Quy định về áp dụng thủ tục rút gọn trong tố tụng hình sự

Quy định về áp dụng thủ tục rút gọn trong tố tụng hình sự (Hình từ Internet)

1. Điều kiện áp dụng thủ tục rút gọn trong tố tụng hình sự

Điều 456 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định về điều kiện áp dụng thủ tục rút gọn như sau:

* Đối với giai đoạn điều tra, truy tố, xét xử sơ thẩm

Thủ tục rút gọn được áp dụng trong giai đoạn điều tra, truy tố, xét xử sơ thẩm khi có đủ các điều kiện:

- Người thực hiện hành vi phạm tội bị bắt quả tang hoặc người đó tự thú;

- Sự việc phạm tội đơn giản, chứng cứ rõ ràng;

- Tội phạm đã thực hiện là tội phạm ít nghiêm trọng;

- Người phạm tội có nơi cư trú, lý lịch rõ ràng.

* Trong xét xử phúc thẩm

Thủ tục rút gọn được áp dụng trong xét xử phúc thẩm khi có một trong các điều kiện:

- Vụ án đã được áp dụng thủ tục rút gọn trong xét xử sơ thẩm và chỉ có kháng cáo, kháng nghị giảm nhẹ hình phạt hoặc cho bị cáo được hưởng án treo;

- Vụ án chưa được áp dụng thủ tục rút gọn trong xét xử sơ thẩm nhưng có đủ các điều kiện quy định đối với giai đoạn điều tra, truy tố, xét xử sơ thẩm nêu trên và chỉ có kháng cáo, kháng nghị giảm nhẹ hình phạt hoặc cho bị cáo được hưởng án treo.

2. Quyết định áp dụng thủ tục rút gọn

Căn cứ Điều 457 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, việc quyết định áp dụng thủ tục rút gọn được quy định như sau:

- Trong thời hạn 24 giờ kể từ khi vụ án có đủ điều kiện quy định tại Điều 456 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án phải ra quyết định áp dụng thủ tục rút gọn.

Thủ tục rút gọn được áp dụng kể từ khi ra quyết định cho đến khi kết thúc việc xét xử phúc thẩm, trừ trường hợp bị hủy bỏ theo quy định tại Điều 458 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015.

- Quyết định áp dụng thủ tục rút gọn được giao cho bị can, bị cáo hoặc người đại diện của họ, gửi cho người bào chữa trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra quyết định.

Quyết định áp dụng thủ tục rút gọn của Cơ quan điều tra, Tòa án được gửi cho Viện kiểm sát cùng cấp trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra quyết định.

- Trường hợp xét thấy quyết định áp dụng thủ tục rút gọn của Cơ quan điều tra không đúng pháp luật thì trong thời hạn 24 giờ kể từ khi nhận được quyết định, Viện kiểm sát phải ra quyết định hủy bỏ quyết định áp dụng thủ tục rút gọn và gửi cho Cơ quan điều tra.

- Trường hợp xét thấy quyết định áp dụng thủ tục rút gọn của Tòa án không đúng pháp luật thì Viện kiểm sát kiến nghị với Chánh án Tòa án đã ra quyết định. Chánh án Tòa án phải xem xét, trả lời trong thời hạn 24 giờ kể từ khi nhận được kiến nghị của Viện kiểm sát.

- Quyết định áp dụng thủ tục rút gọn có thể bị khiếu nại. 

+ Bị can, bị cáo hoặc người đại diện của họ có quyền khiếu nại quyết định áp dụng thủ tục rút gọn; thời hiệu khiếu nại là 05 ngày kể từ ngày nhận được quyết định. 

+ Khiếu nại được gửi đến Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án đã ra quyết định áp dụng thủ tục rút gọn và phải được giải quyết trong thời hạn 03 ngày, kể từ ngày nhận được khiếu nại.

3. Quá trình giải quyết vụ án hình sự theo thủ tục rút gọn

Quá trình giải quyết vụ án hình sự theo thủ tục rút gọn được quy định từ Điều 459 đến Điều 465 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 như sau:

3.1 Giai đoạn tạm giữ, tạm giam để điều tra, truy tố, xét xử

Căn cứ, thẩm quyền và thủ tục tạm giữ, tạm giam được thực hiện theo quy định tại Bộ luật Tố tụng hình sự 2015.

Thời hạn tạm giữ không được quá 03 ngày kể từ ngày Cơ quan điều tra nhận người bị bắt.

Thời hạn tạm giam trong giai đoạn điều tra không quá 20 ngày, trong giai đoạn truy tố không quá 05 ngày, trong giai đoạn xét xử sơ thẩm không quá 17 ngày, trong giai đoạn xét xử phúc thẩm không quá 22 ngày.

3.2 Giai đoạn điều tra

Thời hạn điều tra theo thủ tục rút gọn là 20 ngày kể từ ngày ra quyết định khởi tố vụ án.

Khi kết thúc điều tra, Cơ quan điều tra ra quyết định đề nghị truy tố.

Trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra quyết định đề nghị truy tố, Cơ quan điều tra phải giao quyết định đề nghị truy tố cho bị can hoặc người đại diện của bị can, gửi cho người bào chữa, bị hại, đương sự hoặc người đại diện của họ và chuyển quyết định đề nghị truy tố cùng hồ sơ vụ án cho Viện kiểm sát.

3.3 Giai đoạn truy tố

Trong thời hạn 05 ngày kể từ ngày nhận được quyết định đề nghị truy tố và hồ sơ vụ án, Viện kiểm sát ra một trong các quyết định:

- Truy tố bị can trước Tòa án bằng quyết định truy tố;

- Không truy tố bị can và ra quyết định đình chỉ vụ án;

- Trả hồ sơ để điều tra bổ sung;

- Tạm đình chỉ vụ án;

- Đình chỉ vụ án.

Trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra quyết định truy tố, Viện kiểm sát phải giao quyết định cho bị can hoặc người đại diện của họ; gửi cho Cơ quan điều tra, người bào chữa, bị hại, đương sự hoặc người đại diện của họ và chuyển quyết định truy tố cùng hồ sơ vụ án cho Tòa án.

3.4 Giai đoạn xét xử sơ thẩm

* Chuẩn bị xét xử sơ thẩm

Trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày thụ lý vụ án, Thẩm phán được phân công xét xử ra một trong các quyết định:

- Đưa vụ án ra xét xử;

- Trả hồ sơ để điều tra bổ sung;

- Tạm đình chỉ vụ án;

- Đình chỉ vụ án.

Trường hợp quyết định đưa vụ án ra xét xử thì trong thời hạn 07 ngày kể từ ngày ra quyết định, Tòa án phải mở phiên tòa xét xử vụ án.

Trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra quyết định đưa vụ án ra xét xử, Tòa án cấp sơ thẩm phải gửi quyết định đó cho Viện kiểm sát cùng cấp; giao cho bị cáo hoặc người đại diện của bị cáo; gửi cho người bào chữa, bị hại, đương sự hoặc người đại diện của họ.

* Phiên tòa xét xử sơ thẩm

- Phiên tòa xét xử sơ thẩm theo thủ tục rút gọn do một Thẩm phán tiến hành.

- Sau phần thủ tục bắt đầu phiên tòa, Kiểm sát viên công bố quyết định truy tố.

- Các trình tự, thủ tục khác tại phiên tòa xét xử sơ thẩm được thực hiện theo thủ tục chung quy định tại Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 nhưng không tiến hành nghị án.

3.5 Giai đoạn xét xử phúc thẩm

* Chuẩn bị xét xử phúc thẩm

Việc nhận và thụ lý hồ sơ vụ án được Tòa án cấp phúc thẩm thực hiện theo thủ tục chung quy định tại Bộ luật Tố tụng hình sự 2015.

Sau khi thụ lý vụ án, Tòa án phải chuyển ngay hồ sơ vụ án cho Viện kiểm sát cùng cấp. Trong thời hạn 05 ngày Viện kiểm sát phải trả hồ sơ vụ án cho Tòa án.

Trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày thụ lý vụ án, Thẩm phán được phân công xét xử ra một trong các quyết định:

- Đưa vụ án ra xét xử phúc thẩm;

- Đình chỉ xét xử phúc thẩm vụ án.

Trường hợp quyết định đưa vụ án ra xét xử phúc thẩm thì trong thời hạn 07 ngày kể từ ngày ra quyết định, Tòa án phải mở phiên tòa xét xử vụ án.

Trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra quyết định đưa vụ án ra xét xử, Tòa án cấp phúc thẩm phải gửi quyết định đó cho Viện kiểm sát cùng cấp, người bào chữa; giao cho bị cáo hoặc người đại diện của bị cáo, bị hại, đương sự hoặc người đại diện của họ.

* Phiên tòa xét xử phúc thẩm

Việc xét xử phúc thẩm theo thủ tục rút gọn do một Thẩm phán tiến hành.

Các trình tự, thủ tục khác tại phiên tòa phúc thẩm được thực hiện theo thủ tục chung quy định tại Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 nhưng không tiến hành nghị án.

Văn Trọng