu:

“Trăm nghìn vạn mở để vào đâu”

Câu thơ này nhấn mạnh sự thừa thãi của tiền bạc mà không biết sử dụng vào việc gì hữu ích. Hình ảnh “gà ăn bạc” và “đồng rụng đồng rơi lọ phải cầu” phản ánh sự tham lam, vô trách nhiệm của những người chỉ biết tích lũy tiền bạc mà không quan tâm đến đời sống tinh thần hay sự phát triển của xã hội.

Cuối cùng, tác giả mỉa mai những lời chúc về việc sinh con đẻ cái: “Lắm con, sinh năm đẻ bẩy được vuông tròn.” Đây là sự chỉ trích việc coi trọng số lượng con cái mà không quan tâm đến chất lượng giáo dục và nhân cách. Câu th ơ tiếp theo:

“Phố phường chật hẹp người đông đúc

Bồng bế nhau lên nó ở non”

Câu thơ này thể hiện sự thiếu thốn, nghèo khó và sự khắc nghiệt của xã hội phong kiến, nơi mà con người phải vật lộn trong hoàn cảnh chật chội, thiếu thốn.

Tú Xương qua bài thơ này không chỉ dùng những câu thơ châm biếm để phê phán xã hội, mà còn thể hiện thái độ phản kháng mạnh mẽ đối với những giá trị sai lệch, lạc hậu trong xã hội phong kiến. Bài thơ không chỉ là tiếng cười mỉa mai mà còn là một lời kêu gọi sự thay đổi, hướng tới những giá trị nhân văn, đạo đức cao đẹp.

Bài thơ Năm mới chúc nhau của Trần Tế Xương là một tác phẩm châm biếm sâu sắc, phản ánh sự giả dối và tham lam trong xã hội phong kiến qua những lời chúc năm mới sáo rỗng. Tác giả đã sử dụng hình thức thơ châm biếm để phê phán những thói hư tật xấu trong xã hội đương thời, đồng thời kêu gọi sự thay đổi và cải cách để xây dựng một xã hội công bằng và tiến bộ hơn.

1. Mở bài:

- Giới thiệu về tác giả Trần Tế Xương (Tú Xương) và bài thơ Năm mới chúc nhau.

- Tóm tắt nội dung bài thơ: bài thơ phản ánh sự châm biếm, mỉa mai về những lời chúc tụng sáo rỗng và thói hư tật xấu trong xã hội phong kiến.

2. Thân bài:

- Phê phán lời chúc về tuổi thọ, sự an nhàn:

+ Dẫn chứng: “Chúc nhau trăm tuổi bạc đầu râu”, “Thiên hạ bao nhiêu đứa giã trầu”.

+ Ý nghĩa: Những lời chúc mang tính hình thức, thiếu thực tế và không phản ánh sự phát triển thực sự của xã hội.

- Phê phán sự tham lam, chạy theo quyền lực, danh vọng:

+ Dẫn chứng: “Đứa thì mua tước đứa mua quan”, “Buôn lọng”.

+ Ý nghĩa: Mỉa mai việc chạy theo quyền lực và danh vọng một cách vô đạo đức, lợi dụng chức tước để kiếm lợi.

- Phê phán sự giàu có vô nghĩa:

+ Dẫn chứng: “Trăm nghìn vạn mở để vào đâu”, “Gà ăn bạc”.

+ Ý nghĩa: Sự giàu có không có mục đích và không biết sử dụng vào việc có ích cho xã hội.

3. Kết bài:

- Khẳng định giá trị của bài thơ: Là tiếng nói phản biện sắc bén đối với những giá trị sai lệch trong xã hội phong kiến.

- Tác giả dùng thể loại thơ châm biếm để phản ánh thực trạng xã hội, đồng thời kêu gọi sự thay đổi, cải cách để xây dựng một xã hội công bằng và tiến bộ hơn.