Thư viện là gì? 05 điều cần biết về thư viện

Thư viện là gì? 05 điều cần biết về thư viện (Hình từ Internet)

1. Thư viện là gì?

Theo khoản 1 Điều 3 Luật Thư viện 2019, thư viện là thiết chế văn hóa, thông tin, giáo dục, khoa học thực hiện việc xây dựng, xử lý, lưu giữ, bảo quản, cung cấp tài nguyên thông tin phục vụ nhu cầu của người sử dụng.

2. Các loại thư viện tại Việt Nam

Cụ thể tại khoản 1 Điều 9 Luật Thư viện 2019, các loại thư viện tại Việt Nam bao gồm:

- Thư viện Quốc gia Việt Nam;

- Thư viện công cộng;

- Thư viện chuyên ngành;

- Thư viện lực lượng vũ trang nhân dân;

- Thư viện cơ sở giáo dục đại học (sau đây gọi là thư viện đại học);

- Thư viện cơ sở giáo dục mầm non, cơ sở giáo dục phổ thông, cơ sở giáo dục nghề nghiệp và cơ sở giáo dục khác;

- Thư viện cộng đồng và thư viện tư nhân có phục vụ cộng đồng;

- Thư viện của tổ chức, cá nhân nước ngoài có phục vụ người Việt Nam.

3. Chức năng, nhiệm vụ của thư viện

Chức năng, nhiệm vụ của thư viện được quy định tại Điều 4 Luật Thư viện 2019, cụ thể như sau:

- Xây dựng, xử lý, lưu giữ, bảo quản, kết nối và phát triển tài nguyên thông tin phù hợp với người sử dụng thư viện.

- Tổ chức sử dụng chung tài nguyên thông tin, sản phẩm thông tin và dịch vụ thư viện; truyền bá tri thức, giá trị văn hóa của dân tộc và nhân loại; phục vụ nhu cầu nghiên cứu, học tập, giải trí; góp phần hình thành và phát triển kiến thức, kỹ năng, phẩm chất, năng lực của người sử dụng thư viện.

- Ứng dụng thành tựu khoa học và công nghệ, hiện đại hóa thư viện.

- Phát triển văn hóa đọc và góp phần tạo môi trường học tập suốt đời cho Nhân dân, xây dựng xã hội học tập, nâng cao dân trí, xây dựng con người Việt Nam toàn diện.

4. Quyền và trách nhiệm của thư viện

4.1. Quyền của thư viện

Thư viện có các quyền sau đây:

- Xác định nội dung và hình thức hoạt động phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của thư viện.

- Trao đổi tài nguyên thông tin, tham gia hệ thống thông tin thư viện trong nước và nước ngoài theo quy định của pháp luật.

- Từ chối yêu cầu sử dụng tài nguyên thông tin trái với quy định của pháp luật, quy chế, nội quy thư viện.

- Thu phí, giá từ việc cung cấp dịch vụ thư viện theo quy định của pháp luật.

- Nghiên cứu, ứng dụng thành tựu khoa học và công nghệ tiên tiến, thiết lập cơ sở hạ tầng kỹ thuật đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa thư viện.

- Vận động và tiếp nhận tài trợ, viện trợ, tặng cho, đóng góp cho thư viện theo quy định của pháp luật.

- Mở rộng phục vụ đối tượng người sử dụng thư viện phù hợp với quy định của pháp luật và quy chế thư viện.

- Hợp tác quốc tế về thư viện.

- Xác định hình thức và giá trị bồi thường thiệt hại do người sử dụng thư viện gây ra theo quy định của pháp luật và nội quy thư viện.

- Thư viện Quốc gia Việt Nam, thư viện chuyên ngành của Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Văn phòng Quốc hội, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao và thư viện cấp tỉnh được lưu giữ tài nguyên thông tin quy định tại điểm a khoản 1 Điều 7 Luật Thư viện 2019 để phục vụ hoạt động nghiên cứu.

(Điều 38 Luật Thư viện 2019)

4.2. Trách nhiệm của thư viện

Thư viện có các trách nhiệm sau đây:

- Bảo đảm thực hiện quyền tiếp cận thông tin và sử dụng dịch vụ thư viện được quy định tại Luật Thư viện 2019, quy định khác của pháp luật có liên quan và quy chế, nội quy thư viện.

- Sử dụng hiệu quả nguồn lực trong thư viện.

- Tổ chức hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ thư viện theo quy định Luật Thư viện 2019 này và hoạt động khác phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của thư viện.

- Tổ chức dịch vụ thư viện; bố trí thời gian phục vụ phù hợp với điều kiện sinh hoạt, làm việc, học tập của người sử dụng thư viện.

- Công bố nội quy, hướng dẫn sử dụng thư viện.

- Công khai, minh bạch về tài nguyên thông tin và hoạt động của thư viện.

- Thực hiện chế độ báo cáo định kỳ hằng năm và khi được yêu cầu.

- Quản lý, lưu giữ và tổ chức phục vụ tài nguyên thông tin hạn chế sử dụng theo quy định Luật Thư viện 2019, quy định khác của pháp luật có liên quan và quy chế, nội quy thư viện.

(Điều 39 Luật Thư viện 2019)

5. Các hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động thư viện

Theo Điều 8 Luật Thư viện 2019, các hành vi sau đây bị nghiêm cấm trong hoạt động thư viện:

- Lợi dụng hoạt động thư viện để xuyên tạc chủ trương, chính sách, pháp luật của Nhà nước, chống lại Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc; kích động bạo lực, gây thù hằn giữa các dân tộc, tôn giáo; tuyên truyền chiến tranh xâm lược; phá hoại thuần phong mỹ tục; truyền bá mê tín; lôi kéo người sử dụng thư viện vào tệ nạn xã hội.

- Cung cấp tài nguyên thông tin thuộc bí mật nhà nước, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.

- Hạn chế quyền tiếp cận và sử dụng tài nguyên thông tin của người sử dụng thư viện trái với quy định của pháp luật.

- Cung cấp thông tin về người sử dụng thư viện, trừ trường hợp theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

- Chiếm dụng, đánh tráo, hủy hoại, làm hư hỏng tài nguyên thông tin.

- Xâm nhập trái phép vào hệ thống thông tin thư viện, cơ sở dữ liệu thư viện; làm sai lệch, gián đoạn hoặc phá hoại hệ thống thông tin thư viện, cơ sở dữ liệu thư viện.

Thanh Rin