Ủy ban Thường vụ Quốc hội xây dựng luật, pháp lệnh lần đầu tiên được ghi nhận tại Điều 9 Luật tổ chức Quốc hội 1992 và nội dung này tiếp tục được ghi nhận qua các Luật Tổ chức Quốc hội sau này.
Lập pháp là hoạt động thường xuyên của Quốc hội. Thực hiện chức năng này là Quốc hội thay mặt nhân dân thẩm tra, xem xét các dự án luật khi cơ quan có thẩm quyền đưa trình, nếu phù hợp với ý nguyện của nhân dân và đáp ứng đòi hỏi của thực tiễn thì bấm nút thông qua để trở thành luật. Ủy ban thường vụ Quốc hội là cơ quan thường trực của Quốc hội Việt Nam nên có quyền xây dựng luật, pháp lệnh. Theo quy định của Luật tổ chức Quốc hội, Quốc hội quyết định chương trình xây dựng luật, pháp lệnh theo đề nghị của Ủy ban thường vụ Quốc hội. Ủy ban thường vụ Quốc hội xây dựng luật, pháp lệnh cần bám sát yêu cầu của cuộc sống và đáp ứng các tiêu chí của hệ thống pháp luật về tính đồng bộ, thống nhất, khả thi, công khai và minh bạch; xử lý tốt những vấn đề phức tạp, phản ánh đầy đủ thực tiễn xã hội.