Nghị định 72/2016/NĐ-CP về hoạt động nhiếp ảnh còn nhiều sạn

Xu hướng theo sự phát triển của công nghệ thông tin, mạng xã hội, đông đảo các nhiếp ảnh gia từ nghiệp dư đến chuyên nghiệp chọn website cá nhân, các website cho phép upload. chia sẻ ảnh (flickr.com, vnphoto.net... ) và đặc biệt là mạng xã hội Facebook để làm nơi xây dựng thương hiệu cá nhân, chia sẻ  ảnh với bạn bè và với các nhiếp ảnh gia khác. Tuy nhiên, Nghị định 72/2016/NĐ-CP vừa chính thức được ban hành, có hiệu lực vào ngày 15/8/2016 đã  khiến giới này đặt ra câu hỏi: phải chăng việc đăng, giới thiệu, phổ biến ảnh trên website, Facebook cũng phải xin cấp phép từ cơ quan quản lý.   

Hình minh họa các nhiếp ảnh gia post ảnh trên flickr.com

“Vấp” cách hiểu tại khoản 9 Điều 3

Một lỗ hổng lớn ở Nghị định 72/2016/NĐ-CP chính là tại Khoản 9 Điều 3, theo đó "Việc triển lãm tác phẩm nhiếp ảnh là hình thức phổ biến, giới thiệu, trưng bày, trình chiếu tác phẩm nhiếp ảnh, bao gồm cả triển lãm tác phẩm nhiếp ảnh trên mạng internet”.

Đây là một quy định mới được bổ sung vì thực tế Nghị định 103/2009/NĐ-CP ban hành Quy chế hoạt động văn hóa và kinh doanh dịch vụ văn hóa công cộng, thì  hoạt động “triển lãm văn hóa, nghệ thuật quy định tại Quy chế này bao gồm: triển lãm mỹ thuật, triển lãm ảnh và các triển lãm văn hóa, nghệ thuật khác” không bao gồm hoạt động “triễn lãm tác phẩm nhiếp ảnh trên mạng Internet”.

Dẫn tới quy định rằng tổ chức, cá nhân tổ chức triển lãm tác phẩm nhiếp ảnh tại Việt Nam phải có giấy phép triển lãm do cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền cấp (Khoản 1 Điều 11).

Như vậy có thể hiểu, triễn làm tác phẩm nhiếp ảnh trên mạng Internet phải có giấy phép triễn lãm do cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền cấp. Tuy nhiên, quy mô như thế nào thì mới được xem là một cuộc triễn lãm trên mạng Internet vẫn cần một văn bản hướng dẫn cụ thể. Và quy mô để được đánh giá là một cuộc triễn làm nên được “bóp chặt” vì ai cũng biết, thủ tục xin cấp phép tại Việt Nam luôn là một bài toán đau đầu.

Giải đáp vấn đề trên, ông Vi Kiến Thành - cục trưởng Cục Mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm (đơn vị tham gia soạn dự thảo nghị định 72/2016) - giải thích:

“Về nguyên tắc là kể cả khi đăng ảnh trên Facebook mà có hình thức phổ biến, giới thiệu, quảng bá cho nhiều người thì vẫn phải xin phép.
” Nếu đăng ảnh cá nhân lên Facebook thì không được coi là triển lãm mà chỉ đăng ảnh dưới hình thức triển lãm trên mạng mới thuộc phạm vi điều chỉnh và phải xin phép."

Ảnh được post lên Vnphoto

Quyền lợi có đi đôi với nghĩa vụ?

Có thể coi việc xin cấp phép từ cơ quan quản lý gây rất nhiều băn khoăn cho những người đang và sẽ hoạt động trong lĩnh vực nhiếp ảnh. Nhưng đây không hẳn là một tin hoàn toàn tiêu cực, vì lợi dụng sự phổ biến của Internet, những cuộc triễn lãm ảnh thông qua Internet sẽ tiết kiệm được rất nhiều chi phí, tính quảng bá rất rộng và do đó hoạt động này sẽ ngày ngày càng phổ biến. Dù vậy, Internet lại tiềm ẩn nguy cơ lớn bị mất bản quyền, mất tác phẩm, đây có thể là một kẽ hỡ để kẻ xấu lợi dụng. Tới khi đó, nếu không có một cơ chế bảo vệ quyền hợp lí, thì chúng ta phải đi đâu, làm gì để đòi lại quyền lợi cho mình?

Cũng quy định tại Điều 4 Nghị định 72/2016/NĐ-CP, Chính phủ quy định Quyền của tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động nhiếp ảnh như sau:

• Được hoạt động sáng tác tác phẩm nhiếp ảnh trên lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam theo quy định của pháp luật.
• Được tham gia các hoạt động nhiếp ảnh theo quy định của pháp luật.
• Được hưởng các chính sách của Nhà nước trong hoạt động nhiếp ảnh quy định tại Điều 6 của Nghị định này.
• Được nhà nước bảo hộ quyền tác giả và quyền liên quan đối với tác phẩm nhiếp ảnh theo quy định của pháp luật.
• Các quyền khác theo quy định của pháp luật.

Bên cạnh việc ban hành các thủ tục cấp phép thì việc xây dựng một cơ chế bảo vệ quyền lợi cho những cá nhân, tổ chức tham gia triển lãm nhiếp ảnh nên được ưu tiên hàng đầu. Có như vậy, giới nhiếp ảnh mới tự nguyện tham gia vào hành lang pháp lí bởi họ biết tại đó họ được pháp luật bảo vệ. Hy vòng những văn bản những Nghị định