Doanh nghiệp nợ đọng bảo hiểm, xử lý sao?

Doanh nghiệp luôn lấy lý do là tình hình sản xuất, kinh doanh gặp khó khăn nên không đủ khả năng để đóng tiền BHXH cho người lao động, bên cạnh đó ý thức chấp hành pháp luật của chủ doanh nghiệp chưa cao, công tác phối hợp, giải quyết cũng như chế tài xử lý cho tình trạng nợ đọng BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) chưa thật sự chặt chẽ và nghiêm khắc. Tình trạng này thường gặp nhất là ở các doanh nghiệp nhỏ và doanh nghiệp tư nhân.

Điều 26 Nghị định 95/2013/NĐ-CP quy định xử phạt hành chính khi doanh nghiệp chậm đóng, nợ đọng tiền BHXH, bảo hiểm thất nghiệp như sau:

• Phạt tiền với mức từ 12% đến 15% tổng số tiền phải đóng BHXH bắt buộc, BHTN tại thời điểm lập biên bản vi phạm hành chính nhưng tối đa không quá 75.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động có một trong các hành vi sau:
  • Chậm đóng BHXH bắt buộc, BHTN;
  • Đóng BHXH bắt buộc, BHTN không đúng mức quy định;
  • Đóng BHXH, BHTN không đủ số người thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, BHTN.
• Phạt tiền với mức từ 18% đến 20% tổng số tiền phải đóng BHXH bắt buộc, BHTN tại thời điểm lập biên bản vi phạm hành chính nhưng tối đa không quá 75.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động không đóng BHXH bắt buộc, BHTN cho toàn bộ người lao động thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, BHTN.

Điều 57 Nghị định 176/2013/NĐ-CP quy định người sử dụng lao động không đóng, đóng không đầy đủ số người thuộc trách nhiệm tham gia, đóng không đủ số tiền phải đóng BHYT thì bị xử phạt hành chính từ 300.000 đồng đến 35.000.000 đồng và thực hiện các biện pháp khắc phục hậu quả.

Đồng thời, Quyết định 959/QĐ-BHXH ngày 09/09/2015 có quy định: Người sử dụng lao động chậm đóng từ 30 ngày trở lên, trốn đóng hay chiếm dụng tiền đóng BHXH, BHYT, BHTN sử dụng vào mục đích khác ngoài việc phải đóng đủ số tiền chưa đóng, chậm đóng và bị xử lý theo quy định của pháp luật, còn phải nộp số tiền lãi gấp hai lần mức lãi suất đầu tư quỹ BHXH của năm trước liền kề.

Nếu đơn vị sử dụng lao động không thực hiện theo yêu cầu của cấp có thẩm quyền, cơ quan BHXH có quyền yêu cầu Kho bạc, Ngân hàng và các tổ chức tín dụng khác trích từ tài khoản tiền gửi của người sử dụng lao động để nộp số tiền chưa đóng, chậm đóng, và lãi phát sinh của số tiền này vào tài khoản của cơ quan BHXH.

Lưu ý thêm nếu người sử dụng lao động có hành vi trốn đóng bảo hiểm cho người lao động thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Bộ Luật Hình sự 2015 (chưa có hiệu lực áp dụng) với tội danh Trốn đóng bảo hiểm cho người lao động. Theo đó trách nhiệm hình sự được quy định cho cả cá nhân và pháp nhân với hình phạt tương đối nghiêm khắc. Người nào có nghĩa vụ đóng bảo hiểm mà trốn đóng bảo hiểm có thể bị xử phạt với mức cao nhất lên đến 7 năm tù. Pháp nhân thì có thể bị phạt mức cao nhất lên đến 3 tỉ đồng.

Hiện nay, BHXH Việt Nam giải quyết tình trạng nợ đọng BHXH bằng cách khởi kiện là chủ yếu. Có thể coi đây là là một biện pháp mạnh để xử lý đối với những doanh nghiệp có số nợ BHXH lớn và kéo dài. Vừa qua, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam và Bảo hiểm xã hội Việt Nam cũng đã xây dựng Quy chế phối hợp 3601/QCPH-TLĐ-BHXH nhằm tăng cường phối hợp trong việc thực hiện khởi kiện các hành vi vi phạm pháp luật về BHXH, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động. Nhưng trên thực tế, việc khởi kiện và thi hành án đối với một số doanh nghiệp gặp rất nhiều khó khăn. Một số chủ doanh nghiệp thì bỏ trốn hoặc âm thầm chuyển nhượng lại doanh nghiệp cùng số nợ; số doanh nghiệp khác nợ BHXH khi bị khởi kiện ra tòa thì không có nguồn tài sản hoặc tài sản chủ yếu là đi thuê dẫn đến kéo dài thời gian thi hành án và việc thu hồi số tiền nợ sau khi khởi kiện cần có thời gian dài mới đạt hiệu quả. Tình trạng truy thu cũng gặp khó khăn, phức tạp do người lao động đã nghỉ việc, đơn vị không lưu giữ hồ sơ tuyển dụng nên khó trong quản lý thu nộp.

Tóm lại, việc giải quyết tình trạng nợ đọng BHXH hiện nay vẫn còn là một vấn đề cần được quan tâm nhiều hơn nữa.

>> XEM BẢN TIẾNG ANH CỦA BÀI VIẾT NÀY TẠI ĐÂY