Ghi chú:

1. Khi không đảm bảo được khoảng cách tối thiểu trên, thì phải có các giải pháp công nghệ phù hợp để đảm bảo được điều kiện vệ sinh và phải được các cơ quan quản lý môi trường địa phương chấp thuận.

3. Nếu trong địa giới của trạm xử lý nước thải cơ học và sinh học công suất dưới 50m³/d có bãi lọc ngầm diện tích dưới 0,5 ha thì khoảng cách trên lấy bằng 100m.

4. Khoảng cách ly vệ sinh trong bãi lọc ngầm công suất dưới 15 m³/d lấy 15 m

5. Khoảng cách ly vệ sinh của bệ tự hoại 5m, giếng thấm 8m.

6. Khoảng cách ly trong bảng 2-1 cho phép tăng lên nhưng không quá 2 lần nếu khu dân cư xây dựng ở cuối hướng gió chủ đạo so với trạm xử lý, cho phép giảm đi nhưng không quá 25% nếu khu dân cư xây dựng ở vị trí có hướng gió thuận lợi theo quan điểm vệ sinh.

7. Nếu làm khô bùn cặn chưa được ổn định bằng sân phơi bùn thì khoảng cách vệ sinh phải được tính toán phù hợp với các tiêu chuẩn môi trường và được cơ quan quản lý môi trường địa phương chấp thuận.

8. Đối với các công trình cải tạo, tùy từng trường hợp ngoại lệ có thể áp dụng khác với quy định trong bảng này nhưng phải được sự chấp thuận của cơ quan quản lí môi trường địa phương.

2.17. Không được xả nước mưa trong các trường hợp sau:

...

...

...

- Vào các khu vực trũng không có khả năng tự thoát nước và dễ tạo thành đầm lầy.

- Vào khu vực xói mòn, nếu thiết kế không có biện pháp gia cố bờ.

2.18. Phải xét tới khả năng đưa công trình vào từng giai đoạn xây dựng và trường hợp cần thiết vận hành toàn bộ công trình cũng như khả năng phát triển trong tương lai khi vượt quá công suất tính toán của công trình.

Ghi chú:

Việc đưa công trình vào sử dụng theo từng giai đoạn xây dựng hay vận hành toàn bộ phải xuất phát từ điều kiện vệ sinh khi xả nước thải vào nguồn tiếp nhận.

2.19. Các giải pháp kỹ thuật cơ bản được thiết kế phải dựa trên cơ sở so sánh chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật của các phương án đề xuất. Phương án được chọn là phương án kinh tế và đảm bảo khả năng thực hiện một cách thuận lợi.

3. TIÊU CHUẨN THẢI NƯỚC VÀ TÍNH TOÁN THỦY LỰC MẠNG LƯỚI THOÁT NƯỚC

Tiêu chuẩn thải nước và hệ số không điều hòa

3.1. Tiêu chuẩn thải nước đô thị bao gồm nước thải sinh hoạt và dịch vụ xác định theo tiêu chuẩn cấp nước tương ứng với từng đối tượng và từng giai đoạn xây dựng.

...

...

...

Hệ số không điều hòa chung lấy theo bảng 3-1, phụ thuộc lưu lượng nước thải trung bình ngày q_tb.

Bảng 3-1.

Hệ số không điều hòa chung K⁰

Lưu lượng nước thải trung bình q_tb (l/s)

5

10

20

50

100

...

...

...

500

1000

≥ 5000

K_{0 max}

2,5

2,1

1,9

1,7

1,6

...

...

...

1,5

1,47

1,44

K_{0 min}

0,38

0,45

0,5

0,55

0,59

...

...

...

0,66

0,69

0,71

Ghi chú:

1. Khi lưu lượng trung bình nằm giữa các số trong bảng 3-1 thì hệ số không điều hòa chung xác định bằng cách nội suy

2. Hệ số không điều hòa K₀ lấy theo bảng 3-1 cho phép áp dụng khi lượng nước thải sản xuất không vượt quá 45% tổng lưu lượng nước thải đô thị.

3. Khi lưu lượng trung bình của nước thải nhỏ hơn 5 l/s thì K₀ lấy bằng 5.

3.3. Sự phân bố lưu lượng nước thải của đô thị và khu dân cư theo các giờ trong ngày xác định theo biểu đồ dùng nước. Nếu không có biểu đồ dùng nước thì sự phân bố này có thể căn cứ theo tài liệu quản lí của đối tượng thoát nước tương tự.

3.4. Tiêu chuẩn và hệ số không điều hòa nước thải sinh hoạt từ các xí nghiệp công nghiệp, từ các nhà ở hoặc công trình công cộng riêng rẽ thì xác định theo tiêu chuẩn thoát nước bên trong nhà.

...

...

...

3.6. Lưu lượng tính toán của nước thải sản xuất từ các cơ sở công nghiệp được xác định như sau:

- Đường ống thoát nước từ các phân xưởng xác định theo lưu lượng giờ lớn nhất;

- Đường ống dẫn chung của toàn nhà máy theo đồ thị xả nước từng giờ;

- Đường ống dẫn chung của một nhóm nhà máy theo đồ thị thải nước từng giờ có xét tới thời gian chảy của nước thải trong đường ống.

Tính toán lưu lượng và điều hòa dòng chảy nước mưa

3.7. Lưu lượng tính toán thoát nước mưa của tuyến cống (l/s) được xác định theo phương pháp cường độ giới hạn và tính theo công thức:

Q= q.C.F                      (3-1)

q - Cường độ mưa tính toán (l/s.ha )

C - Hệ số dòng chảy

...

...

...

Hệ số dòng chảy C phụ thuộc vào loại mặt phủ và chu kỳ lặp lại trận mưa tính toán P, xác định theo bảng 3-4.

3.8. Cường độ mưa tính toán có thể xác định bằng biểu đồ hoặc công thức khác nhau, nhưng có đối chiếu so sánh để đảm bảo độ chính xác cao:

a. Theo biểu đồ quan hệ I - D - F (cường độ mưa - thời gian - tần suất) được lập cho từng vùng lãnh thổ.

b. Theo công thức Wenzel

                                              (3-2a)

Trong đó:

i- Cường độ mưa (mm/h);

T_d - Thời gian mưa (phút)

f- Chu kỳ lặp lại trận mưa;

...

...

...

c. Theo công thức:

                                  (3-2b)

Trong đó:

q- Cường độ mưa (l/s.ha);

t - Thời gian dòng chảy mưa (phút);

P - Chu kỳ lặp lại trận mưa tính toán (năm);

A,C,b,n- Tham số xác định theo điều kiện mưa của địa phương, có thể chọn theo phụ lục II; đối với vùng không có thì tham khảo vùng lân cận.

Số liệu mưa cần có chuỗi thời gian lưu trữ từ 20 đến 25 năm bằng máy đo mưa tự ghi, thời gian mưa tối đa là 150 - 180 phút.

Chu kỳ lặp lại trận mưa tính toán P đối với khu vực đô thị phụ thuộc vào quy mô và tính chất công trình, xác định theo bảng 3-2.

...

...

...

Tính chất đô thị

Quy mô công trình

Kênh mương

Cống chính

Công nhánh khu vực

- Thành phố lớn, loại I

- Đô thị loại II, III

- Các đô thị khác

10

...

...

...

2

5

2

1

2-1

1- 0,5

0,5-0,33

Ghi chú:

Đối với các đô thị hay khu vực đô thị địa hình đồi núi, khi diện tích lưu vực thoát nước lớn hơn 150 ha, độ dốc địa hình lớn hơn 0,02 nếu tuyến cống chính nằm ở vệt trũng của lưu vực thì không phân biệt quy mô đô thị, giá trị P cần lấy lớn hơn quy định trong bảng, có thể chọn P bằng 10 - 20 năm dựa trên sự phân tích độ rủi ro tổng hợp và mức độ an toàn của công trình.

...

...

...

Bảng 3-3.

Tính chất khu công nghiệp

Giá trị P

Khu công nghiệp có công nghệ bình thường

Khu công nghiệp có các cơ sở sản xuất có yêu cầu đặc biệt

5 - 10

10 -20

Khi thiết kế tuyến thoát nước ở những nơi có các công trình quan trọng (như tuyến tàu điện ngầm, nhà ga xe lửa, hầm qua đường,…) hoặc trên những tuyến đường giao thông quan trọng mà việc ngập nước có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng thì chu kỳ P lấy lớn hơn so với quy định trong bảng 3-2, có thể giá trị P lấy bằng 25 năm. Đối với khu vực có địa hình bất lợi có thể lấy cao hơn (50 hoặc 100 năm) dựa trên sự phân tích tổng hợp độ rủi ro và yêu cầu an toàn.

3.9. Đối với thành phố lớn có nhiều trạm đo mưa cần phân tích độ tương quan của lượng mưa của các trạm để xác định hệ số phân bố mưa theo điểm và diện tích. Trong trường hợp chỉ có một trạm đo mưa thì lưu lượng tính toán cần nhân với hệ số phân bổ mưa rào n. Nếu không có tài liệu nghiên cứu ở trong nước thì có thể sử dụng biểu đồ được tổ chức khí tượng. Thế giới thành lập, hoặc theo quy định ở phụ lục II.

...

...

...

Bảng 3-4.

Tính chất bề mặt thoát nước

Chu kỳ lặp lại trận mưa tính toán P (năm)

2

5

10

25

50

Mặt đường atphan

...

...

...

0,77

0,81

0,86

0,90

Mái nhà, mặt phủ bêtông
Mặt cỏ, vườn, công viên (cỏ chiếm dưới 50%)

0,75

0,80

0,81

0,88

...

...

...

- Độ dốc nhỏ 1-2%

- Độ dốc trung bình 2-7%

- Độ dốc lớn

0,32

0,37

0,40

0,34

0,40

0,43

...

...

...

0,43

0,45

0,40

0,46

0,49

0,44

0,49

0,52

Ghi chú:

...

...

...

3.11. Đường quá trình mưa thiết kế được lựa chọn dựa trên một số trận mưa điển hình. Thời gian kéo dài của quá trình mưa phụ thuộc vào quy mô đô thị hoặc quy mô khu vực đô thị, có thể lấy từ 3h đến 6h. Quá trình mưa thiết kế phụ thuộc tính chất mưa ở từng vùng lãnh thổ. Có thể sử dụng biểu đồ I-D-F để thiết lập đường quá trình mưa thiết kế.

3.12. Tính toán thủy lực hệ thống thoát nước mưa nói chung được thực hiện theo hai bước:

- Bước 1: Xác định sơ bộ kích thước công trình (bằng phương pháp cường độ giới hạn hoặc phương pháp Rational).

- Bước 2: Kiểm tra kết quả tính toán ở bước 1 bằng mô hình thủy lực, nếu xét thấy cần thiết thì điều chỉnh kết quả tính ở bước 1.

Tính toán hệ thống thoát nước mưa theo phương pháp cường độ giới hạn phải tuân theo các quy định từ mục 3.13 đến 3.18.

3.13 Thời gian dòng chảy mưa đến điểm tính toán t (phút), được xác định theo công thức:

t = t_o + t₁ + t₂                 (3-3)

Trong đó

t_o -Thời gian nước mưa chảy trên bề mặt đến rãnh đường, có thể chọn từ 5 đến 10 phút. Nếu trong giới hạn tiểu khu có đặt giếng thu nước mưa thì đó là thời gian chảy đến cống của đường phố (thời gian tập trung bề mặt) xác định theo quy định ở điều 3.14. Riêng đối với khu vực mà tính chất đô thị chưa rõ rệt thì xác định theo quy định ở điều 3.16.

...

...

...

t₂- Thời gian nước chảy trong cống đến tiết diện tính toán xác định theo chỉ dẫn điều 3.15.

3.14. Thời gian nước mưa chảy theo rãnh đường t₁ (phút) xác định theo công thức:

                              (3-4)                             

Trong đó:

L₁ - Chiều dài rãnh đường (m)

V₁ - Tốc độ chảy ở cuối rãnh đường (m/s)

3.15. Thời gian nước mưa chảy trong cống đến tiết diện tính toán xác định theo công thức:

                                    (3-5)

Trong đó:

...

...

...

V₂ - tốc độ chảy trong mỗi đoạn cống tương đương (m/s)

3.16. Đối với khu vực đô thị mà hệ thống thoát nước mưa chưa rõ rệt (không bố trí giếng thu, không có rãnh đường) thì thời gian tập trung nước mưa bề mặt (t₀ + t₁) được xác định theo công thức sau:

(phút)              (3-6)

Trong đó:          n - Hệ số nhám Maning

L - Chiều dài dòng chảy (m)

Z - Hệ số mặt phủ, lấy theo bảng 3-5

I - Cường độ mưa (mm/phút)

i - Độ dốc bề mặt

Bảng 3-5.

...

...

...

Hệ số Z

- Mái nhà mặt đường nhựa

- Mặt đường lát đá

- Mặt đường cấp phối

- Mặt đường ghép đá

- Mặt đường đất

- Công viên, đất trồng cây (á sét)

- Công viên, đất cây xanh (á sét)

- Bãi cỏ

...

...

...

0,224

0,145

0,125

0,084

0,038

0,020

0,015

Ghi chú:

Khi diện tích bề mặt có nhiều loại mặt phủ khác nhau thì hệ số Z trung bình xác định bằng phương pháp bình quân theo diện tích.

...

...

...

3.18. Vườn cây và công viên không có mạng lưới thoát nước mưa thì không xét đến diện tích lưu vực và hệ số dòng chảy. Nhưng nếu mặt đất ở đó có độ dốc nghiêng về phía đường phố lớn hơn hoặc bằng 0,008 thì dải đất dọc theo đường có bề rộng 50 - 100 m phải được tính vào lưu vực thoát nước.

3.19. Điều hòa dòng chảy nước mưa, bao gồm cả việc làm chậm dòng chảy bằng biện pháp thấm và chứa, nhằm mục đích giảm lưu lượng đỉnh, lưu lượng của hệ thống thoát nước, giảm tác động tiêu cực do nước mưa gây ra, giữ ổn định nước ngầm và tạo cảnh quan môi trường.

Các công trình thấm bao gồm: công trình thấm tự nhiên và công trình nhân tạo.

Các công trình chứa bao gồm: bể chứa, hồ chứa, hồ điều hòa và các khu đất trũng trong các vườn cây, bãi cỏ, có thể chứa tạm thời trong khi mưa.

3.20. Khi thiết kế hồ điều hòa cần bảo đảm các yêu cầu:

Cửa dẫn nước vào hồ và xả nước ra khỏi hồ phải bố trí hợp lý để thuận tiện trong việc khống chế và điều khiển mức nước trong hồ, phù hợp với diễn biến cơn mưa và bảo đảm cảnh quan hồ đô thị.

Khi vận hành hồ điều hòa, cần tính đến việc thay nước hồ để đảm bảo các điều kiện vệ sinh (trung bình mỗi năm 2 lần thay nước)

Độ sâu lớp nước tính từ mực nước tối thiểu đến đáy hồ không nhỏ hơn 1m.

3.21. Xác định thể tích điều hòa của hồ W (m³) bằng biểu đồ lưu lượng nước mưa chảy vào và xả ra khỏi hồ theo mức nước trung bình và mức nước lớn nhất. Đối với những công trình nhỏ, không yêu cầu độ chính xác cao, khi áp dụng phương pháp cường độ giới hạn có thể tính toán thể tích điều hòa công thức sau:

...

...

...

Trong đó:

Q_n - Lưu lượng tính toán nước mưa chảy tới hồ ( m³/s).

t - Thời gian mưa tính toán của toàn bộ các lưu vực thuộc tuyến cống tới miệng xả vào hồ (căn cứ theo bảng tính thủy lực mạng lưới thoát nước mưa)

K - Hệ số, phụ thuộc đại lượng α, lấy theo bảng 3-6.

Bảng 3-6.

α

K

α

K

...

...

...

K

0,1

0,15

0,20

0,25

0,30

0,35

0,5

1,1

...

...

...

0,69

0,58

0,5

0,4

0,45

0,5

0,55

0,6

0,65

...

...

...

0,36

0,3

0,25

0,21

0,16

0,7

0,75

0,8

...

...

...

0,9

0,13

0,1

0,07

0,04

0,02

Ghi chú:

a là tỷ lệ giữa lưu lượng nước mưa đã được điều tiết chảy vào tuyến cống sau hồ Q_x và lưu lượng nước mưa tính toán chảy vào hồ Q_n: .

...

...

...

3.22. Khi tính toán thủy lực mạng lưới thoát nước tự chảy hoặc có áp, lưu lượng tính toán là lưu lượng nước thải lớn nhất.

Để tính toán thủy lực cũng có thể sử dụng công thức Maning.

Q = 1/n x A x R^2/3 x I^1/2                                        (3-8)

Trong đó:

Q - Lưu lượng tính toán (m³/s)

I - Độ dốc thủy lực

R- Bán kính thủy lực (m)

A - Tiết diện cống (m²)

n - Hệ số nhám Manning

...

...

...

Bảng 3-7.

Loại cống và mương

Hệ số nhám Manning (n)

Cống:

- Bê tông cốt thép

- Ống gang

- Ống thép

- Ống nhựa

...

...

...

0,012

0,012

0,011

Mương:

- Mái cỏ

- Mái xây đá

- Mái bê tông

- Mái bê tông và đáy bê tông

...

...

...

0,025

0,022

0,015

3.21. Khi tính toán thủy lực đường ống dẫn bùn cặn có áp lực (dẫn cặn tươi, cặn đã lên men, bùn hoạt tính) phải xét đến chế độ chuyển động, tính chất lí học và đặc điểm bùn cặn.

Tính toán thủy lực mạng lưới thoát nước chung, nửa riêng và tính toán miệng xả hỗn hợp nước mưa và nước thải vào nguồn tiếp nhận

3.22. Mạng lưới thoát nước chung phải đảm bảo tiêu thoát được lượng nước mưa trong thời gian mưa có cường độ tính toán. Các đoạn cống có tổng lưu lượng nước thải sinh hoạt và nước thải sản xuất trên 10 l/s phải kiểm tra điều kiện thủy lực trong mùa khô. Tốc độ dòng chảy nhỏ nhất phụ thuộc độ đầy của cống hoặc mương, lấy theo bảng 3-8.

Bảng 3-8.

Độ đầy tương ứng với lưu lượng mùa khô (cm)

Tốc độ nhỏ nhất của nước thải (m/s)

...

...

...

21 - 30

31 - 40

41 - 60

61 - 100

100 - 150

> 150

0,75

0,8

1,0

...

...

...

1,2

1,3

1,5

Ghi chú:

Nếu các ngôi nhà đã có bể tự hoại thì tốc độ nhỏ nhất cho phép giảm 30%.

3.23. Lưu lượng tính toán của đoạn cống chung trước miệng xả thứ nhất xác định bởi tổng lưu lượng trong mùa khô Q_kh (nước thải sinh hoạt và nước thải sản xuất) và lưu lượng nước mưa.

Lưu lượng tính toán Q_n của đoạn ống phía sau miệng xả xác định theo công thức sau:

Q_n = Q_kh + n₀.Q’_kh + Q_m                                       (3-9)

Trong đó :

...

...

...

Q’_kh - Tổng lưu lượng nước thải của các lưu vực phía trước miệng xả.

n₀ - Hệ số pha loãng, xác định theo điều 3.27,

Q_m - Lưu lượng nước mưa của các lưu vực trực tiếp của các đoạn cống phía sau miệng xả.

3.26. Khi kiểm tra điều kiện thủy lực mạng lưới thoát nước chung trong mùa khô thì lưu lượng nước thải sinh hoạt và sản xuất xác định tương tự như đối với mạng lưới thoát nước riêng hoàn toàn.

3.27. Bố trí miệng xả hỗn hợp nước mưa và nước thải và xác định hệ số pha loãng n₀ phải căn cứ theo điều kiện vệ sinh, chế độ thủy văn, khả năng tự làm sạch và tính chất sử dụng của nguồn tiếp nhận. Hệ số pha loãng n₀ thường chọn từ 1 đến 3, phụ thuộc vào vị trí cống xả trên mạng lưới thoát nước. Đối với các miệng xả đầu lưu vực thoát nước, n₀ chọn bằng 3; đối với các miệng xả cuối lưu vực n₀ chọn bằng 1.

Khi lựa chọn nguồn tiếp nhận để bố trí miệng xả hỗn hợp nước mưa và nước thải, ngoài việc tuân theo các quy định nêu trên còn phải thỏa mãn các yêu cầu sau:

- Sông phải có dòng chảy liên tục, vận tốc tối thiểu không dưới 0,3m/s. Lưu lượng dòng sông tham gia pha loãng phải lớn hơn 5 lần so với lưu lượng nước thải.

- Hồ tự nhiên hay nhân tạo phải có dung tích và chiều sâu lớn, có dòng chảy liên tục và khả năng thay nước hồ trung bình 4 - 5 lần trong một năm.

Ghi chú:

...

...

...

3.28. Lưu lượng hỗn hợp nước mưa và nước thải dẫn đến trạm xử lý về mùa mưa có thể sơ bộ lấy bằng 2 - 2,5 lần lưu lượng trung bình của nước thải về mùa khô.

3.29. Lưu lượng tính toán hỗn hợp nước thải q_mix (l/s) của tuyến cống chung trong hệ thống thoát nước riêng một nửa xác định theo công thức:

q_mix = q_cit + Σq_lim                                    (3-10)

Trong đó: q_cit - Lưu lượng tính toán của nước thải sinh hoạt và sản xuất có tính đến hệ số không điều hòa (l/s).

Σq_lim - lưu lượng nước mưa bị nhiễm bẩn cần được xử lý, bằng tổng lưu lượng giới hạn của nước mưa q_lim đưa vào trong tuyến cống chung từ mỗi giếng tách nước đến đoạn cống tính toán (l/s).

3.30. Lưu lượng nước mưa bị nhiễm bẩn cần xử lý q_lim (l/s) xác định theo quy định tại mục 3.7 của tiêu chuẩn này với chu kỳ lặp lại trận mưa tính toán P = 0,5-1,0 năm, điều đó đảm bảo lượng nước mưa đưa xử lý không dưới 70% tổng lượng nước mưa bị nhiễm bẩn.

3.31. Các tuyến cống thoát nước thải và nước mưa trong hệ thống thoát nước nửa riêng tính toán theo tiêu chuẩn của các mạng lưới tương ứng trong hệ thống riêng hoàn toàn.

Đường kính nhỏ nhất của cống và độ đầy tính toán trong cống và mương

3.32. Đường kính nhỏ nhất của cống thoát nước quy định như sau:

...

...

...

Loại hệ thống thoát nước

Đường kính nhỏ nhất D (mm)

Trong tiểu khu

Đường phố

- Hệ thống thoát nước sinh hoạt

- Hệ thống thoát nước mưa

- Hệ thống thoát nước chung

150

200

...

...

...

200

400

400

- Ống nối từ giếng thu nước mưa đến đường cống có đường kính D=200mm - 300mm.

Ghi chú:

1. Các khu dân cư có lưu lượng nước thải dưới 500 m³/d cho phép dùng ống D200 mm đặt ở đường phố;

2. Trong các trường hợp đặc biệt, ống thoát nước thải sản xuất cho phép có đường kính dưới 200 mm;

3. Trong điều kiện kỹ thuật sản xuất cho phép, các đường cống nhỏ nhất trong hệ thống thoát nước sinh hoạt và thoát nước chung nên áp dụng kiểu có tiết diện hình ôvan.

3.33. Độ đầy tính toán lớn nhất của đường cống phụ thuộc vào đường kính cống và lấy như sau:

...

...

...

+ Đối với cống D= 350 - 450 mm, độ đầy không quá 0,7 D

+ Đối với cống D=500 - 900 mm, độ đầy không quá 0,75 D

+ Đối với cống D trên 900 mm, độ đầy không quá 0,8 D.

Ghi chú:

1- Đối với mương có chiều cao H từ 0,9m trở lên và tiết diện ngang có hình dáng bất kì độ đầy không được quá 0,8 H;

2 - Cống thoát nước mưa và cống thoát chung được thiết kế chảy đầy hoàn toàn

3. Đối với tuyến cống đầu tiên là tuyến cống không tính toán, độ đầy của cống không quy định.

3.32. Mương thoát nước mưa xây dựng trong phạm vi các nhóm nhà ở, chiều sâu dòng nước không được vượt quá 1m, và bờ mương phải cao hơn mức nước cao nhất từ 0,2 m trở lên.

Vận tốc tính toán của nước thải

...

...

...

- Đối với nước thải sinh hoạt và nước mưa, vận tốc chảy nhỏ nhất V_min ứng với độ đầy tính toán lớn nhất của cống quy định như sau:

Cống có đường kính 150 - 200 mm        V_min = 0,7 m/s

Cống có đường kính 300 - 400 mm        V_min = 0,8 m/s

Cống có đường kính 400 - 500 mm        V_min = 0,9 m/s

Cống có đường kính 600 - 800 mm        V_min = 1 m/s

Cống có đường kính 900 - 1200 mm       V_min = 1,15 m/s

Cống có đường kính 1300 - 1500 mm     V_min = 1,2 m/s

Cống có đường kính > 1500 mm            V_min = 1,3 m/s

- Đối với nước thải sản xuất, vận tốc dòng chảy nhỏ nhất nên lấy theo quy định của cơ quan chuyên ngành hoặc theo các tài liệu nghiên cứu.

...

...

...

1. Đối với các loại nước thải sản xuất, có tính chất giống với nước thải sinh hoạt thì vận tốc chảy nhỏ nhất lấy theo nước thải sinh hoạt;

2. Đối với nước mưa có chu kì lặp lại trận mưa tính toán P nhỏ hơn hay bằng 0,5 năm, vận tốc nhỏ nhất là 0,7 m/s.

3. Đối với các loại cống đầu mạng lưới không đảm bảo vận tốc nhỏ nhất như đã quy định hoặc độ đầy tính toán dưới 0,2 D thì nên xây dựng các giếng tẩy rửa.

3.36. Vận tốc dòng chảy nhỏ nhất trong cống của nước thải đã lắng hoặc đã xử lý sinh học cho phép lấy bằng 0,4 m/s.

3.37. Vận tốc dòng chảy lớn nhất của nước thải trong cống bằng kim loại không quá 8m/s, trong cống phi kim loại không quá 4 m/s.

Đối với nước mưa lấy tương ứng bằng 10 và 7 m/s.

3.38. Vận tốc dòng chảy tính toán của nước thải trong ống siphon không được nhỏ hơn 1m/s; tốc độ dòng chảy của nước thải trong đoạn cống nối với ống siphon không được lớn hơn tốc độ chảy trong ống siphon.

3.39. Vận tốc dòng chảy nhỏ nhất trong ống áp lực dẫn bùn (cặn tươi, cặn đã phân hủy, bùn hoạt tính,..) đã được nén lấy theo bảng 3-10.

Bảng 3-10.

...

...

...

Vận tốc chảy tính toán trong đường ống áp lực dẫn bùn (m/s) phụ thuộc vào đường kính ống dẫn bùn D (mm)

D =150 - 200

D =250 - 400

92

93

94

95

96

97

...

...

...

1,4

1,3

1,2

1,1

1,0

0,9

0,8

1,5

1,4

...

...

...

1,2

1,1

1,0

0,9

3.40. Vận tốc lớn nhất trong mương dẫn nước mưa và nước thải sản xuất được phép xả vào nguồn tiếp nhận lấy theo bảng 3-11.

Bảng 3-11.

Tên loại đất hay kiểu gia cố

Vận tốc chảy lớn nhất (m/s) ứng với chiều sâu dòng nước H = 0,4-1m.

- Gia cố bằng các tấm bê tông

...

...

...

- Đá lát có vữa

- Cát nhỏ, cát vừa, pha sét

- Cát thô, pha sét gầy

- Pha sét

- Sét

- Lớp cỏ ở đáy mương

- Lớp cỏ ở thành mương

4

4

...

...

...

0,4

0,8

1,0

1,2

1,0

1,6

Ghi chú: Khi chiều sâu dòng nước H nằm ngoài khoảng giá trị 0,4 - 1m, vận tốc ở bảng trên phải nhân với hệ số điều chỉnh K,

+ Nếu H dưới 0,4 m hệ số K= 0,85

+ Nếu H trên 1 m hệ số K=1,25.

...

...

...

3.41. Độ dốc nhỏ nhất của cống i_min phải chọn trên cơ sở đảm bảo vận tốc dòng chảy nhỏ nhất đã quy định cho từng loại đường cống và kích thước của chúng.

Độ dốc cống nối từ giếng thu nước mưa đến cống thoát nước lấy bằng 0,02.

3.42. Độ dốc của rãnh đường, mương thoát nước mưa lấy theo bảng 3-12.

Bảng 3-12.

Các hạng mục

Độ dốc nhỏ nhất của rãnh đường, mương

- Rãnh đường mặt phủ atphan

- Rãnh đường mặt phủ bằng đá dăm hay đá tảng

- Rãnh đường rải cuội, sỏi

...

...

...

0,004

0,005

3.43. Kích thước nhỏ nhất của của các loại mương có tiết diện hình thang lấy như sau:

Chiều rộng đáy lấy 0,3m sâu 0,4m. Độ taluy lấy theo bảng 3-13.

Bảng 3-13.

Loại đất ở lòng mương

Độ ta luy

+ Cát mịn

+ Cát nhỏ, vữa và thô

...

...

...

b) Chặt

+ Pha cát

+ Pha sét và sét

+ Đất sỏi và đất lẫn cuội

+ Đất đá và đất chịu nước

+ Đá phong hóa

+ Đá

1:3

...

...

...

1:15

1:1,5

1:1,25

1:1,125

1:0,5

1:0,25

1:0,1

4. SƠ ĐỒ VÀ HỆ THỐNG THOÁT NƯỚC

Sơ đồ và hệ thống thoát nước cho các khu dân cư

...

...

...

- Hệ thống thoát nước chung: chỉ nên áp dụng đối với các đô thị cũ đã có mạng lưới thoát nước kiểu chung hoặc các đô thị có những điều kiện tự nhiên thuận lợi.

Khi lập quy hoạch thoát nước cần xem xét khả năng có thể cải tạo cống chung thành cống riêng hoàn toàn trong tương lai.

- Hệ thống thoát nước riêng: áp dụng cho các khu vực đô thị mới, đô thị mở rộng, khu dân cư tập trung có mật độ dân trên 200 người/ha.

- Hệ thống thoát nước hỗn hợp: áp dụng cho các thành phố lớn.

Trong các khu đô thị cũ nước mưa trên mái nhà, trong sân vườn,… thường thoát chung với nước thải sinh hoạt. Việc cải tạo để tách thành hai hệ thống riêng biệt gặp nhiều khó khăn. Trong trường hợp này ta có hệ thống riêng không hoàn toàn.

- Hệ thống nửa riêng áp dụng cho các khu vực đô thị mới, có tiêu chuẩn môi trường cao, để đảm bảo điều kiện vệ sinh cho các nguồn nước, hồ chứa hay bãi tắm.

4.2. Đối với các điểm dân cư nhỏ dưới 5.000 người, phụ thuộc vào lượng mưa hàng năm và các điều kiện khác có thể áp dụng kiểu riêng không hoàn toàn hoặc cống chung đơn giản.

Ghi chú:

Cống chung đơn giản là loại cống hộp có đậy đan bằng bê tông cốt thép chủ yếu để thoát nước mặt đường. Nước thải sinh hoạt đã có xử lý sơ bộ bằng bể tự hoại trong từng ngôi nhà.

...

...

...

4.4. Có thể áp dụng mô hình quản lý tập trung cho một hoặc một số điểm dân cư hoặc một nhóm các ngôi nhà biệt lập hoặc phối hợp với nước thải khu vực sản xuất.

4.5. Có thể tổ chức thoát nước phân tán khi mật độ dân cư thấp (dưới 200 người/ha) và điều kiện vệ sinh cho phép, đặc biệt không có nguy cơ gây ô nhiễm đất, nguồn cấp nước.

Trong trường hợp tổ chức thoát nước phân tán có thể áp dụng các loại công trình xử lý nước thải như sau:

- Bể tự hoại các kiểu.

- Bể tự hoại cùng với các công trình xử lý trong đất.

- Aeroten thổi khí kéo dài.

- Hồ sinh học và bãi lọc trồng cây.

Những đặc điểm thiết kế mạng lưới thoát nước các cơ sở công nghiệp.

4.6. Số lượng mạng lưới thoát nước sản xuất trong phạm vi cơ sở công nghiệp được xác định dựa vào thành phần, lưu lượng, nhiệt độ, khả năng sử dụng lại nước thải và sự cần thiết phải xử lý sơ bộ các loại nước thải này.

...

...

...

4.8. Khoảng cách từ thành của đường hầm (tunnel) đến các cống dẫn nước thải chứa các chất ăn mòn, các chất độc dễ bay hơi hoặc gây cháy nổ (có tỉ trọng khí và hơi nước nhỏ hơn 0,8 so với không khí) lấy không dưới 3m. Khoảng cách các đường ống này đến các tầng ngầm không dưới 6m.

4.9. Các thiết bị khoá chặn, kiểm tra và đấu nối trên đường cống dẫn nước thải có chứa các chất độc, dễ bay hơi, dễ gây cháy nổ phải đảm bảo kín tuyệt đối.

4.10. Tùy theo vào thành phần, nồng độ và nhiệt độ của nước thải sản xuất có tính ăn mòn mà sử dụng các loại ống (ống sành, sứ, thủy tinh, PVC, composite, thép lót cao su, gang tẩm nhựa đường,…) cho hợp lý.

Ghi chú:

Các loại ống làm bằng pôlyetilen, ống gang tẩm nhựa đường, ống lót cao su, được sử dụng khi nhiệt độ nước thải không quá 60⁰ C. Các loại ống chất dẻo khác phải theo chỉ dẫn áp dụng của nhà sản xuất.

4.11. Xảm miệng bát của cống dẫn nước thải có tính axít bằng sợi amiăng tấm bi tum và chắn ngoài bằng vữa xi măng chịu axít.

4.12. Phải có biện pháp bảo vệ các công trình trên mạng lưới thoát nước thải có tính ăn mòn khỏi tác hại do hơi và nước; và phải đảm bảo không cho nước thẩm lậu vào đất.

4.13. Lòng máng của giếng thăm trên cống dẫn nước thải có tính ăn mòn phải làm bằng vật liệu chịu ăn mòn.

Thang lên xuống trong các giếng này không được làm bằng kim loại dễ bị ăn mòn.

...

...

...

Nếu đường kính ống dẫn nước dưới 600 mm nên lót lòng máng dẫn bằng các đoạn ống nhựa bổ đôi hoặc các vật liệu chống ăn mòn thích hợp khác.

4.14. Giếng xả nước thải chứa các chất dễ cháy, dễ nổ của các phân xưởng phải có tấm chắn thủy lực, còn trên mạng lưới bên ngoài thì phải theo tiêu chuẩn thiết kế xí nghiệp công nghiệp hoặc các quy định của các cơ quan chuyên ngành.

4.15. Ở các khu vực kho, bể chứa nhiên liệu, các chất dễ cháy, các chất độc, axít và kiềm không có nước thải bẩn thì nước mưa nên dẫn qua giếng phân phối có van. Trong trường hợp bình thường thì xả vào hệ thống thoát nước mưa, khi xảy ra sự cố thì xả vào bể chứa dự phòng.

Sơ đồ thoát nước bề mặt bị nhiễm bẩn của các điểm dân cư và khu công nghiệp

4.16. Đối với các khu dân cư có hệ thống thoát nước riêng nếu chưa xét đến yêu cầu xử lý nước mặt bị nhiễm bẩn (nước mưa đợt đầu, nước rửa đường, sân, bãi,..), thì khi lập quy hoạch tổng thể thoát nước phải xem xét đến yêu cầu này để tạo khả năng thực hiện trong tương lai. Tuy nhiên trước mắt trong những điều kiện thuận lợi khuyến khích áp dụng các biện pháp đơn giản (thấm, chứa) để giảm bớt mức độ ô nhiễm do nước bề mặt.

4.17. Khi xả nước mưa vào khu vực bãi tắm và khu vực nuôi trồng thủy sản phải có biện pháp giảm ô nhiễm, đáp ứng yêu cầu sử dụng nước của từng đối tượng.

4.18. Đối với khu công nghiệp, cần thực hiện yêu cầu kiểm soát nghiêm ngặt các loại nước mưa và nước bề mặt khác. Nước bề mặt bị nhiễm bẩn phải được xử lý đảm bảo tiêu chuẩn vệ sinh. Nước bề mặt tuy được coi là không bị nhiễm bẩn cũng cần phải tập trung vào hồ chứa để kiểm soát trước khi xả vào nguồn tiếp nhận.

5. MẠNG LƯỚI THOÁT NƯỚC VÀ CÁC CÔNG TRÌNH TRÊN MẠNG LƯỚI

Nguyên tắc vạch tuyến và lắp đặt cống

...

...

...

Đối với đô thị cải tạo cần nghiên cứu sử dụng lại mạng lưới thoát nước hiện có.

5.2. Bố trí mạng lưới thoát nước trên mặt bằng tổng thể cũng như khoảng cách tối thiểu tính từ mặt ngoài cống tới các công trình và hệ thống kỹ thuật khác phải tuân theo Quy chuẩn xây dựng hệ thống kỹ thuật hạ tầng, phù hợp với quy hoạch tổng thể đô thị đồng thời có xem xét đến điều kiện cụ thể của từng tuyến đường.

Khi bố trí tuyến cống thoát nước phải nghiên cứu khả năng sử dụng cơ giới để thi công.

5.3. Khi bố trí một vài đường cống áp lực song song với nhau khoảng cách giữa mặt ngoài ống phải đảm bảo khả năng thi công và sửa chữa khi cần thiết.

Khoảng cách giữa các đường cống B nên lấy không nhỏ hơn các trị số sau, tuỳ theo vật liệu chế tạo, áp lực trong cống và điều kiện địa chất.

- Khi đường kính cống đến 300 mm: B = 0,7 m

- Khi đường kính cống từ 400 đến 1000 mm: B = 1, 0 m

- Khi đường kính cống trên 1000 mm: B=1,5 m

Ghi chú:

...

...

...

5.4. Khi bố trí đường cống trên các tuyến phố phải đồng thời bố trí các tuyến cống phụ (cống cấp 3 hoặc cấp 4) để thực hiện việc đấu nối vào nhà.

Khi đấu nối các cống trong nhà với cống đô thị phải có giếng kiểm tra. Giếng kiểm tra là mốc giới quy định phạm vi trách nhiệm bảo trì của đơn vị thoát nước đô thị và hộ thoát nước.

5.5. Trên mạng lưới thoát nước thải cần xây các miệng xả dự phòng để xả nước thải vào hệ thống thoát nước mưa hoặc vào nguồn tiếp nhận khi xảy ra sự cố. Việc xây dựng và xác định vị trí đặt miệng xả phải có sự thỏa thuận của đơn vị thoát nước và cơ quan quản lý môi trường địa phương.

5.6. Trong phạm vi khu dân cư, đường ống thoát nước áp lực không được đặt nổi hoặc treo trên mặt đất.

Ghi chú:

Nếu cống thoát nước đi qua các hố sâu, sông, hồ hoặc khi đặt đường ống thoát nước ở ngoài phạm vi khu dân cư, cho phép đặt trên mặt đất hoặc treo trên cầu cạn.

Góc ngoặt của ống, nối ống, độ sâu đặt ống.

5.7. Góc nối giữa hai tuyến cống thoát nước không nhỏ hơn 90⁰.

Ghi chú:

...

...

...

5.8. Những chỗ cống đổi hướng cần xây dựng giếng thăm lòng máng lượn cong với bán kính, không nhỏ hơn bán kính giếng. Khi đường kính cống từ 1200 mm trở lên, cho phép xây dựng cống lượn cong với bán kính không nhỏ hơn 5 lần bán kính cống và phải có giếng thăm ở hai đầu đoạn cống cong.

5.9. Nối cống có đường kính khác nhau trong giếng thăm theo cốt đỉnh cống, hoặc theo mức nước tính toán.

5.10. Nối rãnh với cống kín phải qua giếng thăm có hố lắng cặn và song chắn rác.

5.11. Độ sâu đặt cống nhỏ nhất h_min tính đối với đỉnh ống quy định như sau:

- Đối với các cống có đường kính dưới 300 mm đặt ở khu vực không có xe cơ giới qua lại h_min = 0,3 m .

- Ở chỗ có xe cơ giới qua lại, h_min = 0,7 m. Trong trường hợp đặc biệt khi chiều sâu nhỏ hơn 0,7 m thì phải có biện pháp bảo vệ cống.

Ghi chú:

Độ sâu đặt cống lớn nhất xác định theo tính toán, tùy thuộc vào vật liệu làm cống, điều kiện địa kỹ thuật và địa chất thủy văn, phương pháp thi công và các yếu tố kỹ thuật khác.

Ống, gối đỡ ống, phụ tùng và nền đặt ống

...

...

...

a) Cống tự chảy: cống bê tông cốt thép không áp, cống bê tông, cống fibrô xi măng sản xuất bằng phương pháp ly tâm, cống sành và các loại cấu kiện bê tông cốt thép lắp ghép.

b) Cống có áp: dùng ống bê tông cốt thép có áp, ống fibrô xi măng, ống gang, ống thép không rỉ và các loại ống bằng chất dẻo.

Ghi chú:

- Tất cả các loại cống ngoài việc phải đảm bảo độ bền cơ học, độ chống thấm, còn phải đảm bảo độ nhẵn bề mặt phía trong theo tiêu chuẩn quốc tế.

- Khi lựa chọn loại cống thoát nước cần tính đến việc dùng vật liệu địa phương để làm cống và các điều kiện thi công tại chỗ khác (điều kiện địa kỹ thuật, mực nước ngầm v.v…).

- Cho phép dùng ống gang để thoát nước tự chảy và ống thép để thoát nước áp lực trong các trường hợp sau:

- Khi đặt cống ở những khu vực khó thi công, đất lún, đất trương nở hoặc sình lầy, khu vực đang khai thác mỏ, có hiện tượng castơ, ở những chỗ đi qua sông hồ, đường sắt hoặc đường ô tô, khi giao nhau với đường ống cấp nước sinh hoạt, khi đặt cống trên cầu dẫn hoặc ở những nơi có thể có những chấn động cơ học.

- Khi đặt cống trong môi trường xâm thực, cần dùng các loại cống không bị xâm thực hoặc phải có các biện pháp bảo vệ cống khỏi xâm thực.

- Ống thép phải có lớp chống ăn mòn kim loại ở mặt ngoài. Ở những chỗ có hiện tượng ăn mòn điện hoá phải có biện pháp bảo vệ đặc biệt.

...

...

...

5.14. Kiểu nền đặt cống phụ thuộc khả năng chịu lực của đất và các tải trọng cơ học lên cống. Cống thoát nước có thể đặt trực tiếp trên nền đất tự nhiên được đầm kĩ. Trong trường hợp đất yếu phải làm nền nhân tạo để đặt cống.

Cần dựa vào điều kiện tự nhiên, trình độ thi công và khả năng sử dụng vật liệu địa phương để lựa chọn kiểu nền đặt cống thích hợp.

5.15. Trên đường cống thoát nước áp lực cần thiết phải đặt các van, van xả, mối nối co giãn,… trong các giếng thăm.

5.16. Độ dốc đường cống áp lực về phía van xả không được nhỏ hơn 0,001.

Đường kính của van xả phải đảm bảo tháo cạn đoạn cống không quá 3 giờ. Nên xả nước vào hệ thống thoát nước mưa hoặc vào nguồn nước mặt nếu đảm bảo các điều kiện vệ sinh. Trường hợp không thể xả được thì phải xây dựng trạm bơm cục bộ hoặc chuyển nước thải bằng ôtô xitec.

5.17. Tại những vị trí tuyến cống đổi hướng dòng chảy, nếu ứng suất không chuyển được vào chỗ nối cống thì phải dùng gối tựa.

Ghi chú:

Trong các trường hợp sau đây cho phép không dùng gối tựa:

- Ống áp lực kiểu miệng bát với áp suất làm việc tới 100N/cm² và góc ngoặt đến 10⁰.

...

...

...

Mối nối ống

5.18. Cống kiểu miệng bát nối bằng gioăng cao su và cống hai đầu trơn nối bằng đai bê tông chỉ sử dụng với các tuyến cống có đường kính nhỏ.

5.19. Yêu cầu đối với mối nối các đường cống thoát nước áp lực được dựa theo tiêu chuẩn thiết kế cấp nước.

Giếng thăm

5.20. Trong mạng lưới thoát nước thải, giếng thăm cần đặt ở những chỗ:

- Nối các tuyến cống.

- Đường cống chuyển hướng, thay đổi độ dốc hoặc thay đổi đường kính.

- Trên các đoạn cống đặt thẳng, theo một khoảng cách nhất định, phụ thuộc vào kích thước cống lấy theo bảng 5-1.

Bảng 5-1.

...

...

...

Khoảng cách giữa các giếng thăm (m)

150-300

400-600

700-1000

Trên 1000

20-30

40

60

100

...

...

...

Đối với các ống đường kính D400-600 mm nếu độ đầy dưới 0,5 D và vận tốc tính toán bằng vận tốc nhỏ nhất thì các khoảng cách giữa các giếng lấy bằng 30 m.

5.21. Trong giếng thăm, mép máng phải nằm ngang với cốt đỉnh cống có đường kính lớn nhất.

Trong các giếng thăm có cống đường kính từ 700 mm trở lên cho phép làm sàn công tác ở một phía của máng. Sàn cách tường đối diện không nhỏ hơn 100 mm. Trong các giếng thăm có cống đường kính từ 2000 mm trở lên cho phép đặt sàn công tác trên dầm công xôn; khi đó kích thước phần hở của máng không được nhỏ hơn 2000x2000 mm.

5.22. Kích thước trên mặt bằng của giếng thăm quy định như sau:

a) Cống có đường kính nhỏ hơn hay bằng 800 mm, kích thước bên trong giếng thăm bằng: D = 1000 mm hoặc a x b = 1000 x 1000 mm).

b) Cống có đường kính D từ 800 mm trở lên, kích thước giếng thăm là chiều dài bằng 1200 mm và chiều ngang D+500 mm).

c) Miệng giếng có kích thước nhỏ nhất là 600x700 mm hoặc đường kính 700 mm.

Ghi chú:

Giếng nhỏ có chiều rộng không quá 700mmm, chiều sâu không quá 1,20m.

...

...

...

5.23. Kích thước mặt bằng giếng thăm ở những chỗ ngoặt phải xác định theo điều kiện bố trí máng cong trong giếng.

5.24. Chiều cao phần công tác của giếng (tính từ sàn công tác tới dàn đỡ cổ giếng) thường lấy bằng 1,8m. Các giếng có độ sâu dưới 1,8m thì không có cổ giếng.

5.25. Trong giếng phải có thang để phục vụ cho công việc bảo trì. Thang có thể gắn cố định lên thân giếng hoặc thang di động.

Khoảng cách giữa các bậc thang là 300mm. Bậc thang đầu tiên cách miệng giếng 0,5m.

5.26. Trong những khu vực xây dựng hoàn thiện, nắp giếng đặt bằng cốt mặt đường. Trong khu vực trồng cây, nắp giếng cao hơn mặt đất 50-70mm, còn trong khu vực không xây dựng là 200mm. Nếu có yêu cầu đặc biệt (tránh ngập nước mưa) nắp giếng có thể đặt cao hơn.

5.27. Giếng thăm trong hệ thống thoát nước mưa có cấu tạo tương tự như đối với nước thải nhưng riêng phần đáy giếng cần có hố thu cặn. Tuỳ theo mức độ hoàn thiện của các khu vực được thoát nước mà chiều sâu hố thu cặn lấy từ 0,3 - 0,5 m.

5.28. Phải chống thấm cho thành và đáy giếng. Nếu giếng xây gạch thì lớp chống thấm phải cao hơn mực nước ngầm 0,5 m.

5.29. Nắp giếng thăm và giếng chuyển bậc có thể làm bằng gang hoặc bê tông cốt thép, chịu được tải trọng tiêu chuẩn H30.

Nếu dùng nắp bê tông cốt thép thì miệng giếng phải có cấu tạo thích hợp để tránh bị sứt, vỡ do va đập của xe cộ cũng như khi đóng mở nắp.

...

...

...

Ghi chú:

- Trường hợp nắp giếng đặt trên đường có xe tải trọng lượng lớn thì phải tính toán thiết kế riêng.

- Trong một đô thị hoặc một khu vực đô thị nắp đậy phải làm cùng một loại.

5.30. Khi tuyến cống nằm trên lòng đường cao tốc có mật độ giao thông lớn, cho phép xây dựng hố thăm nằm trên hè phố và nối với cống bằng đường hầm. Chiều cao của hầm bằng chiều cao của cống lớn nhất, đáy hầm cao hơn đáy cống 0,3 m.

Giếng kiểm tra và giếng đấu nối vào cống đô thị

5.31. Giếng kiểm tra (xem điều 5.4) có mặt bằng hình tròn hoặc vuông kích thước 400x400mm hoặc 600x600mm. Giếng này thường bố trí trên hè phố ít khi mở nên nắp giếng có thể làm bằng bê tông cốt thép.

Giếng đấu nối vào cống đô thị có thể cấu tạo đơn giản. Trong trường hợp tuyến phố xây dựng theo kiểu nhà chia lô có nhiều cống đấu nối gần nhau.

Giếng rửa cống

5.32. Các đoạn cống đầu mạng lưới của hệ thống thoát nước riêng hoàn toàn thường không đảm bảo tốc độ tự rửa sạch nên bố trí các giếng rửa cống tự động.

...

...

...

5.33. Giếng chuyển bậc được xây dựng để:

+ Chuyển nước thải, nước mưa xuống cống có độ sâu lớn hơn.

+ Đảm bảo tốc độ chảy của nước trong ống không vượt quá giá trị cho phép hoặc để tránh thay đổi đột ngột tốc độ dòng chảy.

+ Khi cần tránh các công trình ngầm.

+ Khi xả nước theo phương pháp xả ngập.

Ghi chú:

Đối với ống có đường kính nhỏ hơn 600mm nếu chiều cao chuyển bậc nhỏ hơn 0,3m cho phép thay thế giếng chuyển bậc bằng giếng thăm có đập tràn dòng chảy êm.

5.34. Giếng chuyển bậc với chiều cao dưới 3m trên các đường cống có đường kính từ 600mm trở lên nên xây kiểu đập tràn.

5.35. Giếng chuyển bậc với chiều cao dưới 3m trên các đường cống có đường kính dưới 500mm nên làm kiểu có một ống đứng trong giếng, tiết diện không nhỏ hơn tiết diện ống dẫn đến.

...

...

...

Ghi chú:

Đối với các ống đứng có đường kính dưới 300mm cho phép dùng cút định hướng dòng chảy thay thế cho hố tiêu năng.

5.36. Khi chiều cao chuyển bậc lớn hơn quy định trong điều 5.34 và 5.35 , cho phép cấu tạo giếng theo thiết kế riêng. Các kiểu giếng thường áp dụng cho trường hợp này là: giếng kiểu bậc thang, đập tràn xoáy,...

Giếng thu nước mưa

5.37. Giếng thu nước mưa đặt ở rãnh đường với khoảng cách xác định theo tính toán, ngoài ra còn phải bố trí giếng thu ở chỗ trũng, các ngả tư đường và trước dải đi bộ qua đường

Khi đường phố rộng dưới 30m và không có giếng thu ở bên trong tiểu khu thì khoảng cách giữa các giếng thu có thể lấy theo bảng 5-2.

Bảng 5-2.

Độ dốc dọc đường phố

Khoảng cách giữa các giếng thu (m)

...

...

...

Từ 0,004 đến 0,006

Từ 0,006 đến 0,01

Từ 0,01 đến 0,03

50

60

70

80

Ghi chú:

1. Quy định này không áp dụng đối với giếng thu kiểu hố bó vỉa (giếng thu hàm ếch).

...

...

...

3. Đối với các đô thị có cường độ mưa lớn, đường phố có nhiều lá cây hoặc rác thải thì nên áp dụng kiểu giếng thu kết hợp (vừa thu mặt đường vừa thu bó vỉa) hoặc tăng chiều dài giếng thu gấp đôi so với loại giếng thu thông thường.

4. Đối với những khu vực thấp (thường là các ngã tư đường) nơi hội tụ nhiều dòng nước thì số lượng giếng thu phải tăng lên gấp đôi.

5. Đối với khu đô thị vùng đồi núi, đường phố thường có độ dốc lớn tại các điểm đặt giếng thu cần hạ thấp mặt đường khoảng 0,1m hoặc tạo ra góc ngoặt để tăng khả năng thu nước của các giếng thu.

5.38. Chiều dài của đoạn ống nối từ giếng thu đến giếng thăm của đường cống không lớn hơn 40m.

5.39. Cho phép nối các cống thoát nước mưa của ngôi nhà vào giếng thu nước mưa

5.40. Đáy của giếng thu nước mưa phải có hố chứa cặn chiều sâu từ 0,3 - 0,5m và cửa thu phải có song chắn rác. Mặt trên song chắn rác đặt thấp hơn rãnh đường khoảng 20 - 30mm.

5.41. Đối với hệ thống thoát nước chung trong các khu dân cư, giếng thu phải có khoá thủy lực để ngăn mùi; chiều cao lớp nước không nhỏ hơn 0,1m. Đối với các đô thị ở vùng có lượng bốc hơi hàng năm lớn nên áp dụng loại khoá thủy lực kết hợp trong giếng thăm (giếng nối với giếng thu). Mặc dù có khoá thủy lực nhưng trong mọi trường hợp vẫn cần chú ý thông hơi cho mạng lưới cống thoát nước.

5.42. Nối mương hở với cống kín bằng giếng thăm có hố thu cặn, phía miệng hố phải đặt song chắn rác có khe hở không quá 50mm; đường kính đoạn ống nối xác định bằng tính toán nhưng không nhỏ hơn 300mm.

5.43. Đối với mạng lưới thoát nước mưa khi độ chênh cốt các đáy cống nhỏ hơn hoặc bằng 0,5m, đường kính cống dưới 1500mm và tốc độ không quá 4m/s thì cho phép nối cống bằng giếng thăm. Khi độ chênh cốt lớn hơn phải có giếng chuyển bậc.

...

...

...

5.44. Đường kính ống luồn qua sông, suối không nhỏ hơn 150mm.

Số ống luồn làm việc bình thường ít nhất là hai, ống bằng thép có lớp phủ chống ăn mòn và được bảo đảm khỏi các tác động cơ học. Mỗi đường ống phải được kiểm tra khả năng dẫn nước theo lưu lượng tính toán có xét tới mức dâng cho phép.

Nếu lưu lượng nước thải không đảm bảo tốc độ tính toán nhỏ nhất thì chỉ sử dụng một đường ống làm việc và một đường ống để dự phòng.

Ngoài hai đường ống làm việc xây dựng thêm một đường ống dự phòng khi cần xả sự cố.

Khi thiết kế ống luồn qua sông sử dụng làm nguồn cấp nước phải xin phép cơ quan quản lí tài nguyên và môi trường hoặc cơ quan vệ sinh dự phòng địa phương.

Khi thiết kế ống luồn qua sông có tàu thuyền qua lại phải theo các quy định an toàn đường sông và phải được phép của cơ quan quản lí đường sông.

Ghi chú:

Khi đi qua các khe, thung lũng khô cho phép đặt một đường ống luồn.

5.45. Khi thiết kế ống luồn, nên lấy:

...

...

...

- Trong đoạn sông có tầu thuyền qua lại nhiều thì chiều sâu đó không được nhỏ hơn 1m.

- Góc nghiêng của đoạn ống chếch ở hai bờ sông không lớn hơn 20⁰ so với phương ngang.

- Khoảng cách mép ngoài giữa hai ống luồn không nhỏ hơn 0,7 - 1,5m, phụ thuộc vào áp lực nước trong ống.

5.46. Trong các giếng thăm đặt ở cửa vào, cửa ra và giếng xả sự cố phải lắp đặt phai chắn. Bố trí giếng xả sự cố phải được phép của cơ quan quản lý tài nguyên nước và môi trường địa phương.

5.47. Nếu giếng thăm xây dựng ở các bãi bồi ven sông thì phải dự tính khả năng không để cho giếng ngập vào mùa nước lớn.

5.48. Đối với hệ thống thoát nước chung thì phải kiểm tra một đường ống luồn để đảm bảo điều kiện thoát nước trong mùa khô theo các tiêu chuẩn đã quy định.

Đường ống qua đường.

5.49. Khi xuyên qua đường sắt, đường ôtô tải trọng lớn hoặc đường phố chính thì đường cống thoát nước phải đặt trong ống bọc hoặc đường hầm.

5.50. Trước và sau đoạn cống qua đường phải có giếng thăm và trong trường hợp đặc biệt phải có thiết bị khoá chắn.

...

...

...

Cống xả nước thải, nước mưa và giếng tràn nước mưa.

5.52. Cống xả nước thải vào sông hồ phải đảm bảo điều kiện pha loãng tốt nước nguồn với nước thải và không ảnh hưởng đến mỹ quan và môi trường khu vực.

Cống xả vào sông cần bố trí ở những chỗ có thể tăng cường chuyển động rối của dòng chảy (chỗ co hẹp, thác ghềnh...). Tuỳ theo điều kiện xả nước thải đã xử lý vào sông mà áp dụng kiểu xả: xả ven bờ hoặc xả giữa lòng sông, xả tập trung hoặc xả khuyếch tán.

Khi xả nước thải đã xử lý vào hồ chứa nước, miệng xả phải nằm ngập sâu dưới nước.

5.53. Ống dẫn nước thải xả giữa lòng sông và xả ngập sâu dưới nước phải bằng thép có lớp chống ăn mòn và được đặt trong rãnh. Miệng xả giữa lòng sông, xả ven bờ và xả ngập nước đều phải được gia cố bằng bê tông.

Cấu tạo miệng xả phải xét tới các yếu tố tầu thuyền đi lại, mực nước sông, ảnh hưởng của sóng, điều kiện địa chất, sự thay đổi lòng sông,...

5.54. Cống xả nước mưa có thể áp dụng các kiểu:

1. Khi không gia cố bờ - kiểu mương hở.

2. Khi gia cố bờ - kiểu miệng xả ống kín.

...

...

...

Để ngăn ngừa hiện tượng nước chảy ngược từ nguồn tiếp nhận vào hệ thống cống (trong các trường hợp mức nước trong nguồn tiếp nhận cao hơn mức nước trong cống), tại các miệng xả cần phải lắp đặt van cửa chống chảy ngược.

5.55. Giếng tràn nước mưa của hệ thống thoát nước chung phải có đập tràn để ngăn nước thải. Kích thước và cấu tạo đập tràn phụ thuộc vào lưu lượng nước xả vào nguồn, các mức nước trong cống và nguồn tiếp nhận. Giếng tràn nước mưa phải có ngăn lắng cát và song chắn rác.

5.56. Vị trí miệng xả nước thải hoặc nước mưa và cấu tạo của nó cần phải được sự chấp thuận của các cơ quan quản lí tài nguyên và môi trường và cơ quan quản lý đường sông địa phương.

Khi thiết kế mạng lưới thoát nước cần xem xét bố trí các công trình xử lý sơ bộ (lắng cát hoặc lắng cặn) tại các vị trí giếng tràn (CSO) để đảm bảo nước mưa hoặc hỗn hợp nước mưa và nước thải không gây tác động xấu đến điều kiện vệ sinh của nguồn tiếp nhận.

Thoát khí cho mạng lưới thoát nước.

5.57. Việc thoát khí cho mạng lưới thoát nước thải được thực hiện thông qua ống đứng trong nhà hoặc khe hở trên các giếng thăm.

5.58. Các thiết bị thoát khí đặc biệt được bố trí ở các cửa vào ống luồn qua sông, trong các giếng thăm (ở những chỗ tốc độ dòng chảy hạ thấp trong các cống có đường kính lớn hơn 400mm) và trong các giếng chuyển bậc khi độ cao chuyển bậc trên 1m và lưu lượng nước thải trên 50 l/s.

5.59. Trong những trường hợp đặc biệt cho phép thiết kế hệ thống thoát khí cưỡng bức.

5.60. Trong trường hợp thoát khí tự nhiên cho mạng lưới thoát nước bên ngoài dẫn các loại nước thải có chứa chất độc hại và chất dễ gây cháy nổ thì tại mỗi điểm đấu nối cống trong nhà vào cống bên ngoài phải bố trí các ống đứng thoát khí có đường kính không nhỏ hơn 200mm.

...

...

...

Yêu cầu chung

6.1. Theo mức độ tin cậy, trạm bơm nước thải và trạm cấp khí được phân biệt thành ba loại, nêu trong bảng 6.1.

Bảng 6-1.

Phân loại theo độ tin cậy

Đặc tính làm việc của trạm bơm

Loại I

Loại II

Loại III

Không cho phép ngừng hay giảm lưu lượng

...

...

...

Cho phép ngừng bơm nước thải không quá 1 ngày

Ghi chú:

Việc ngừng bơm nước thải quy định cho trạm bơm loại II và loại III có xét đến điều kiện công nghệ sản xuất hay là ngừng cấp nước không quá 1 ngày cho các khu dân cư dưới 5.000 người.

6.2. Khi thiết kế trạm bơm nước thải sản xuất là nước nóng, nước có chứa các chất dễ cháy nổ, các chất độc hại thì ngoài việc tuân thủ theo quy định của tiêu chuẩn này còn phải tuân theo các tiêu chuẩn của các ngành công nghiệp tương ứng.

Trạm bơm nước thải

6.3. Lựa chọn máy bơm, thiết bị và đường ống dẫn nước thải được lựa chọn phụ thuộc vào lưu lượng tính toán, chiều cao cột nước cần bơm, tính chất hoá lý của nước thải và cặn lắng, có tính đến các đặc tính của máy bơm và đường ống cũng như việc đưa công trình vào sử dụng theo từng đợt. Số lượng máy bơm dự phòng xác định theo bảng 6.2.

Bảng 6-2.

Nước thải sinh hoạt hoặc nước thải sản xuất có tính chất gần với nước thải sinh hoạt

Nước thải có tính ăn mòn

...

...

...

Số máy bơm làm việc

Số máy bơm dự phòng theo độ tin cậy của trạm bơm

Làm việc

Dự phòng áp dụng cho tất cả các loại trạm bơm

Loại I

Loại II

Loại III

1

2

...

...

...

1

1

1

2

2

1

1

2 - 3

2

...

...

...

2

2

1 và 1 để trong kho

4

3

-

-

-

-

...

...

...

Không nhỏ hơn 50%

Ghi chú:

1. Trong trạm bơm nước mưa không có máy bơm dự phòng, trừ trường hợp khi gặp sự cố mà nước mưa không thể xả được.

2. Khi cải tạo nhằm tăng công suất trạm bơm đối với trạm bơm loại III để bơm nước thải sinh hoạt, nước thải sản xuất có tính chất gần với nước thải sinh hoạt thì cho phép không có bơm dự phòng nhưng phải có bơm sẵn trong kho.

6.4. Trạm bơm nước thải sinh hoạt và nước mặt bị ô nhiễm phải được xây dựng thành công trình riêng biệt.

Trạm bơm nước thải sản xuất cho phép xây dựng hợp khối trong nhà sản xuất hay trong nhà phụ trợ sản xuất. Trong gian máy của trạm bơm cho phép đặt các loại bơm để bơm các loại nước thải khác nhau, trừ trường hợp đối với nước thải nóng, nước thải có chứa các chất dễ cháy nổ và các chất độc hại.

Cho phép đặt máy bơm để bơm nước thải sinh hoạt trong nhà phụ trợ của trạm xử lý nước thải.

6.5. Trên tuyến ống dẫn nước thải vào trạm bơm phải có van chặn và có thể đứng trên mặt đất để đóng mở được.

6.6. Số lượng đường ống áp lực đối với trạm bơm loại I không nhỏ hơn 2 và phải đảm bảo khi có sự cố một đường ống ngừng làm việc thì ống dẫn còn lại phải đảm bảo tải 100% lưu lượng tính toán; khi đó phải xét đến việc sử dụng máy bơm dự phòng.

...

...

...

6.7. Nên sử dụng loại bơm chìm làm máy bơm nước thải, nếu sử dụng các loại bơm khác thì phải bố trí lắp đặt máy bơm có khả năng tự mồi nước. Trường hợp đặc biệt máy bơm phải bố trí cao hơn mức nước trong ngăn thu thì cần có biện pháp mồi nước cho nó.

Cốt trục máy bơm bùn cặn luôn đặt thấp hơn mức bùn trong ngăn chứa bùn.

6.8. Mỗi máy bơm cần có một ống hút riêng.

6.9. Vận tốc nước thải hay bùn cặn trong ống hút và ống đẩy phải đảm bảo để không gây lắng cặn. Đối với nước thải sinh hoạt thì vận tốc nhỏ nhất lấy theo quy định tại điều 3.35.

6.10. Trong các trạm bơm bùn cặn cần phải có biện pháp rửa ống hút và ống đẩy. Trong trường hợp đặc biệt cho phép rửa các ống này bằng biện pháp cơ học.

6.11. Để bảo vệ máy bơm khỏi bị tắc nghẽn thì trong ngăn thu nước thải cần lắp đặt song chắn rác thủ công, song chắn rác cơ giới hoặc song chắn rác kết hợp nghiền rác.

Khi khối lượng rác dưới 0,1 m³/d cho phép sử dụng song chắn rác thủ công. Bề rộng của khe hở song chắn rác lấy nhỏ hơn 10 - 20mm so với đường kính cửa vào của máy bơm.

Khi sử dụng song chắn rác cơ giới hoặc song chắn rác kết hợp nghiền rác, số lượng thiết bị dự phòng được lấy theo bảng 6-3 .

Bảng 6-3.

...

...

...

Số lượng

Làm việc

Dự phòng

1. Song chắn rác cơ giới có khe hở

- trên 20 mm

- 16 - 20 mm

1 đến 3

trên 3

...

...

...

1

2

2. Song chắn rác kết hợp nghiền rác

- đặt trên ống dẫn

- đặt trên kênh mương

1 đến 3

1 đến 3

trên 3

...

...

...

1 (thủ công)

1

2

3. Song chắn rác thủ công

1

-

6.12. Vận tốc nước thải ứng với lưu lượng lớn nhất qua khe hở của song chắn rác cơ giới là 0,8 - 1 m/s, qua song chắn rác kết hợp nghiền rác là 1,2 m/s.

6.13. Nếu trong trạm bơm sử dụng song chắn rác cơ giới thì phải có máy nghiền rác. Rác sau khi nghiền nhỏ được xả vào trước song chắn rác. Nếu khối lượng rác trên 1,0 T/ngày cần có máy nghiền rác dự phòng.

6.14. Khối lượng rác lấy từ song chắn rác có thể tính sơ bộ theo bảng 6-4.

...

...

...

Chiều rộng khe hở của song chắn rác (mm)

Số lượng rác lấy ra từ song chắn rác tính cho một người (l/năm)

16 - 20

25 - 35

40 - 60

60 - 80

90 - 100

8

3

...

...

...

1,6

1,2

Khối lượng riêng của rác lấy khoảng 750 kg/m³, hệ số không điều hòa giờ của rác đưa tới trạm bơm sẽ sơ bộ lấy bằng 2.

6.15. Khi xác định kích thước mặt bằng của gian máy, chiều rộng tối thiểu của lối đi giữa các bộ phận lồi nhất của máy bơm, ống dẫn và động cơ lấy như sau:

a) Giữa các tổ máy - nếu động cơ điện có điện áp nhỏ hơn 1000 V thì chiều rộng nhỏ nhất 1m.

Nếu động cơ có điện áp trên 1000 V thì chiều rộng 1,2m.

b) Giữa tổ máy và tường trạm bơm:

- Trong trạm bơm kiểu giếng lấy bằng 0,7m.

- Trong các trạm bơm kiểu khác lấy bằng 1m.

...

...

...

d) Giữa phần lồi các bộ phận cố định của thiết bị: 0,7m.

Trong các trạm bơm phải có sàn lắp máy, kích thước của sàn phải đảm bảo chiều rộng của lối đi ở xung quanh thiết bị không nhỏ hơn 0,7m, kể cả khi đưa thiết bị nâng cẩu tới vị trí lắp.

Ghi chú:

1. Trong các trạm bơm đặt sâu sử dụng động cơ điện áp dưới 1000 V và đường kính ống hút dưới 200mm, cho phép đặt các máy bơm cách tường gian máy nhỏ nhất là 0,25m, nhưng chiều rộng lối đi giữa các tổ máy phải theo đúng quy định nói trên.

2. Cho phép đặt 2 máy bơm có động cơ điện công suất tới 125 KW điện áp dưới 1000 V trên cùng một bệ móng không cần để lối đi giữa 2 máy nhưng phải bảo đảm lối đi xung quanh của máy có chiều rộng không nhỏ hơn 0,7m.

6.16. Chiều cao phần trên mặt đất của gian máy (tính từ sàn lắp máy tới mặt dưới của dầm mái) phụ thuộc vào các thiết bị nâng chuyển, chiều cao của máy bơm, chiều dài của dây cáp (từ 0,5 - 1m), khoảng cách từ sàn lắp tới tổ máy bơm (không lớn hơn 0,5m), kích thước của thiết bị nâng chuyển (tính từ móc tới mặt dưới của dầm mái).

6.17. Để quản lý các phụ tùng và thiết bị, trạm bơm cần được trang bị thiết bị nâng chuyển:

- Nếu trọng lượng thiết bị dưới 1 tấn thì dùng palăng treo cố định hoặc dầm cẩu treo điều khiển bằng tay.

- Nếu trọng lượng thiết bị dưới 5 tấn dùng dầm cẩu treo điều khiển bằng tay.

...

...

...

Ghi chú:

Khi cẩu thiết bị với chiều cao từ 6m trở lên hoặc chiều dài gian máy trên 18m cần dùng thiết bị nâng chuyển chạy điện.

6.19. Sàn gian máy phải có hố thu nước rò rỉ và phải có máy bơm hoặc biện pháp thu nước rò rỉ riêng.

Độ dốc của sàn về phía hố thu nước rò rỉ lấy 0,01 - 0,02.

6.19. Thể tích của ngăn thu trạm bơm xác định theo lưu lượng nước thải, công suất và chế độ làm việc của máy bơm nhưng không được nhỏ hơn của một máy bơm công suất lớn nhất làm việc trong 5 phút.

Ngăn thu của các trạm bơm công suất lớn hơn 100.000 m³/d cần chia ra hai ngăn nhưng không được làm tăng thể tích chung.

Thể tích ngăn thu của trạm bơm cặn tươi, cặn đã lên men hoặc bùn hoạt tính xác định theo khối lượng của bùn cần xả ra từ các bể lắng, bể mêtan, bùn hoạt tính tuần hoàn và bùn hoạt tính dư.

Thể tích nhỏ nhất của ngăn thu của trạm bơm bùn dùng để bơm bùn cặn lắng ra ngoài phạm vi trạm xử lý xác định bằng công suất của một máy bơm làm việc trong 15 phút. Nếu bùn cặn từ các công trình xử lý đưa tới ngăn chứa không liên tục trong thời gian máy bơm hoạt động thì thể tích ngăn chứa cho phép giảm bớt.

Ngăn chứa của trạm bơm bùn cho phép sử dụng để làm thiết bị định lượng hoặc để chứa nước khi thau rửa đường ống dẫn bùn.

...

...

...

6.21. Ngăn thu của trạm bơm nước thải có thể chia thành nhiều phần riêng biệt để tách các loại nước thải khác nhau nếu như chúng cần xử lý riêng hoặc khi xáo trộn với nhau tạo thành các loại khí độc hoặc lắng cặn.

6.22. Khoảng cách từ mặt ngoài của ngăn thu các loại nước thải sản xuất có chứa các chất dễ cháy nổ và chất độc hại tới các công trình khác được quy định như sau:

- Đến nhà của trạm bơm không nhỏ hơn 10m.

- Đến các nhà xưởng khác không nhỏ hơn 20m.

- Đến các nhà công cộng không nhỏ hơn 100m.

6.23. Kết cấu ngăn thu nước thải có chứa các chất ăn mòn hoặc các chất độc hại phải bảo đảm không để các chất này ngấm vào đất; đối với loại nước thải có chất ăn mòn phải có các biện pháp chống ăn mòn.

6.24. Gian máy của trạm bơm nước thải có tính ăn mòn cần có các biện pháp chống ăn mòn cho các kết cấu xây dựng (sàn, móng v.v... ).

6.25. Trong các trạm bơm nước thải có tính ăn mòn, có các chất dễ cháy, nổ hoặc các chất độc dễ bay hơi nên đặt đường ống và phụ tùng trên mặt sàn và phải thuận tiện kiểm tra và sửa chữa khi cần thiết, số lượng van nên dùng ở mức ít nhất.

Ghi chú:

...

...

...

6.26. Phía trước trạm bơm nước thải trong hệ thống thoát nước chung hoặc hệ thống nửa riêng cần phải có bể lắng cát.

6.27. Trong trạm bơm cần có khu vực phụ trợ sinh hoạt (thiết bị vệ sinh, tắm thay quần áo). Diện tích nhà phụ trợ phụ thuộc vào công suất trạm bơm, quy định trong bảng 6-5.

Bảng 6-5.

Công suất trạm bơm (m³/d)

Diện tích phụ trợ (m²)

Khu phục vụ

Xưởng

Kho

Đến 5.000

...

...

...

Từ 15.000 đến 100.000

Trên 100.000

-

8

12

20

-

10

15

...

...

...

-

6

6

10

Ghi chú:

1. Khu phụ trợ trong các trạm bơm đặt trong các nhà máy, xí nghiệp và công trình xử lý có thể không cần thiết nếu đã có những công trình tương tự trong ngôi nhà gần đó. Khi khoảng cách trên 50m thì cần có thiết bị vệ sinh bố trí trong trạm bơm.

2. Trong các trạm bơm không có người phục vụ thường xuyên thì không cần có phòng phụ trợ.

Trạm bơm cấp khí

6.28. Trạm bơm không khí phải được bố trí gần nơi sử dụng và gần thiết bị phân phối điện nằm trong phạm vi trạm xử lý nước thải. Trong nhà trạm bơm không khí cho phép đặt các thiết bị lọc không khí, các máy bơm để bơm nước kỹ thuật và xả cạn bể aerôten, máy bơm bùn hoạt tính, các thiết bị điều khiển tập trung, các thiết bị phân phối, máy biến áp, các phòng sinh hoạt và các thiết bị phụ trợ khác.

...

...

...

6.30. Trạm bơm không khí phải được cấp điện liên tục.

6.32. Khi công suất, loại máy và số lượng máy bơm không khí phải lựa chọn dựa trên tính toán công nghệ của các công trình được cấp khí, có chú ý tới các đặc điểm cấu tạo của các công trình này.

6.33. Khi công suất của trạm cấp khí trên 5000 m³/h ít nhất phải có 2 máy làm việc, khi công suất nhỏ hơn thì cho phép lắp đặt 1 máy làm việc. Số máy dự phòng quy định như sau:

- Khi 3 máy làm việc - 1 máy dự phòng.

- Khi 4 máy làm việc trở lên - 2 máy dự phòng.

6.33. Trong trường hợp cần thiết có thể cấp dầu tập trung cho các máy bơm không khí

6.34. Cần phải cấp nước làm mát liên tục cho các ổ trục của các cụm máy và các bộ phận làm nguội dầu của máy cấp khí. Chất lượng và nhiệt độ của nước làm mát phải đảm bảo theo đúng yêu cầu của hãng sản xuất máy bơm cấp khí.

6.35. Gian máy phải tách riêng với các phòng khác và có cửa trực tiếp thông ra bên ngoài.

6.36. Khi bố trí các thiết bị trong gian máy cần đảm bảo các điều kiện sau đây:

...

...

...

- Từ phía máy cấp khí không nhỏ hơn 1,5m.

- Từ phía động cơ điện: đủ để tháo rôto.

b) Lối đi giữa các phần lồi của các tổ máy không ít hơn 1,5m.

6.37. Để quản lí các phụ tùng và thiết bị, trạm bơm không khí phải có thiết bị nâng chuyển theo quy định ở điều 6.18.

6.38. Thiết bị để trao đổi không khí phải được thiết kế theo quy định về thông gió, cấp nhiệt và điều hòa không khí hoặc theo sự chỉ dẫn của cơ quan tư vấn chuyên ngành.

Không khí phải được lọc sạch trong bộ lọc kín. Bố trí các bộ lọc khí phải đảm bảo khả năng tháo gỡ từng chiếc để thay thế và phục hồi.

Khi có 3 bộ lọc khí làm việc thì cần một bộ lọc dự phòng, nếu lớn hơn ba thì cần 2 bộ dự phòng.

Ghi chú:

1. Nếu phân phối không khí trong aeroten bằng các ống khoan lỗ thì cho phép dùng không khí không cần lọc sạch.

...

...

...

6.39. Vận tốc chuyển động của không khí quy định:

- Trong các buồng lọc   - dưới 4 m/s

- Trong các máng dẫn    - dưới 6 m/s

- Trong các ống dẫn      - từ (10 - 25) m/s đến 40 m/s

6.40. Khi tính toán ống dẫn nên chú ý tới hiện tượng tăng nhiệt độ lên khi không khí bị nén và đảm bảo chênh áp nhỏ nhất giữa các ngăn của công trình được cấp khí.

Ghi chú:

Trị số tính toán tổn thất áp lực trong các thiết bị phân phối khí có xét tới sức cản tăng theo thời gian sử dụng.

6.41. Nếu dùng ống thép thành mỏng, hàn điện, làm ống dẫn không khí có áp, cần có biện pháp chống ồn và cách nhiệt cho ống khi đặt trong nhà.

7. CÁC CÔNG TRÌNH XỬ LÝ NƯỚC THẢI

...

...

...

7.1. Phương pháp và mức độ xử lý nước thải phụ thuộc vào lưu lượng và thành phần, tính chất nước thải, đặc điểm nguồn tiếp nhận và các yêu cầu vệ sinh khi xả nước thải vào nguồn và các điều kiện cụ thể của địa phương,…. Nước thải khi xả vào nguồn phải đáp ứng quy định của các tiêu chuẩn môi trường hiện hành.

Phải cố gắng tận dụng điều kiện tự nhiên sẵn có như ao, hồ, bãi đất trồng cây v.v... để xử lý nước thải. Chỉ khi các phương pháp xử lý bằng điều kiện tự nhiên không cho phép hay không thể áp dụng, mới xây dựng các công trình xử lý nước thải nhân tạo. Phải cố gắng tận dụng nước thải đã xử lý cho sản xuất nông nghiệp hoặc cho các mục đích kinh tế khác.

Bùn cặn của nước thải phải được xử lý trước khi sử dụng làm phân bón hoặc cho các mục đích khác.

Ghi chú:

Mức độ xử lý nước thải nên giới hạn theo hiệu quả xử lý mà các công trình xử lý sinh học trong điều kiện nhân tạo có thể đảm bảo được..

7.2. Công suất trạm xử lý nước thải được xác định tuân theo những quy định sau đây:

- Công suất:

Q = 0,8 a N (m³/d)                                             (7-1)

Trong đó: a - tiêu chuẩn cấp nước;

...

...

...

Thông thường số người được cấp nước ít hơn số dân đô thị, phụ thuộc tỷ lệ số dân được đấu nối với hệ thống thoát nước đô thị m.

N = m N_o                                               (7-2)

Trong đó: m - hệ số đấu nối;

N_o- số dân trong khu vực tính toán.

- Lưu lượng tối đa trong mùa khô:

                        (m³/h)                            (7-3)

- Lưu lượng tối đa trong mùa mưa:

             (m³/h)                            (7-4)

Trong đó: k - hệ số không điều hòa giờ;

...

...

...

7.3. Công suất của trạm xử lý nước thải của khu công nghiệp tập trung được xác định dựa vào lượng nước thải của từng nhà máy đưa về trạm. Trong trường hợp không có số liệu này thì công suất của trạm xử lý nước thải Q(m³/d) được xác định theo công thức sau đây:

Q= qxF                                     (7-5)

Trong đó:

q-Tiêu chuẩn nước thải (m³/ha.d), phụ thuộc vào loại hình sản xuất trong khu công nghiệp; đối với loại hình sản xuất ít nước thải, q sơ bộ lấy bằng 15-25 m³/ha.d; đối với loại hình sản xuất có lượng nước thải trung bình q lấy bằng 30 đến 40 m³/ha.d và đối với loại hình sản xuất nhiều nước thải q lấy bằng 50 đến 70 m³/ha.d.

F- Diện tích khu công nghiệp mà hệ thống thoát nước thải phục vụ, ha.

7.4. Hỗn hợp nước thải sinh hoạt và sản xuất khi đưa tới trạm xử lý sinh học luôn phải bảo đảm các yêu cầu sau:

- pH không nhỏ hơn 6,5 và không lớn hơn 8,5

- Nhiệt độ không dưới 10⁰C và không trên 40⁰C

- Tổng hàm lượng của các muối hòa tan (TDS) không quá 15g/l

...

...

...

- Nồng độ các chất hữu cơ không vượt quá quy định ghi trong bảng 7-1 và các chất độc hại không vượt quá quy định nêu trong bảng 7-2. Nước thải không chứa mỡ không hòa tan, nhựa và dầu mazut.

- Không chứa các chất hoạt động bề mặt không thể oxy hóa được trong các công trình xử lý.

- Hàm lượng các chất dinh dưỡng không được thấp hơn quy định trong bảng 7-3.

Bảng 7-1.

Các chất

BOD⁵ (mg/mg của các chất phải xét)

COD (mg/mg của các chất phải xét)

Nồng độ giới hạn cho phép đối với nước thải xử lý trong các aerôten trộn (mg/l)

Tốc độ ôxy hóa trung bình khi xử lý trong aerôten trộn (mg BOD₅/ g chất khô bùn hoạt tính / giờ)

...

...

...

1 - Anilin

2 - Axetandehyt

3 - Axeton

4 - Axit Benzonic

5 - Butanol

6 - Glixêrin

7 - Caprolactam

8 - Andehit Crotonic

9 - Metanol

...

...

...

11 - Toluen

12 - Axit axêtic

13 - Phenol

14 - Etanol

15 - Dietyl hecxanol

1,9

1,07

1,68

1,61

...

...

...

0,86

1,8

1,6

1,05

1,68

1,1

0,86

1,18

1,45

...

...

...

2,4

1,88

2,17

1,97

2,58

1,23

2,12

2,5

1,5

...

...

...

1,87

1,06

2,38

2,08

2,55

100

750

600

150

...

...

...

1150

300

400

950

600

200

200

1000

700

...

...

...

9

12

28

14

15

30

22

3,5

23

...

...

...

8

26

14

19

100

6

20

40

15

...

...

...

90

25

6

30

12

15

45

15

14

...

...

...

Ghi chú:

1. Tốc độ ôxy hóa trung bình của hỗn hợp gồm nhiều chất phải xác định bằng thực nghiệm. Khi không xác định được bằng thực nghiệm thì mới được  tính theo giá trị trung bình cộng của tốc độ ôxy hóa đối với từng chất (tính theo tỉ lệ của khối lượng và BOD₅ của các chất) trong thời gian thổi khí.

2. Khi nối cống thoát nước của các xí nghiệp công nghiệp vào hệ thống thoát nước đô thị thì nồng độ tính toán của các chất là nồng độ trong dòng chảy chung.

Bảng 7-2.

Tên gọi các chất

Nồng độ cho phép của riêng từng chất trong nước thải khi đưa tới các công trình xử lý sinh học hoàn toàn (mg/l)

Mức độ loại trừ các chất bẩn trong quá trình xử lý hoàn toàn (%)

1 - Dầu và sản phẩm dầu mỏ ⁽¹⁾

2 - Các chất hoạt tính bề mặt tổng hợp ⁽²⁾

...

...

...

- Chất dễ oxy hóa không iôn

- Chất trung gian anion

- Chất trung gian không iôn

3 - Formalđêhit

4 - Sunfit

5 - Đồng

6 - Kali

7 - Cadmi

8 - Crôm hoá trị 3

...

...

...

10 - Thuốc nhuộm lưu hoá

11 - Thuốc nhuộm tổng hợp

12 - Asen ⁽³⁾

13 - Xyanua

14 - Thủy ngân

15 - Chì

16 - Côban

25

...

...

...

50

20

20

25

1

0,5

0,5

0,1

2,5

...

...

...

25

25

0,1

1,5

0,005

0,1

1

85 - 90

...

...

...

90

60

75

80

99,5

80

50

60

20

...

...

...

90

70

50

-

-

50

20

Ghi chú:

(1) Sản phẩm dầu mỏ là các chất ít vón cục hoặc không vón cục, tan trong dung dịch hecxen.

...

...

...

(3) Không kể Ferocyanua.

Bảng 7-3.

Hỗn hợp nước thải sinh hoạt và sản xuất

Hàm lượng nhỏ nhất phải có của các chất dinh dưỡng

Tổng nitơ (mg/l)

Tổng phốt pho (mg/l)

BOD₅ Tính cho mỗi 100 mg/l
(đối với công trình xử lý sinh học hiếu khí)

5

1

...

...

...

5

1

Ghi chú:

1. Sau khi xem xét hiệu quả xử lý và mức độ pha loãng trong nguồn tiếp nhận nồng độ cho phép của các chất trong bảng 7-2 và 7-3 có thể phải giảm xuống để đảm bảo yêu cầu vệ sinh của nguồn tiếp nhận.

2. Khi cần giảm BOD₅ của nước thải đưa vào công trình xử lý sinh học thì nên dùng nước thải đã làm sạch để pha loãng.

3. Khi xả nước thải sản xuất vào mạng lưới thoát nước đô thị, tỷ lệ COD: BOD₅ không được vượt quá 1,5.

7.5. Nếu các quy định nêu trong điều 7.4 không được thỏa mãn thì nước thải sản xuất trước khi xả vào hệ thống thoát nước của khu dân cư, phải được xử lý sơ bộ.

7.6. Các yêu cầu đối với nước thải sản xuất cần xử lý sinh học trong các công trình xử lý riêng của cơ sở công nghiệp hay trong hỗn hợp với nước thải sản xuất với nước thải sinh hoạt được chỉnh lí theo tài liệu thực nghiệm hoặc tài liệu của các cơ sở công nghiệp tương tự.

7.7. Khi thiết kế công trình làm sạch cho các đô thị xây dựng mới thì tuỳ theo mức độ tiện nghi và các điều kiện địa phương, lượng chất bẩn tính cho một người dân để xác định nồng độ chất bẩn của nước thải sinh hoạt có thể xác định sơ bộ theo bảng 7-4.

...

...

...

Bảng 7-4.

Các đại lượng

Khối lượng (g/người. ngày)

Chất rắn lơ lửng (SS)

BOD₅ của nước thải đã lắng

BOD₅ của nước chưa lắng

Nitơ của các muối amôni (N -NH₄)

Phốt phát ( P₂O₅ )

Clorua (Cl^-)

...

...

...

60 -65

30 -35

65

8

3,3

10

2- 2,5

Ghi chú:

- Nếu trong đô thị các hộ thải nước đã có bể tự hoại thì cần xem xét để giảm lượng chất lơ lửng. Theo kinh nghiệm nước thải sau khi được xử lý qua bể tự hoại nồng độ SS giảm khoảng 55% đến 65%.

...

...

...

7.8. Lựa chọn vị trí và diện tích khu đất xây dựng trạm xử lý nước thải phải tuân theo các thiết kế quy hoạch và xây dựng của đối tượng cần được thoát nước, có chú ý đến các giải pháp công trình đô thị bên ngoài (đường sắt, đường ô tô, cấp nước, hơi nhiệt, điện,...). Vị trí trạm xử lý trạm xử lý nước thải phải đáp ứng quy định của điều 2.16 của tiêu chuẩn này hoặc các điều quy định liên quan nêu trong TCVN 7222:2002- Yêu cầu chung về môi trường đối với các trạm xử lý nước thải sinh hoạt tập trung.

7.9. Khu đất xây dựng trạm xử lý thường bố trí ở cuối hướng gió chủ đạo của mùa hè so với khu vực xây dựng nhà ở và phía dưới điểm dân cư theo chiều dòng chảy của sông.

Khu đất xây dựng phải có độ dốc đảm bảo nước thải tự chảy được qua các công trình và thoát nước mưa thuận lợi, khu đất xây dựng trạm phải bố trí ở nơi không ngập lụt và có mực nước ngầm thấp.

Ghi chú:

Cho phép bố trí trạm xử lý ở đầu hướng gió nhưng khoảng cách ly vệ sinh phải lấy tăng lên theo quy định ở điều 2.16.

7.10. Quy hoạch trạm xử lý nước thải phải bảo đảm sử dụng hợp lí khu đất cho giai đoạn dự tính cũng như cho giai đoạn phát triển tương lai. Bố trí các công trình phải đảm bảo:

- Khả năng xây dựng theo từng đợt.

- Khả năng mở rộng công suất khi lưu lượng nước thải tăng.

- Chiều dài các đường ống kỹ thuật phải ngắn nhất (mương dẫn, ống dẫn v.v...).

...

...

...

7.11. Khi thiết kế trạm xử lý nước thải cần xét đến khả năng hợp khối công trình cũng như hạn chế mùi hôi lan truyền ra môi trường xung quanh.

7.12. Các công trình xử lý nước thải cần bố trí ngoài trời, chỉ trong trường hợp đặc biệt và có lí do xác đáng mới được làm mái che.

7.13. Trong trạm xử lý nước thải cần có các thiết bị sau đây:

a) Thiết bị để phân phối đều nước thải đến các công trình đơn vị.

b) Thiết bị để cho công trình tạm ngừng hoạt động, tháo cặn và thau rửa công trình, đường ống dẫn khi cần thiết.

c) Thiết bị để xả nước khi xảy ra sự cố ở trước và sau các công trình xử lý cơ học và phải có lối đi lại dễ dàng tới các thiết bị đóng mở.

d) Thiết bị đo lưu lượng nước thải, bùn cặn lắng, bùn hoạt tính tuần hoàn và bùn hoạt tính dư, không khí, hơi nước, năng lượng v.v...

e) Thiết bị lấy mẫu tự động và dụng cụ tự ghi các thông số chất lượng nước thải, và bùn cặn lắng.

7.14. Máng dẫn trong trạm xử lý nước thải phải tính theo lưu lượng lớn nhất trong 1 giây nhân với hệ số 1,4.

...

...

...

7.16. Khu vực trạm xử lý nước thải phải có hàng rào bảo vệ, phải được hoàn thiện và chiếu sáng. Tùy theo điều kiện địa phương có thể có biện pháp chống xói lở bờ ta luy do mưa. Trong trường hợp cần thiết tuỳ theo mức yêu cầu của kỹ thuật an toàn mà có hàng rào cho từng công trình riêng biệt.

Song chắn rác

7.17. Trong thành phần các công trình xử lý nước thải phải có song chắn rác, chiều rộng khe hở của song chắn rác bằng 15 - 20mm.

7.18. Số lượng và kích thước song chắn rác, tốc độ nước chảy qua khe hở, lượng rác lấy ra từ song chắn, khoảng cách giữa các thiết bị v.v... theo quy định ở điều 6.14 và 6.15.

7.19. Khi khối lượng rác lớn trên 0,1 m³/ngày nên cơ giới hóa khâu lấy rác và nghiền rác. Nếu lượng rác nhỏ hơn 0,1 m³/d thì sử dụng song chắn rác thủ công.

7.20. Rác đã được nghiền nhỏ cho phép đổ vào trước song chắn rác hoặc đưa về bể mêtan.

7.21. Cốt sàn của nhà đặt song chắn rác phải cao hơn mức nước cao nhất trong mương dẫn ít nhất 0,5m.

7.22. Tổn thất áp lực qua song chắn rác xác định theo công thức đối với song chắn rác còn sạch rồi tăng lên với hệ số 3.

7.23. Để có thể thay thế khi cần thiết, trước và sau song chắn rác phải có cửa phai và phải có thiết bị xả cạn nước cho mương dẫn.

...

...

...

- Nếu dùng song chắn rác thủ công thì chỉ cần làm sẵn các khe phai để sử dụng khi cần thiết.

- Rác vớt lên được chứa trong thùng có nắp đậy và chuyên chở đến nơi xử lý chất thải rắn.

- Rác hữu cơ nghiền cũng đưa vào xử lý cùng với bùn cặn bùn hữu cơ của trạm xử lý nước thải.

7.24. Để lắp ráp và sửa chữa song chắn rác máy nghiền rác và các thiết bị khác cần có các thiết bị nâng chuyển theo quy định ở điều 6.17.

7.25. Trong nhà đặt song chắn rác nên kết hợp bố trí máy bơm cát của bể lắng cát.

Bể lắng cát

7.26. Đối với các trạm xử lý nước thải công suất trên 100 m³/ngày cần có bể lắng cát. Lựa chọn loại bể lắng cát cần dựa vào công suất trạm, sơ đồ công nghệ xử lý nước thải và bùn cặn.

7.27. Số bể hoặc số đơn nguyên làm việc đồng thời của bể lắng cát không nhỏ hơn 2, khi cào cát bằng máy thì phải có bể dự phòng.

7.28. Tính toán bể lắng cát ngang và bể lắng cát có thổi khí theo các công thức:

...

...

...

                                             (7-6)

Trong đó:

Q - Lưu lượng lớn nhất của nước thải (m³/s)

n - Số bể hoặc số đơn nguyên

V - Vận tốc của nước trong bể (m/s)

2. Chiều dài công tác của bể L (m):

                                    (7-7)

Trong đó:

                                  (7-3)

...

...

...

K- Hệ số tỷ lệ U₀ : U chọn theo bảng 7-6.

H_n - Chiều cao tính toán của bể lắng cát. Đối với bể lắng cát thổi khí chọn bằng nửa chiều cao tổng cộng của bể.

V - Vận tốc chuyển động của nước thải trong bể, mm/s, được chọn theo bảng 7-7.

Bảng 7-5.

Đường kính hạt cát
(mm)

0,1

0,12

0,15

0,2

...

...

...

0,3

0,35

0,40

0,50

Độ lớn thủy lực U₀
(mm/s)

5,12

7,27

11,2

17,1

...

...

...

29,7

35,1

40,7

51,6

Bảng 7-6.

Đường kính nhỏ nhất của hạt cát cần giữ lại, (mm)

Độ lớn thủy lực của hạt, U₀ (mm/s)

Giá trị K tuỳ thuộc loại bể lắng cát và tỷ lệ B:H của bể lắng cát thổi khí

...

...

...

Bể lắng cát ngang

Bể lắng cát thổi khí

B:H=1

B:H = 1,25

B:H = 1,5

0,15

13,2

-

2,62

...

...

...

2,39

0,20

18,7

1,7

2,43

2,25

2,08

0,25

24,2

...

...

...

-

-

-

Bảng 7-7.

Loại bể lắng cát

Độ lớn thủy lực của hạt cát U₀ (mm/s)

Vận tốc nước (mm/s) khi lưu lượng

Chiều sâu H (m)

Lượng cát giữ lại (l/ng.ngđ)

...

...

...

Tỷ lệ cát trong cặn (%)

Min

Max

Ngang

18,7-24,2

0,15

0,3

0,5 - 2

0,02

...

...

...

55 - 60

Thổi khí

13,2-18,7

-

0,08-0,12

0,7 - 3,5

0,03

-

90 - 95

...

...

...

18,7-24,2

-

-

0,5

0,02

60

70 - 75

Chọn kích thước tối thiểu của hạt cần giữ lại trong bể tuỳ thuộc loại công trình xử lý ở sau nó. Đối với các bể lắng mà cặn được xử lý ở bể mêtan hoặc bể lắng hai vỏ, kích thước hạt cát tối thiểu phải giữ lại là 0,2 - 0,25 mm.

Để tạo tốc độ đều trong bể, lối vào bể phải xây dựng theo kiểu kênh mở rộng, lối ra theo kiểu thu hẹp và chiều dài tương ứng.

...

...

...

a) Bể lắng cát ngang

- Vận tốc dòng chảy trong bể khi lưu lượng lớn nhất là 0,3 m/s; khi lưu lượng nhỏ nhất là 0,15 m/s

- Độ lớn thủy lực của cát giữ lại trong bể U₀ lấy bằng 18 đến 24 mm/s

- Thời gian lắng cát không nhỏ hơn 30 s khi lưu lượng lớn nhất

- Chiều sâu tính toán H_n bằng 0,25 đến 1m

b) Bể lắng cát có thổi khí

- Độ lớn thủy lực của hạt cát U₀ lấy 18mm/s,

- Cường độ thổi khí 3 - 5 m³/m² giờ,

- Độ dốc ngang của đáy bể (về phía máng thu) 0,2 - 04

...

...

...

- Tổng chiều sâu của bể H lấy 0,2 - 3,5 m,

- Dàn phân phối khí làm bằng ống đục lỗ, đường kính lỗ 3,5 mm đặt ở độ sâu 0,7H,

- Tốc độ chảy khi lưu lượng lớn nhất V bằng 0,08 - 0,12 m/s,

- Tỉ lệ giữa chiều rộng và chiều sâu của bể B : H lấy 1: 1,5.

c. Đối với bể lắng cát kiểu tiếp tuyến:

- Chọn tải trọng bề mặt q bằng 110 m³/m².h ứng với lưu lượng lớn nhất của nước thải,

- Dẫn nước vào theo kiểu tiếp tuyến,

- Chiều sâu bằng nửa đường kính,

- Đường kính bể không quá 6 m.

...

...

...

Bảng 7-8.

Lưu lượng tính toán của 1 bể (1/s)

Đường kính (m)

Chiều rộng máng lắng (m)

Tổng chiều cao máng lắng (m)

Tổng chiều dài máng lắng (m)

25 - 200

300

4

...

...

...

0,6 - 0,9

1,6

0,44 - 0,78

1,75

9

13,8

7.30. Lượng cát giữ lại trong bể lắng cát phụ thuộc điều kiện vệ sinh môi trường khu vực đô thị, tình trạng làm việc của mạng lưới thoát nước và hiệu quả hoạt động của bể lắng cát.

Khi thiếu các số liệu thực nghiệm thì có thể tính toán sơ bộ lượng cát giữ lại theo các chỉ tiêu sau đây:

- Đối với hệ thống thoát nước riêng hoàn toàn, lượng cát giữ lại là 0,02 l/người/d;

...

...

...

- Độ ẩm của cát 60%, khối lượng riêng khoảng 1,5 T/m³.

Cát xả ra khỏi bể lắng có thể bằng:

- Phương pháp thủ công khi lượng cát tới 0,1 m³/d;

- Phương pháp cơ giới, phương pháp nâng thủy lực hay bơm và sau đó vận chuyển băng chuyền khi lượng cát trên 0,1 m³/d.

Lưu lượng nước kỹ thuật q_h (l/s) khi xả cát bằng thiết bị nâng thủy lực được xác định theo công thức:

q_h = v_h l_scb_sc                               (7-8)

Trong đó:

- v_h -Vận tốc hướng lên của dòng nước rửa trong máng, chọn bằng 0,0065 m/s;

- l_sc - Chiều dài đáy bể lắng cát, không kể phần hố tập trung cát;

...

...

...

Sơ bộ có thể lấy lượng nước kỹ thuật bằng 20 lần lượng cát lấy ra khỏi bể

7.31. Thể tích hố tập trung cát không lớn hơn thể tích cát lắng được trong 2 ngày, góc nghiêng của đáy thu cát không nhỏ hơn 60⁰ so với phương nằm ngang.

7.32. Để ổn định vận tốc độ dòng chảy trong bể lắng cát ngang, ở phía cuối bể cần có đập tràn đỉnh rộng không.Tính toán đập tràn theo công thức sau:

- Độ chênh cốt giữa đáy bể lắng cát và ngưỡng tràn (m)

                                           (7-9)

Trong đó:

K_q - Tỉ số của lưu lượng lớn nhất và nhỏ nhất (K= q_max:q _min);

h_max,và h_min - Chiều sâu nước trong bể ứng với q_max và q _min và vận tốc chảy V = 0,3 m/s.

- Chiều rộng đập tràn b₀ (m)

...

...

...

Trong đó:

m - Hệ số lưu lượng của đập tràn phụ thuộc vào điều kiện co hẹp dòng chảy, lấy bằng 0,35 - 0,8

7.33. Để làm khô cát từ bể lắng cát, cần có sân phơi cát hay hố chứa cát. Xung quanh sân phơi cát phải có bờ đắp cao 1 - 2 m. Kích thước sân phơi cát được xác định với điều kiện là: tổng chiều cao lớp cát h chọn bằng 3 - 5 m³/m².năm. Cát khô thường xuyên được chuyển đi nơi khác. Nước tách từ cát được đưa về đầu trạm xử lý Nước thải.

Bể điều hòa

7.34. Bể điều hòa dùng để điều hòa lưu lượng và nồng độ chất bẩn trong nước thải sản xuất và nước thải đô thị. Thể tích bể xác định theo biểu đồ lưu lượng và biểu đồ dao động nồng độ chất bẩn trong nước thải.

Ghi chú:

Nếu không có biểu đồ thải nước thì cho phép xác định thể tích bể theo lưu lượng nước thải của một ca sản xuất.

7.35. Khi đặt bể điều hòa trước bể lắng thì phải có thiết bị chống lắng cặn trong bể.

Chọn bể điều hòa (khuấy trộn bằng không khí nén, bằng thiết bị khuấy trộn cơ khí hay bể nhiều hành lang) dựa trên cơ sở đặc điểm dao động nồng độ các chất bẩn (theo chu kỳ, hỗn loạn hay xả nước tập trung) cũng như đặc điểm và nồng độ các chất lơ lửng.

...

...

...

7.37. Sử dụng bể điều hòa khuấy trộn bằng không khí nén để điều hòa nồng độ nước thải khi nồng độ chất lơ lửng dưới 500 mg/l với độ lớn thủy lực 10 mm/s .

- Thể tích bể điều hòa khi xả tập trung nước thải được tính toán theo các công thức sau:

khi K_yc dưới 5                                       (7-11)

W_đh = 1,3 q_W .t_tt                                      khi K_yc bằng và trên 5                 (7-12)

Trong đó:

q_W - Lưu lượng nước thải, m³/h

t_tt - Thời gian xả với lưu lượng nước thải tập trung, h

K_yc - Hệ số điều hòa yêu cầu và bằng:

                                   (7-13)

...

...

...

C_max - Nồng độ lớn nhất của chất bẩn khi xả tập trung, mg/l

C_TB - Nồng độ trung bình của chất bẩn trong nước thải, mg/l

C_cp - Nồng độ cho phép của chất bẩn sau khi điều hòa, phụ thuộc vào điều kiện hoạt động của công trình phía sau, mg/l.

7.38. Thể tích bể điều hòa W_đh (m³), khi nồng độ dao động theo chu kỳ, được xác định theo công thức:

W_đh = 0,21 q_t. t_ck  khi K_yc < 5                                          (7-14)

W_đh = 1,3 q_t. t_ck K_yc                                 khi K_yc >= 5                   (7-15)

Trong đó :

t_ck Chu kỳ dao động nồng độ , h.

K_yc - Hệ số điều hòa yêu cầu, xác định theo công thức (7-13)

...

...

...

7.39. Việc phân phối nước thải theo bề mặt bể điều hòa sục khí phải đảm bảo đồng đều. Có thể dùng ống phân phối có lỗ hay máng tràn tiết diện chữ V, chữ U để phân phối. Vận tốc dòng nước trong máng không dưới 0,4 m/s.

7.40. Hệ thống sục khí của bể điều hòa như sau:

- Thiết bị sục khí: là các ống có lỗ khoan đường kính lỗ d = 5mm cách nhau 3 - 6 cm, nằm ở mặt dưới ống. Ống phải đặt tuyệt đối theo phương ngang, dọc theo tường dọc của bể trên các giá đỡ để ở độ cao 6 - 10 cm so với đáy.

- Nếu đặt thiết bị sục khí chỉ ở một phía và sát thành bể thì khoảng cách từ thiết bị tới thành bể đối diện lấy bằng 1 đến 1,5 H.

- Đường kính của thiết bị sục khí lấy bằng 50 mm nếu cường độ sục khí nhỏ hơn 8m³/h cho 1m dài và bằng 75mm nếu cường độ sục khí lớn hơn.

7.41. Bể điều hòa khuấy trộn cơ khí được sử dụng để điều hòa với hàm lượng chất lơ lửng trên 500 mg/l với chế độ nước vào bể bất kỳ. Thể tích bể điều hòa khuấy trộn cơ khí cũng được tính toán tương tự như bể điều hòa sục khí.

7.42. Dung tích bể điều hòa kiểu nhiều hành lang khi xả nước thải tập trung được xác định theo công thức :

                           (7-16)

Trong đó:

...

...

...

t_tt - khoảng thời gian xả nước thải tập trung, (h),

K_yc - hệ số điều hòa yêu cầu.

7.43. Cấu tạo bể điều hòa lưu lượng tương tự như bể lắng đợt một hay bể chứa thông thường và phải có hố tập trung cặn và thiết bị xả cặn. Có thể dùng máy bơm để bơm nước thải sang công trình xử lý nước thải tiếp theo vào các giờ có lưu lượng min. Tính toán thể tích bể điều hòa lưu lượng tương tự như bể chứa hay đài nước trong hệ thống cấp nước.

7.44. Chọn giá trị của các hệ số không điều hòa sau khi điều hòa Kđh , thể tích bể điều hòa W_đh xác định theo các mối quan hệ sau đây:

y_đh = K_đh / K_đh0                                        ( 7-17)

t_đh = W_đh/ q_TB                                         ( 7-14)

Trong đó:

K_đhy0 - Hệ số không điều hòa của nước thải chảy vào bể,

q_TB - Lưu lượng giờ trung bình của nước thải,

...

...

...

Bảng 7-9.

y_đh

1

0,95

0,9

0,85

0,8

0,75

0,67

...

...

...

t_đh

0

0,24

0,5

0,9

1,5

2,15

3,3

4,4

...

...

...

Số gia của thể tích nước ∆W, m³ và nồng độ ∆C, g/m³, sau một bước tính toán được xác định theo công thức:

∆W = (q_vào - q_ra) ∆t                                             ( 7-19)

∆C = [ (Cvào - Cra )∆t]/W_đh                                 (7-20)

Trong đó:

q_vào, C _vào, C_ra- Lưu lượng, nồng độ chất bẩn trong nước thải ở thời điểm sau một bước tính toán.

W_đh -Thể tích nước trong bể điều hòa tương ứng với thời điểm tính toán.

Bể lắng

7.46. Lựa chọn loại bể lắng phải dựa theo công suất, tính chất nước thải, các điều kiện tự nhiên và các điều kiện cụ thể khác của địa phương.

Nói chung có thể sơ bộ lựa chọn kiểu bể lắng theo công suất của trạm xử lý nước thải như sau:

...

...

...

Bể lắng ngang: trên 15.000m³/d.

Bể lắng ly tâm: trên 20.000m³/d.

Bể lắng 2 vỏ và các loại bể lắng kết hợp lên men bùn cặn thường áp dụng cho trạm xử lý nước thải công suất nhỏ hoặc trung bình, dưới 10.000 m³/ngày.

7.47. Số bể lắng không ít hơn 2 và tất cả các bể phải làm việc đồng thời.

7.48. Tính toán các bể lắng (trừ bể lắng đợt hai sau các công trình xử lý sinh học) dựa trên cơ sở nghiên cứu động học lắng của các cặn hạt lơ lửng có tính tới hiệu quả lắng cần thiết.

Khi xả nước thải sau bể lắng vào sông, hồ thì hàm lượng cặn lơ lửng còn lại trong nước thải phải đảm bảo các điều kiện vệ sinh theo các tiêu chuẩn môi trường.

7.49. Tính toán bể lắng theo các công thức sau:

a) Kích thước bể:

Chiều dài bể lắng ngang l (m)

...

...

...

Bán kính bể lắng đứng, bể lắng ly tâm R (m)

                                                 (7-22)

Trong đó :

Q - Lưu lượng tính toán của nước thải (m³/h);

H - Chiều sâu tính toán của vùng lắng (kể từ mặt trên của lớp trung hoà tới mặt thoáng của bể) ( m), theo chỉ dẫn ở điều 7.58;

V - Vận tốc tính toán trung bình trong vùng lắng, trong bể lắng ly tâm là tốc độ tại tiết diện ở điểm giữa tính từ tâm ra biên bán kính (mm/s). Đối với bể lắng ngang và bể lắng ly tâm V lấy 5 - 10 mm/s;

K - Hệ số phụ thuộc loại bể lắng và cấu tạo của thiết bị phân phối và thu nước, quy định như sau:

- 0,5 đối với các bể lắng ngang,

- 0,45 đối với các bể lắng ly tâm,

...

...

...

U₀ - Độ lớn thủy lực của hạt cặn (mm/s)

b) Độ lớn thủy lực U₀ (mm/s) xác định theo các đường cong động học lắng hoặc theo công thức sau đây:

                                            (7-23)

Trong đó:

α - Hệ số kể tới ảnh hưởng của nhiệt độ của nước đối với độ nhớt lấy theo bảng 7-10

ω - Thành phần thẳng đứng của tốc độ của nước thải trong bể lấy theo bảng 7-11 .

t - Thời gian lắng (s) của nước thải trong bình thí nghiệm hình trụ với chiều sâu lớp nước h, đạt hiệu quả lắng bằng hiệu quả lắng tính toán; khi thiếu số liệu thực nghiệm thì t lấy theo bảng 7-12 ( đối với một số loại hạt nhất định);

n- Hệ số kết tụ, phụ thuộc vào tính chất lơ lửng của các loại hạt chủ yếu, xác định bằng thực nghiệm phụ thuộc vào tính chất của cặn trong nước thải. Khi thiếu số liệu thực nghiệm có thể lấy sơ bộ như sau:

- n lấy 0,25 đối với hạt lơ lửng có khả năng kết tụ trong nước thải sinh  hoạt,

...

...

...

- n lấy 0,5 cho các hạt cặn nặng có khối lượng riêng 5 - 6 g/ cm³.

Trị số khi tính toán các bể lắng đợt một đối với nước thải sinh hoạt có thể lấy theo bảng 7-13 .

Bảng 7-10.

Nhiệt độ trung bình tính theo tháng thấp nhất tính bằng độ C

60

50

40

30

25

...

...

...

15

10

Hệ số α

0,45

0,55

0,66

0,8

0,9

1

...

...

...

1,3

Bảng 7-11.

V (mm/s)

5

10

15

20

ω (mm/s)

0

...

...

...

0,1

0,5

Bảng 7-12.

Hiệu quả lắng E (%)

Thời gian lắng trong hình trụ có chiều sâu h = 500mm (s)

n = 0,25

n = 0,4

n = 0,6

Nồng độ (mg/l)

...

...

...

200

300

500

500

1000

2000

3000

200

300

...

...

...

20

30

40

50

60

70

80

90

100

...

...

...

900

1320

1900

3800

-

-

-

-

300

...

...

...

650

900

1200

3600

-

-

-

-

300

...

...

...

640

970

2600

-

-

-

-

180

390

...

...

...

680

1830

5260

-

-

150

180

200

240

...

...

...

360

1920

-

-

140

1200

180

200

240

...

...

...

690

2230

-

100

120

150

180

200

230

...

...

...

1470

3600

40

50

60

80

100

130

370

...

...

...

1850

-

-

75

120

180

390

3000

-

...

...

...

-

-

60

90

120

180

580

-

-

...

...

...

-

45

80

75

130

380

-

-

Ghi chú:

...

...

...

2. Đối với các giá trị trung gian của hàm lượng cặn và hiệu quả lắng so với các giá trị trong bảng, thời gian lắng xác định bằng phương pháp nội suy.

3. Động học lắng của các chất lơ lửng trong nước thải và hệ số kết tụ phải xác định trong điều kiện lắng tĩnh trong bình thí nghiệm hình trụ có đường kính không nhỏ hơn 120 mm.

Bảng 7-13.

Chiều cao công tác bể lắng H

Trị số  cho bể lắng các kiểu

Bể lắng đứng

Bể lắng ly tâm

Bể lắng ngang

1,0

...

...

...

2,0

3,0

4,0

5,0

-

-

1,11

1,21

1,29

...

...

...

-

1,08

1,16

1,29

1,35

1,46

-

1,1

1,19

...

...

...

1,41

1,5

- Sau khi xác định L và R thì kiểm tra tốc độ thực tế V_th(mm/s) trong phần lắng.

- Đối với bể lắng ngang:

                                          (7-24)

Trong đó:

B - Chiều rộng bể lắng lấy trong khoảng 2 - 5 H.

- Đối với bể lắng ly tâm (tại tiết diện ở giữa bán kính)

                                        (7-25)

...

...

...

7.50. Khối lượng cặn lắng xả ra khỏi bể xác định phụ thuộc vào hiệu quả lắng tính toán.

Độ ẩm cặn lắng của nước thải sinh hoạt khoảng 95% đối với tất cả các loại bể lắng đợt một khi xả cặn bằng tự chảy; khoảng 93,5 - 94% khi xả cặn bằng bơm pistông độ ẩm cặn lắng của nước thải sản xuất lấy theo tài liệu thực nghiệm.

7.51. Bể lắng đợt hai sau bể lọc sinh học được tính toán theo tải trọng thủy lực bề mặt q₀ (m³/m²/h) như sau:

q₀ = 3,6 K_Su_o                                                                 (7-22)

Trong đó:

u_o - Độ lớn thủy lực của màng sinh học. khi xử lý sinh học hoàn toàn

u_o = 1,4mm/s;

K_S - Hệ số sử dụng dung tích, chọn theo điều 7.52.

Khi xác định thể tích các bể lắng phải tính đến lưu lượng bùn tuần hoàn.

...

...

...

                                            (7-27)

Trong đó:

K_S - Hệ số sử dụng dung tích của vùng lắng, chọn bằng 0,4 đối với bể lắng li tâm, 0,35 đối với bể lắng đứng, 0,45 đối với bể lắng đứng với xả nước từ chu vi, 0,4 đối với bể lắng ngang;

a- Nồng độ bùn hoạt tính trong bể aeroten chọn không quá 15 g/l

a_t-Nồng độ bùn hoạt tính ở phần nước trong chọn không dưới 10 mg/l.

7.53. Thời gian lắng và vận tốc dòng chảy lớn nhất để tính toán bể lắng đợt hai lấy theo bảng 7-14.

Bảng 7-14.

Công dụng của bể

Các số liệu để tính toán bể lắng đợt hai

...

...

...

Vận tốc dòng chảy lớn nhất (mm/s)

Loại bể lắng

Lắng ngang, ly tâm, đứng

Lắng ngang, ly tâm

Lắng đứng

Các bể lắng lần II

a) Sau bể lọc sinh học nhỏ giọt

b) Sau bể lọc sinh học cao tải

c) Sau Aeroten làm sạch không hoàn toàn

...

...

...

- Khi giảm BOD đến 80%

d) Sau Aeroten làm sạch hoàn toàn

0,73

1,5

0,75

1

2

...

...

...

5

5

7

5

5

0,5

0,5

...

...

...

0,7

0,5

0,5

Ghi chú:

Nói chung số liệu để tính toán bể lắng đợt hai sau các Aeroten phải trên cơ sở thực nghiệm, phụ thuộc chế độ làm việc của Aeroten.

7.54. Hàm lượng chất lơ lửng trong nước thải sau bể lắng đợt hai đối với nước thải sinh hoạt lấy theo bảng 7-15, đối với nước thải sản xuất lấy theo số liệu thực nghiệm.

Bảng 7-15.

Thời gian lắng (h)

Hàm lượng chất lơ lửng trong nước thải sinh hoạt từ bể lắng đợt hai (mg/l) khi BOD của nước thải đã được làm sạch (mg/l) bằng

...

...

...

20

25

50

75

100

0,75

1

1,5

2

...

...

...

18

15

12

27

24

20

16

33

29

...

...

...

21

66

58

51

45

86

80

70

63

...

...

...

93

83

75

7.55. Để xả bùn cặn nước thải sinh hoạt khỏi bể lắng đợt một có thể dùng bơm pistông hoặc bằng áp lực thủy tĩnh không nhỏ hơn 1,5 m cột nước. Đối với bể lắng đợt hai áp lực thủy tĩnh không nhỏ hơn 1,2 m đối với các bể lắng sau bể lọc sinh học nhỏ giọt hoặc cao tải; không nhỏ hơn 0,9m đối với các bể lắng sau Aeroten.

Đối với bể lắng đợt một và bể lắng đợt hai sau bể lọc sinh học, thể tích ngăn chứa bùn cặn nên lấy bằng khối lượng bùn cặn lắng không quá hai ngày, đối với bể lắng đợt hai sau Aeroten không quá 2 giờ.

Khi xả bùn cặn bằng cơ giới, thể tích ngăn chứa bùn của các bể lắng lần I nên lấy bằng khối lượng cặn lắng trong 8 giờ. Đường kính ống dẫn bùn ra khỏi bể lắng đợt một và đợt hai xác định theo tính toán nhưng không nhỏ hơn 200 mm. Chiều cao thành bể lắng tính từ mực nước trở lên bằng 0,3m.

Kết cấu bể lắng đợt một phải có bộ phận thu và tách chất nổi.

Máng tràn để thu nước đã lắng trong các bể lắng có thể làm theo dạng phẳng hoặc dạng răng cưa; tải trọng thủy lực của máng không được quá 10 l/s.m.

7.56. Khi thiết kế bể lắng cần tuân thủ các quy định sau đây:

...

...

...

+ Chiều sâu tính toán của vùng lắng H lấy 1,5 - 3m, phụ thuộc vào công suất của các công trình xử lý nước thải, trong một số trường hợp có thể lấy đến 4m.

+ Tỉ lệ giữa chiều dài và chiều sâu của bể lấy 8 -12, trong một số trường hợp có thể lấy 8 - 20 (đối với nước thải sản xuất).

+ Nước thải vào và ra khỏi bể phải phân phối theo chiều rộng bể.

+ Góc nghiêng của thành hố thu cặn không nhỏ hơn 50⁰.

+ Phải có thiết bị xả cạn bể.

+ Độ dốc của đáy bể không nhỏ hơn 0,005.

+ Chiều cao lớp nước trung hoà cao hơn đáy bể 0,3m (ở cuối bể).

+ Chiều cao lớp bùn của bể lắng lần II lấy 0,2 - 0,5m.

b) Bể lắng ly tâm.

...

...

...

+ Đường kính bể không nhỏ hơn 1 m.

+ Chiều cao lớp nước trung hoà 0,3 m.

+ Chiều sâu lớp bùn trong bể lắng đợt hai lấy 0,3 - 0,5m.

Đối với các bể lắng đợt hai có máy hút bùn độ dốc đáy bể 0,01 - 0,03, nhưng khi có thiết bị cào bùn thì độ dốc đáy bể là 0,01.

c) Bể lắng đứng:

+ Đường kính bể D lấy = 4 - 9m

+ Chiều sâu tính toán của vùng lắng H lấy 2,7 - 3,8 m; đối với bể lắng đợt hai, H không được nhỏ hơn 1,5m.

+ Ống trung tâm có chiều dài bằng chiều cao tính toán của vùng lắng, có miệng phễu và tấm hắt cố định ở phía dưới.

+ Đường kính và chiều cao của phễu lấy bằng 1,5 đường kính ống trung tâm. Đường kính tấm hắt bằng 1,3 đường kính miệng phễu. Góc nghiêng giữa bề mặt tấm hắt với mặt phẳng ngang: 17⁰. Chiều cao từ mặt dưới của tấm hắt đến bề mặt lớp cặn là 0,3m.

...

...

...

+ Máng thu nước đã lắng đặt trong thành trong của bể lắng.

+ Góc nghiêng của bể lắng đợt một và đợt hai so với phương ngang không nhỏ hơn 50⁰.

Bể lắng hai vỏ

7.57. Bể lắng hai vỏ có thể là bể đơn hoặc bể kép. Đối với các bể kép phải bảo đảm khả năng thay đổi thường xuyên hướng dòng chảy trong máng lắng.

7.58. Bể lắng hai vỏ thiết kế theo các quy định nêu trong điều 7.46, 7.47 và 7.48, đồng thời theo các quy định sau đây:

- Mặt thoáng tự do của bể để cặn nổi lên không nhỏ hơn 20% diện tích mặt bằng của bể.

- Khoảng cách giữa thành ngoài của các máng lắng không nhỏ hơn 0,5 m.

- Góc nghiêng của thành máng lắng không nhỏ hơn 50⁰, hai thành nghiêng của máng lắng phải trùm lên nhau ít nhất 0,15m, chiều sâu máng lắng phụ thuộc chiều dài lấy từ 1,2 - 2,5 m. Chiều rộng khe hở của máng lắng lấy 0,15m.

- Chiều cao lớp nước trung hoà lấy từ khe hở của máng lắng đến bề mặt lớp cặn trong ngăn tự hoại là 0,5m.

...

...

...

- Độ ẩm của cặn lấy ra khỏi bể 90%.

- Hiệu quả lắng chất lơ lửng của bể 45 - 50%.

- Hiệu quả phân hủy chất hữu cơ 40%.

7.59. Thể tích ngăn tự hoại của bể lắng hai vỏ có thể xác định các số liệu nêu trong bảng 7-16 .

Bảng 7-16.

Nhiệt độ nước thải trung bình vào mùa đông

Thể tích ngăn tự hoại trong bể lắng 2 vỏ tính bằng lít cho 1 người

10

12

...

...

...

20

25

65

50

30

15

10

Ghi chú:

1. Thể tích ngăn tự hoại của bể lắng hai vỏ cần phải tăng thêm 75% nếu đưa bùn của bể Aeroten xử lý hoàn toàn hoặc bể lọc sinh học cao tải vào, hoặc phải tăng 30% khi xả bùn của bể lắng sau bể lọc sinh học nhỏ giọt, hoặc của Aeroten xử lý không hoàn toàn vào.

...

...

...

3. Thể tích ngăn tự hoại của bể lắng 2 vỏ để xử lý nước thải trước khi đưa vào bãi lọc cho phép giảm không quá 20%.

Thiết bị thu dầu

7.60. Bể thu dầu được sử dụng để giữ lại các hạt dầu thô khi nồng độ dầu lớn hơn 100mg/l.

Tính toán bể thu dầu hoàn toàn giống như tính toán bể lắng ngang, có chú ý thêm về động học nổi của các loại hạt dầu. Nếu không có các số liệu về động học nổi của các hạt dầu cho phép lấy:

- Độ lớn thủy lực (tốc độ nổi của hạt dầu) từ 0,4 - 0,6 mm/s.

- Vận tốc tính toán trung bình trong phần nước chảy của bể V là 4 -6mm/s. Khối lượng các hạt dầu bị giữ trong trường hợp này vào khoảng:

- 70% khi các hạt dầu có độ lớn thủy lực bằng 0,4 mm/s;

- 60% khi các hạt dầu có độ lớn thủy lực bằng 0,6 mm/s.

7.61. Khi thiết kế bể thu dầu nên lấy:

...

...

...

- Tỉ số giữa chiều dài và chiều sâu là 15 - 20;

- Chiều rộng của một ngăn là 3 - 6m;

- Số ngăn để lấy không ít hơn 2;

- Lớp dầu nổi dày 0,1m;

- Lớp cặn dày đến 0,1m;

- Độ ẩm của cặn mới lắng 95%, khối lượng riêng 1,1 T/m³;

- Độ ẩm của cặn lắng đã vón cục 70%. Khối lượng riêng 1,5 T/m³ ;

- Khối lượng cặn bị giữ lại tính theo chất khô 80 - 120 g/m³ nước thải.

Cần có các thiết bị để thu và thiết bị xả các váng dầu nổi.

...

...

...

7.62. Siclon thủy lực hở được áp dụng để tách cặn lắng và các tạp chất nổi có cấu trúc thuộc hệ khuyếch tán thô. Siclon thủy lực kín (có áp lực) dùng để tách các hợp chất có cấu trúc hạt ổn định hệ khuyếch tán thô.

7.63. Có thể áp dụng 3 loại siclon thủy lực sau đây:

a) Siclon thủy lực không có thiết bị bên trong, dùng để tách các tạp chất thuộc hệ phân tán nhỏ và thô có độ lớn thủy lực từ 5 mm/s trở lên.

b) Siclon thủy lực có màng ngăn và vách hình trụ dùng khi lưu lượng của mỗi bể đến 200m³/h, dùng để xử lý các chất thuộc hệ phân tán thô và nhỏ với độ lớn thủy lực từ 0,2 mm/s trở lên cũng như các chất lơ lửng đã kết tủa và các sản phNm dầu mỏ.

c) Siclon thủy lực nhiều tầng dùng khi lưu lượng mỗi bể lớn hơn 300m³/h, dùng để tách các tạp chất không vón cục thuộc hệ phân tán thô và nhỏ với độ lớn thủy lực 0,2mm/s trở lên cũng như các sản phNm dầu mỏ.

7.64. Khi thiết kế các siclon thủy lực cần chú ý:

- Lấy cặn bằng các gầu múc, thiết bị nâng thủy lực hoặc bằng áp lực thủy tĩnh.

- Dùng tấm chắn hình khuyên nửa chìm nửa nổi đặt trước đập tràn với khoảng cách không quá 50mm để giữ lại các tạp chất nổi.

- Tách các chất nỗi bằng phễu đặt ngược trong nước.

...

...

...

a) Đối với tất cả các siclon thủy lực hở tải trọng thủy lực q(m³/m².giờ) xác định theo công thức:

q = 3,6K.U₀                                           (7-24)

Trong đó:

K - Hệ số phụ thuộc loại siclon.

U₀ - Độ thô thủy lực của hạt cặn bị giữ lại (mm/s) Tổn thất áp lực trong siclon thủy lực lấy bằng 0,5m.

b) Đối với các siclon thủy lực không có thiết bị bên trong.

- Hệ số K lấy 0,61. Chiều cao phần hình trụ H bằng đường kính của siclon.

- Đường kính vòi xả lấy bằng 0,10m.

- Góc nghiêng của thành ở phần hình nón lấy bằng 60⁰.

...

...

...

- Hệ số K lấy bằng 1,98.

- Đường kính phần hình trụ của bể H lấy bằng D.

- Đường kính lỗ ở màng ngăn lấy bằng 0,5D.

Góc hình côn của máng ngăn lấy bằng 45⁰.

Đường kính của vách ngăn lấy bằng 0,85D.

Chiều cao của vách ngăn lấy bằng 0,8D

Số vòi phun vào nối tiếp tuyến với phần dưới vách ngăn lấy từ 3 - 5 vòi

Đường kính vòi phun vào lấy bằng 0,05 - 0,07 D.

Góc nghiêng của thành phần hình nón lấy bằng góc trượt tự nhiên của cặn trong nước, nhưng không được nhỏ hơn 60⁰.

...

...

...

- Hệ số                                                                               (7-29)

- Số tầng 4 - 20.

- Đường kính Siclon thủy lực lấy 2 - 6m.

- Đường kính lỗ trung tâm của màng ngăn d = 0,5 - 1,4m.

- Khoảng cách giữa các tầng theo chiều đứng từ 200 đến 300mm.

- Số vòi phun vào cho mỗi tầng là 3 cái đặt theo phương tiếp tuyến (mỗi vòi cách nhau 1200 mm).

- Tốc độ nước thoát ra từ mỗi vòi lấy 0,3 - 0,5m/s.

- Góc nghiêng của màng ngăn bằng góc trượt tự nhiên của cặn có trong nước nhưng không được nhỏ hơn 45⁰.

Ghi chú:

...

...

...

7.65. Việc lựa chọn các cấu tạo kích thước của các siclon thủy lực có áp phụ thuộc vào số lượng, nồng độ tính chất bùn cặn trong nước thải.

Cho phép áp dụng siclon thủy lực cho các loại nước thải có hàm lượng chất lơ lửng 0,2 - 0,4 g/l với trọng lượng riêng 2,5g/cm³. Cấu tạo và thông số kỹ thuật của siclon thủy lực lấy theo bảng 7-17.

Bảng 7-17.

Độ lớn thủy lực của các hạt cặn bị giữ lại trong siclon thủy lực (mm/s)

Cấu tạo và các thông số kỹ thuật của siclon thủy lực áp lực

Khối lượng riêng 2-3,5g/cm³ Nồng độ ban đầu.
2000- 4000mg/l

Khối lượng riêng 5g/m³ nồng độ ban đầu 200-800 mg/l

Đường kính phần hình trụ (mm)

Kích thước các chi tiết tính theo đường kính của phần hình trụ.

...

...

...

Công suất của một thiết bị (m³/h)

Tổn thất nước với bùn tính bằng % theo công suất.

Đường kính tương đương của ống vào (m)

Đường kính vòi phun (m)

Đường kính vòi  phun bùn (m)

Chiều cao phần hình trụ (m)

1,7 - 1

2,1 - 1,3

3,7 - 2,7

...

...

...

4,8 - 4,3

0,25-0,2

0,4-0,3

0,5-0,4

1,1-0,8

2-1,8

50

15

250

...

...

...

500

0,28

0,24

0,2

0,18

0,13

0,4

0,27

0,23

...

...

...

0,22

0,12

0,12

0,1

0,07

0,05

1

1

0,7

...

...

...

0,8

10 - 15

15 - 20

15 - 25

20 - 30

25 - 35

3 - 4

5 - 6

46 - 53

...

...

...

85 - 90

2 - 3

3 - 5

5 - 7

2 - 3

1,5 - 2

Thiết bị tuyển nổi

7.66. Thiết bị tuyển nổi (cơ khí) dùng để tách các chất dầu mỡ, sợi bông khoáng, amiăng, len, các chất hoạt động bề mặt không hòa tan trong nước có bề mặt lớn và các chất có tỷ trọng gần bằng nước,.. có trong nước thải.

Thiết bị tuyển nổi cơ khí được sử dụng để tách ra khỏi nước các tạp chất thuộc hệ phân tán thô.

...

...

...

Khi cần thiết phải xử lý triệt để các tạp chất nói trên nên dùng các loại phèn để keo tụ các tạp chất đó.

7.67. Khi thiết kế các thiết bị tuyển nổi nên lấy:

a) Thiết bị tuyển nổi cơ khí.

- Thời gian tuyển nổi 20 -30 phút.

- Vận tốc quay của cánh khuấy 12 - 15 m/s.

- Đường kính cánh khuấy D lấy 200 - 750mm.

- Lượng không khí trên một đơn vị diện tích trong ngăn tuyển nổi là 40-50m³/m².h.

- Chiều sâu nước trong ngăn tuyển nổi từ 1,5 đến 3m.

Nếu bể hình vuông thì mỗi cạnh kích thước bằng 6D. Diện tích phục vụ của mỗi cánh khuấy không quá 35D².

...

...

...

W = 0,85Q.t                                          (7-30)

Trong đó:

Q - Lưu lượng nước thải (m³/h)

t - Thời gian tuyển nổi ( phút)

b) Thiết bị tuyển nổi áp lực:

Khối lượng không khí lấy bằng 3 - 5% thể tích nước cần xử lý. Nạp không khí bằng Ejecter vào trong ống hút của máy bơm.

Áp lực dư trong thùng áp lực 30 - 50N/cm².

Thời gian bão hòa không khí 1 - 3 phút.

Bể lắng kết hợp tuyển nổi hình chữ nhật chiều sâu 1 - 1,5m, thời gian tuyển nổi 20 phút, dùng cho công trình xử lý nước thải công suất dưới 100 m³/h.

...

...

...

Ghi chú:

Khi thiết kế các thiết bị tuyển nổi phải xét đến khả năng hàm lượng nhũ tương trong nước thải tăng lên 10%.

Hồ sinh học

7.68. Hồ sinh học có thể áp dụng để xử lý sinh học hoàn toàn hoặc không hoàn toàn các loại nước thải.

Hồ sinh học còn được áp dụng để xử lý triệt để nước thải khi có yêu cầu xử lý nước thải ở mức độ cao.

7.69. Hồ sinh học có các dạng sau đây:

- Hồ kỵ khí

- Hồ tùy tiện.

- Hồ hiếu khí.

...

...

...

Có thể áp dụng hồ sinh học để xử lý nước thải sau khi đã xử lý cơ học trong các bể lắng hoặc có thể áp dụng hồ sinh học như một công trình xử lý hoàn chỉnh.

7.70. Khi thiết kế hồ sinh học nên nghiên cứu kết hợp chức năng xử lý nước thải với các mục đích khác như: điều hòa nước mưa, nuôi trồng thủy sản, trữ nước để tưới cho nông nghiệp v.v…

7.71. Hồ sinh học có thể là một hồ hoặc nhiều hồ làm việc nối tiếp. Lựa chọn và sự sắp xếp các hồ phụ thuộc vào yêu cầu xử lý nước thải, điều kiện tự nhiên khu vực và khả năng sử dụng các hồ cho các mục đích kinh tế kỹ thuật khác. Sự bố trí các hồ có thể tham khảo theo phụ lục V.

7.72. Hồ kỵ khí áp dụng để xử lý nước thải sinh hoạt hoặc nước thải sản xuất có thành phần tính chất gần giống với nước thải sinh hoạt. Hồ được dùng để xử lý nước thải kết hợp xử lý bùn cặn lắng. Hồ thích hợp nhất đối với những vùng có nhiệt độ trung bình vào mùa đông trên 15⁰C. Thời gian nước lưu lại trong hồ kị khí từ 2 đến 5 ngày.

Khoảng cách ly nhỏ nhất đến khu dân cư 1000m; khi bố trí ở hướng gió thuận lợi và điều kiện vệ sinh cho phép thì có thể giảm xuống nhưng không thể nhỏ hơn 500m.

7.73. Các công thức tính toán hồ kỵ khí:

                                  (7-31)

W = F.H                                    (7-32)

Trong đó:

...

...

...

W- Thể tích công tác của hồ (m³);

La - BOD₅ của dòng nước thải vào hồ (mg/l);

Q - Lưu lượng nước thải (m³/ngày);

H - Chiều sâu hồ;

lv - Tải trọng hữu cơ bề mặt của hồ (gBOD₅/m³.ngày), phụ thuộc vào nhiệt độ và xác định theo bảng 7-18.

Bảng 7-18.

Nhiệt độ trung bình không khí về mùa đông T (⁰C)

lv (gBOD₅/m³.ngày)

Hiệu quả xử lý theo BOD₅ (%)

...

...

...

20 - 25

>25

20T - 100

10T +100

350

2T+20

2T+20

70

7.74. Chiều sâu hồ kị khí nên lấy 3 - 5m, khi có điều kiện thuận lợi có thể làm hồ sâu để giảm bớt mùi khó chịu. Ít nhất phải có 2 ngăn hồ làm việc song song. Lượng bùn chứa trong hồ, sơ bộ có thể lấy từ 0,03 - 0,05 m³/người/năm. Bùn phải được định kỳ nạo vét để đảm bảo chế độ làm việc bình thường.

...

...

...

Cửa dẫn nước vào hồ có thể thiết kế dạng ngập hoặc không ngập. Đối với dạng ngập nên đặt ở khoảng giữa chiều sâu hồ, không được đặt sát đáy hồ.

Bố trí cửa xả vào phải đảm bảo việc phân phối đều cặn lắng trên toàn bộ diện tích hồ. Khi diện tích hồ dưới 0,5 ha cho phép bố trí cửa xả vào ở giữa hồ.

Cửa ra có thể thiết kế dạng không ngập và phải có thiết bị ngăn ngừa lớp bọt và màng nổi trên mặt hồ chảy ra theo dòng nước.

7.76. Hồ tùy tiện áp dụng để xử lý nước thải đã được xử lý sơ bộ trong các bể lắng, bể tự hoại, hồ kỵ khí hoặc nước thải chưa được xử lý. Mức độ xử lý tính theo BOD₅ thường không quá 70 - 85%.

7.87. Diện tích bề mặt công tác của hồ tùy tiện xác định như sau:

                                                            (7-33)

Trong đó:

La -BOD₅ của nước thải đưa vào hồ (g/m³);

Lt -BOD₅ của nước thải sau khi đã làm sạch trong hồ (g/m³);

...

...

...

H - Chiều sâu hồ (m), từ 1,5 đến 2,5 m, chọn theo bảng 7-19.

K - Hệ số phân hủy chất hữu cơ trong hồ tùy tiện (ngày ^-1); ở nhiệt độ 20⁰C, K chọn bằng 0,25 ngày^-1. Ở nhiệt độ T, hệ số K xác định theo công thức:

K = 0,25 x 1,06^T-20                                  (7-34)

Bảng 7-19.

Chiều sâu (m)

Điều kiện nhiệt độ và tính chất nước thải

1,5 - 2,0

2,0 - 2,5

Nhiệt độ ấm đều, nước thải đã được làm sạch sơ bộ

...

...

...

7.78. Đối với hồ tùy tiện, khi lưu lượng trên 500m³/ngày cần chia hồ thành nhiều ngăn làm việc song song. Ít nhất phải có 2 ngăn. Nếu sử dụng các hồ tự nhiên hiện có hoặc đối với những vùng hàng năm có nhiều gió với tốc độ gió trên 3m/s thì có thể không cần chia thành nhiều ngăn.

7.79. Hồ xử lý triệt để (hồ maturation) chủ yếu để khử trùng nước thải và xử lý triệt để các chất hữu cơ đảm bảo an toàn vệ sinh cho nguồn tiếp nhận. Hồ hoạt động trong điều kiện hiếu khí tự nhiên (có độ sâu từ 1,0 đến 1,5m) hoặc hiếu khí cưỡng bức (có độ sâu từ 1,5 đến 2,5m).

Thời gian lưu nước trong hồ từ 7 đến 10 ngày hoặc dài hơn. Để xác định sơ bộ hiệu quả xử lý có thể áp dụng công thức 7-35:

                                 (7-35)

Trong đó:

N_a và N_t - Số lượng gây bệnh trong nước thải vào hồ và ra khỏi hồ (số vi khuẩn coliform /100ml).

t₁, t₂, ..., t_n - Thời gian lưu nước trong các bậc hồ, ngày

n - Số bậc của hồ;

K_b - Hệ số diệt khuẩn fecal coliform. Ở 20⁰C K_b là 2,6 ngày^-1. Ở nhiệt độ T, K_b xác định như sau: