Cơ sở hạ tầng là gì?

Đứng trên lập trường quan điểm triết học, theo lý luận của chủ nghĩa duy vật lịch sử: Cơ sở hạ tầng (CSHT) là toàn bộ những quan hệ sản xuất (QHSX) hợp thành cơ cấu kinh tế của một xã hội nhất định. Cơ sở hạ tầng bao gồm ba loại quan hệ sản xuất cơ bản sau:

• QHSX thống trị là kiểu QHSX phổ biến, chiếm tỷ lệ lớn trong cơ cấu kinh tế xã hội đó;
• QHSX tàn dư là QHSX của xã hội trước, thể chế xã hội đó đã mất đi;
• QHSX mầm mống là Kiểu QHSX đang manh nha.

Trong đó, QHSX thống trị giữ vai trò chủ đạo, chi phối các QHSX khác, quy định xu hướng chung của đời sống xã hội. Bởi vậy, CSHT của một xã hội cụ thể được đặc trưng bởi QHSX thống trị trong xã hội đó. Tuy nhiên, QHSX tàn dư và QHSX mầm mống cũng có vai trò nhất định.

VD: Ở xã hội phòng kiến, QHSX chiếm hữu nô lệ là tàn dư, QHSX phong kiến là thống trị, QHSX TBCN là mầm mống.

trong cơ sở hạ tầng hiện nay ở Việt Nam bao gồm rất nhiều thành phần kinh tế như thành phần kinh tế tập thể, thành phần kinh tế quốc doanh, thành phần kinh tế tư nhân của người sản xuất nhỏ, thành phần kinh tế tư nhân tư bản…

QHSX được hình thành một cách khách quan trong quá trình sản xuất tạo thành quan hệ vật chất của xã hội. Trên cơ sở quan hệ sản xuất, hình thành nên các quan hệ về chính trị và tinh thần của xã hội. Hai mặt đó của đời sống xã hội được khái quát thành cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng. Do đó, nhắc tới cơ sở hạ tầng thì phải kèm theo kiến trúc thượng tầng bởi chúng có mối quan hệ biện chứng với nhau. Theo đó, kiến trúc thượng tầng (KTTT): toàn bộ những tư tưởng, chính trị pháp quyền, triết học, nghệ thuật, đạo đức, tôn giáo,... cùng với những thể chế tương ứng (nhà nước, đảng phái, giáo hội). Mỗi yếu tố của KTTT có đặc điểm riêng, có quy luật vận động và phát triển riêng nhưng chúng liên hệ với nhau, tác động qua lại lẫn nhau và đều hình thành trên CSHT.

Tuy nhiên, cần phân biệt thuật ngữ CSHT này với thuật ngữ CSHT thường sử dụng, đó là cơ sở vật chất, kết cấu hạ tầng trong đời sống như điện, đường, trường, trạm… chúng chủ yếu sử dụng là nền tảng cho các hoạt động sản xuất, kinh doanh, sinh hoạt và nó thuần túy là vật chất hữu hình.

Những văn bản có liên quan:

Luật Xây dựng 2014

>> XEM BẢN TIẾNG ANH CỦA BÀI VIẾT NÀY TẠI ĐÂY