Lưu ý: Dẫy tiêu chuẩn chì bảo quản trong tủ lạnh,có thể để trong một tuần. Mỗi dẫy tiêu chuẩn có một mẫu chuẩn kiểm tra và một khoảng giới hạn xác định (theo chỉ dẫn của nhà sản xuất thiết bị)

4.3.3. Kiểm tra thiết bị trước khi sử dụng

4.3.3.1. Kiểm tra nguồn điện

Nguồn điện cung cấp ổn định 220 ±2V, các thiết bị dùng điện đều được nối tiếp đất

4.3.3.2. Kiểm tra nguồn cung cấp khí axetylen

Hàm lượng axetylen không nhỏ hơn 99,6%, van khí axetylen dễ dàng hiệu chỉnh áp lực, áp lực khí trong bình không nhỏ hơn 600 kPa (85 psig), áp lực khí đầu ra duy trì ổn định ở mức 83 đến 96 kPa (12 đến 14 psig). Bình khí axetylen phải được để đứng yên lặng 24 giờ trước khi sử dụng

4.3.3.3. Kiểm tra nguồn cung cấp không khí nén

Máy nén không khí có áp lực nguồn 800 kPa (101 psig), áp lực khí đầu ra ổn định từ 350 đến 450kPa (50 đến 65 psig), không khí khô sạch, tuyệt đối không sử dụng bình khí oxy

4.3.3.4. Kiểm tra hệ thống hút xả khí độc, nhiệt độ, ẩm độ

...

...

...

4.3.4. Cài đặt các tham số, hiệu chỉnh và khởi động máy

4.3.4.1. Lắp đèn catot rỗng chì vào máy, bật công tắc máy

Kết nối liên lạc giữa máy AAS và chương trình phân tích, chọn kỹ thuật phân tích ngọn lửa

4.3.4.2. Cài đặt các tham số cơ bản cho đèn catot rỗng

- Ký hiệu nguyên tố: Pb, số thứ tự của đèn

- Cường độ dòng: 10mA (thường đặt ở mức 65 đến 75% cường độ cực đại ghi trên đèn catot rỗng)

- Loại đèn: HCL

- Vạch phổ 283,3nm; khe đo 0,7nm

- Chọn "OK" cho thiết bị tự động chấp nhận các tham số đã cài đặt

...

...

...

- Hiệu chỉnh tiêu điểm chùm tia tới vị trí chính giữa đầu đốt

- Hiệu chỉnh hướng đi của chùm tia sao cho tín hiệu năng lượng của đèn có giá trị cao và ổn định nhất (xem hình H1; H2)

4.3.4.4. Hiệu chỉnh chiều cao đầu đốt

- Sử dụng đầu đốt loại 10 đến 12cm cho kỹ thuật ngọn lửa axetylen-không khí nén

- Hiệu chỉnh chiều cao đầu đốt tới vị trí mặt đầu đốt cách tiêu điểm chùm tia từ 2 đến 3mm (xem hình H1; H2)

4.3.4.5. Hiệu chỉnh khe đốt song song với chùm tia

Hiệu chỉnh khe đốt nằm phía dưới chùm tia và song song với chùm tia, chùm tia sẽ đi qua vùng trung tâm ngọn lửa, bề dầy của môi trường hấp thụ sẽ là lớn nhất (góc lệch a bằng không). (xem hình H1, H2).

4.3.4.6. Hiệu chỉnh tốc độ dẫn mẫu

...

...

...

4.3.4.7. Cài đặt các tham số cho máy AAS

- Cài đặt các tham số chính

Ký hiệu nguyên tố: Pb

Vạch phổ: 283,3nm; khe đo 0,7nm

Đo chiều cao: peak. Tín hiệu: AA

Thời gian đọc: 3 giây

Số lần đọc lặp lại: 5 đến 10 lần (tuỳ theo sai số phép đo)

Chế độ ngọn lửa: C₂H₂-không khí nén

Tốc độ, tỷ lệ không khí/axetylen (Air/C₂H₂ khoảng 6/1,4)

...

...

...

- Cài đặt các tham số đường chuẩn

Chọn phương pháp đường chuẩn

Dẫy tiêu chuẩn chì 0,00; 0,50; 1,00; 2,00; 3,00;4,00; 5,00mg/L

Đơn vị đo mg/L

4.3.4.8. Hiệu chỉnh lại tỷ lệ khí và tốc độ dẫn mẫu

Sau khi bật ngọn lửa, quét kiểm tra độ hấp thụ của mẫu chuẩn kiểm tra,

trong lúc quét hiệu chỉnh lại tỷ lệ khí và tốc độ dẫn mẫu để có độ hấp thụ lớn và ổn định nhất, sau đó có thể hiệu chỉnh độ khuyếch đại tín hiệu để đạt tới độ hấp thụ như đã được quy định cho mẫu chuẩn kiểm tra

Lưu ý: Nếu việc hiệu chỉnh đèn và đầu đốt đã tối ưu thì sau khi bật ngọn lửa không cần hiệu chỉnh lại, nếu chưa thì cần hiệu chỉnh lại

4.3.5. Xây dựng đường chuẩn

...

...

...

- Mỗi đường chuẩn có ít nhất năm điểm

- Hệ số tương quan của đường chuẩn không nhỏ hơn 0,9999

- Mỗi đường chuẩn có một khoảng nồng độ giới hạn đo cho phép và một mẫu chuẩn kiểm tra

-Trong quá trình đo mẫu, cần thường xuyên kiểm tra các giá trị của đường chuẩn, nếu thay đổi phải xây dựng lại đường chuẩn và đo lại mẫu

4.3.6. Đo dung dịch mẫu

4.3.6.1. Xử lý dung dịch mẫu trước khi đo

Quét mẫu dung dịch để xác định chì, kiểm tra độ hấp thụ để biết cần pha loãng bao nhiêu lần. Cách xử lý pha loãng xem bảng 2

Bảng 2: Xử lý pha loãng dung dịch mẫu

Pha loãng

...

...

...

(lần)

Lượng hút dung dịch mẫu để pha loãng

(ml)

Dung môi pha loãng

1% HCl

(ml)

Cộng(dung dịch mẫu+dung môi)

(ml)

2 lần

...

...

...

05

10

5 lần

5

20

25

10 lần

5

45

...

...

...

20 lần

Pha loãng 10 lần, tiếp theo pha loãng 2 lần thành 20 lần

50 lần

Pha loãng 10 lần, tiếp theo pha loãng 5 lần thành 50 lần

100 lần

Pha loãng 10 lần, tiếp theo pha loãng 10 lần thành 100 lần

Lưu ý: Nồng độ axit trong dung dịch đo khoảng từ 1 đến 2% HCl là thích hợp, dung dịch mẫu có nồng độ axit quá mạnh hoặc nồng độ  ion cản trở quá lớn cần pha loãng nhiều lần sẽ giảm được ảnh hưởng nền tới kết quả phép đo 

4.3.6.2. Đo dung dịch mẫu

- Đo dung dịch mẫu trắng, đo dung dịch mẫu tiêu chuẩn chì  0mg/L

...

...

...

- Độ lệch chuẩn của phép đo RSD nhỏ hơn 5% được chấp nhận

- Sau khi đo khoảng mười mẫu phải đo lại kiểm tra bằng mẫu chuẩn kiểm tra hoặc mẫu chuẩn có nồng độ tương đương mẫu đo

- Khử hiệu ứng lưu mẫu bằng nước cất sau mỗi lần đo (5 đến 10 giây)

4.4. Tính toán kết quả

4.4.1. Công thức tính

- Khối lượng chì trong mẫu tính theo  mg/Kg (ký hiệu Pb mg/Kg)

Pb mg/Kg  =

(a - b) x F x V

m

...

...

...

a Nồng độ dung dịch mẫu đo đã pha loãng (mg/L)

b Nồng độ dung dịch mẫu trắng đã pha loãng (mg/L)

F Hệ số pha loãng dung dịch mẫu sau phân huỷ

V Thể tích dung dịch mẫu sau phân huỷ (ml)

m Khối lượng mẫu phân huỷ (gam)

4.4.2. Sai số phép đo

Kết quả phép thử kiểm nghiệm là giá trị trung bình của ít nhất hai lần  lặp lại tiến hành song song. Sai lệch kết quả giữa các lần lặp lại so với giá trị trung bình của phép thử không lớn hơn 0,5% giá trị tuyệt đối được chấp nhận

PHỤ LỤC B

...

...

...

PHƯƠNG PHÁP XÁC ĐỊNH CHÌ TỔNG SỐ BẰNG PHÉP ĐO PHỔ HẤP THỤ NGUYÊN TỬ VỚI THIẾT BỊ PERKIN-ELMER AAS 3300

Mỗi loại thiết bị đo phổ hấp thụ nguyên tử có một tính năng và thao tác kỹ thuật riêng, song có thể tham khảo phụ lục B để áp dụng trên các loại thiết bị tương đương

B.1. Phạm vi áp dụng (xem mục 1.)

B.2. Tiêu chuẩn trích dẫn (xem mục 2.)

Xem tài liệu hướng dẫn của Perkil-elmer AAS 3300: - Atomic Absorption Laboratory Benchotop - Moden 3300 Atomic Absorption Spectrometer - Analytical Methods for Atomic Absorption Spectrometry

B.3. Quy định chung (xem mục 3.)

B.4. Phương pháp xác định

B.4.1. Nguyên tắc (xem mục 4.1.)

B.4.2. Phương tiện thử (xem mục 4.2.)

...

...

...

Thiết bị đo bao gồm các phần chính sau đây:

- Máy Perkin-elmer AAS 3300

- Đèn catot rỗng chì (ký hiệu HCL Pb)

- Máy tính và phần mềm chuyên dụng "GEM"

- Bình khí nén axetylen, lắp van khí axetylen

- Máy nén không khí GAST Model 3HBE-31T M303X

- Nguồn điện 220V ổn định, sử dụng qua ổn áp tự động 10KVA

- Hệ thống hút xả khí độc, hút ẩm, điều hoà nhiệt độ không khí

B.4.3. Tiến hành thử

...

...

...

B.4.3.2. Pha dung dịch dãy tiêu chuẩn chì (xem mục 4.3.2.)

B.4.3.3. Kiểm tra thiết bị trước khi sử dụng (xem mục 4.3.3.)

Áp lực khí axetylen đầu ra duy trì ổn định ở mức 96 kPa, không vượt quá 103 kPa, áp lực không khí đầu ra duy trì ổn định ở mức 450 kPa

B.4.3.4. Hiệu chỉnh và khởi động máy

Lắp đèn catot rỗng chì vào máy, bật công tắc máy AAS (chờ một phút), bật công tắc máy tính và vào chuơng trình phân tích "GEM", kết nối liên lạc giữa máy AAS và máy tính (AA-INST-EXE), chọn kỹ thuật phân tích ngọn lửa (Flame), thực hiện các bước:

- Bước một mở cửa sổ đèn (align lamp)

Cài đặt các thông số cơ bản cho đèn catot rỗng chì

Số thứ tự của đèn: (No)

Ký hiệu nguyên tố (Elements): Pb

...

...

...

Loại đèn (Lamps): HCL

Vạch phổ (Wavelength): 283,3nm

Khe đo (Slit): 0,7nm

Chọn số thứ tự  của đèn (No), thiết bị tự động chấp nhận các thông số đã cài đặt

Align lamps

AA                                                        Repeak Wavelength 283.3

AGC/AIC          55                                               Slit                 0.7

                      Energy                                          Current        10.0

...

...

...

(No)

Elements

Current

(mA)

Lamp

Wavelength

(nm)

Slit

(nm)

...

...

...

Pb

10

4HCL

283.3

0.7

2

-

...

...

...

3

4

...

...

...

PMT 576 vols (250-850)

Hiệu chỉnh đèn catot rỗng (xem mục 4.3.4.3). Năng lượng của đèn sau khi hiệu chỉnh đạt tối ưu (khoảng 50)

Hiệu chỉnh chiều cao đầu đốt (xem mục 4.3.4.4)

Hiệu chỉnh khe đốt (xem mục 4.3.4.5)

Hiệu chỉnh tốc độ dẫn mẫu: Tốc độ dẫn mẫu để ở mức 1/4 đến 1/2 vòng điều chỉnh (kiểm tra và hiệu chỉnh lại sau khi bật ngọn lửa)

- Bước hai mở cửa sổ ngầm định( defaults)

...

...

...

Flame Standard Condition

Pb

...

...

...

OK

- Bước ba mở bốn cửa sổ theo dõi làm việc thường xuyên

Cửa sổ Display Data

Cửa sổ Flame Control

...

...

...

Cửa sổ Display Calibration

Cài đặt các tham số cho máy. Mở cửa sổ tham số nguyên tố (Element Parameter), cài đặt các tham số chính (Interest -Inst)

Cài đặt các tham số chính (Interest -Inst)

Element Parameter

inst

Calib

Chechk

QC

Option

...

...

...

Pb

Analyts

…

Wavelength (nm):

283.3

4Peak      

Slit. Widdth (nm):

Height

0.7

...

...

...

Signal Type: 

AA

Signal messurement:

Time average

Read Time (sec):

Read Delay (sec):

3(0.1-120)

0 (0-60)

BOC Time (sec):

...

...

...

2 (0-5)

---

Sample Replicates

5 (1-99)

Standard Replicates

5

Gas Flows (L/min) Oxydant:

Fuel:

...

...

...

1.4(0.5-13)

Flame Type

Flame Sensor

Burner Move

4Air/C₂H₂

4On

4On

Vertical Sampling Pos. (mm)  0,75

Cài đặt các tham số đường chuẩn (Calibration - Calib)

...

...

...

inst

Calib

Chechk

QC

Option

Solutions

ID

Concentration

Calib Blank (S0)

...

...

...

-----

S1

Pb 1

0.50

S2

Pb 2

1.00

S3

 Pb 3

...

...

...

S4

Pb 4

3.00

S5

Pb 5

4.00

S6

Pb 6

5.00

...

...

...

-

-

Calibration Equation

Calibration Units

Sample Units

Nonlinear

mg/L

mg/L

...

...

...

B.4.3.5. Xây dựng đường chuẩn (xem mục 4.3.5.)

- Khi máy làm việc ở trạng thái ổn định thì mới xây dựng đường chuẩn (ngọn lửa đã cháy đều mầu xanh sau 20 phút)

- Mở cửa sổ đường chuẩn, chọn phương pháp đường chuẩn

- Lần lượt nhập dữ liệu và đo các mẫu dãy tiêu chuẩn

- Ghi lại các số đo của mẫu chuẩn để kiểm tra trong quá trình đo mẫu

- Hệ số tương quan của đường chuẩn không nhỏ hơn 0,9999

- Trong quá trình đo mẫu, cần thường xuyên kiểm tra các giá trị của đường chuẩn, nếu thay đổi phải kiểm tra xây dựng lại đường chuẩn và đo lại mẫu

B.4.3.6. Đo dung dịch mẫu (xem mục 4.3.6)

...

...

...

- Mở cửa sổ Display data

- Đo dung dịch mẫu trắng, dung dịch mẫu tiêu chuẩn Pb 0mg/L

- Đo lần lượt dung dịch mẫu cùng điều kiện đo dung dịch tiêu chuẩn

- Độ lệch chuẩn của phép đo RSD không lớn hơn 5%

- Đo mười mẫu phải đo kiểm tra bằng mẫu chuẩn kiểm tra hoặc mẫu chuẩn có nồng độ tương đương mẫu đo

- Khử hiệu ứng lưu mẫu sau mỗi lần đo bằng nước cất

- Căn cứ vào số đo dung dịch mẫu, số đo mẫu trắng, hệ số pha loãng xử lý môi trường nền, tính ra nồng độ chì trong dung dịch mẫu sau phân huỷ, suy ra hàm lượng chì trong mẫu (xem mục 4.3.6.2)

Đồ thị đường chuẩn chì từ 0 đến 5 mg/L

...

...

...