Hợp đồng hành chính là gì?

Hợp đồng hành chính có cùng bản chất như hợp đồng nói chung, đều là văn bản pháp lý được ký kết giữa các bên tham gia.

Hợp đồng trong quan hệ dân sự và quan hệ lao động được xác lập dựa trên sự thỏa thuận, thống nhất (về quyền và nghĩa vụ) của các bên tham gia hợp đồng nhằm đạt được mục đích cuối cùng trong quan hệ dân sự hoặc lao động đó. Trong quan hệ này, các bên đều có vị thế ngang nhau.

Tương tự, hợp đồng hành chính cũng là sự thỏa thuận giữa các chủ thể tham gia trong hợp đồng nhưng một bên chủ thể tham gia sẽ là cơ quan hành chính nhà nước- cơ quan đại diện cho công quyền - với tư cách là một pháp nhân công pháp. Trong một số trường hợp cơ quan nhà nước lại có những "đặc quyền" ưu thế hơn đối với bên còn lại khi xác định nội dung hợp đồng, nội dung hợp đồng hành chính có thể liên quan hoặc mang tính chất của quan hệ dân sự, lao động, kinh tế.

Pháp luật Việt Nam chưa có quy định cụ thể hay khái niệm rõ ràng về hợp đồng hành chính. Thực tế, chúng ta có thể bắt gặp một số loại hợp đồng với những tên gọi khác nhau nhưng mang bản chất của hợp đồng hành chính như:

• Hợp đồng tuyển dụng công chức ngoại ngạch (lái xe, bảo vệ). Đây là loại hợp đồng được xác lập trên cơ sở các quy định của pháp luật về tuyển dụng lao động trong các cơ quan nhà nước. Hợp đồng tuyển dụng công chức ngoại ngạch khác với hợp đồng lao động (theo quy định pháp luật lao động) ở điểm: Ngoài những quy định của pháp luật lao động, khi ký kết hợp đồng tuyển dụng công chức ngoại ngạch phải áp dụng cả những quy định của pháp luật về cán bộ, công chức; người được tuyển dụng vào làm việc trong các cơ quan nhà nước phải chịu sự ràng buộc của các quy định của pháp luật về cán bộ, công chức.
• Hợp đồng cung ứng vật tư, kỹ thuật cho cơ quan nhà nước. Trong đó, bên cung ứng có thể là bất kỳ cá nhân, tổ chức nào cung ứng vật tư, kỹ thuật cho cơ quan nhà nước theo những yêu cầu, đòi hỏi, điều kiện có tính bắt buộc của bên yêu cầu cung ứng. Trong một số trường hợp, bên yêu cầu cung ứng (cơ quan công an, quân đội) muốn bảo đảm bí mật về địa điểm, thời gian, tuyến đường vận chuyển thì bên cung ứng cũng phải tuân theo.
• Hợp đồng xây dựng - kinh doanh - chuyển giao là một loại hợp đồng được ký kết giữa cơ quan nhà nước có thẩm quyền với nhà đầu tư để xây dựng công trình kết cấu hạ tầng. Khi xây dựng xong nhà đầu tư được kinh doanh trong một thời gian nhất định. Hết hạn kinh doanh, nhà đầu tư chuyển giao không bồi hoàn công trình đó cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Hợp đồng hành chính mang ý nghĩa, đóng vai trò quan trọng trong đời sống nhà nước và xã hội, đặc biệt trong hoạt động hành chính nhà nước:

• Thứ nhất, sự ra đời của hợp đồng hành chính góp phần làm thay đổi phương thức, hình thức hoạt động của các cơ quan công quyền, đặc biệt là cơ quan hành chính nhà nước. 
• Thứ hai, sự ra đời của hợp đồng hành chính tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển dịch vụ công, tách hoạt động cung ứng dịch vụ công ra khỏi hoạt động công quyền nhằm giảm những chi phí không cần thiết cho ngân sách nhà nước, giảm biên chế trong bộ máy nhà nước, bảo đảm tính công khai, minh bạch của hoạt động công quyền và hoạt động cung ứng dịch vụ công.
• Thứ ba, việc sử dụng hợp đồng hành chính trong hoạt động hành chính nhà nước làm cho công quyền xích lại gần với xã hội dân sự, tạo điều kiện cho xã hội dân sự phát triển, tăng cường trách nhiệm của các cơ quan công quyền với cá nhân, tổ chức, tạo mối quan hệ trách nhiệm qua lại giữa nhà nước và công dân.
• Thứ tư, khi một số hợp đồng dân sự, lao động, hay quyết định hành chính được “chuyển hóa” thành hợp đồng hành chính sẽ làm cho hợp đồng được thực thi một cách nghiêm minh hơn, bởi tính công quyền của pháp nhân công pháp với tư cách là một bên trong quan hệ hợp đồng.
• Thứ năm, việc giải quyết tranh chấp trong thực hiện hợp đồng hành chính sẽ bớt gây tổn hại về kinh tế, tài chính của Nhà nước, cá nhân, tổ chức như trong giải quyết tranh chấp dân sự, kinh tế.

>> XEM BẢN TIẾNG ANH CỦA BÀI VIẾT NÀY TẠI ĐÂY