Trường hợp được miễn, giảm tiền tạm ứng án phí?
Miễn giảm tiền tạm ứng án phí, án phí thể hiện tính nhân đạo của pháp luật, tạo điều kiện thuận lợi để mọi người dân đều có thể tiếp cận công lý, hạn chế các trường hợp vì lý do tài chính mà Tòa án không thụ lý vụ án
Khi giải quyết tòa án giải quyết VADS, các đương sự phải chịu án phí theo quy định của pháp luật, tùy theo loại VADS, trên cơ sở lợi ích, mức lỗi của họ trong quan hệ pháp luật tòa án giải quyết trong VADS. Tuy vậy, do tính chất của từng loại vụ án, điều kiện kinh tế của đương sự, trong một số trường hợp pháp luật quy định việc miễn, giám án phí. Miễn giảm tiền tạm ứng án phí, án phí thể hiện tính nhân đạo của pháp luật, tạo điều kiện thuận lợi để mọi người dân đều có thể tiếp cận công lý, hạn chế các trường hợp vì lý do tài chính mà Tòa án không thụ lý vụ án, làm cho quyền lợi hợp pháp của người dân không được đảm bảo, quyền khởi kiện không thể thực hiện trên thực tế.
Điều 134 BLTTDS quy định: “án phí, mức án phí đối với mỗi loại vụ án cụ thể…các trường hợp được miễn hoặc không phải nộp tiền tạm ứng án phí, tiền tạm ứng lệ phí, các trường hợp được miễn hoặc không phải nộp án phí…chưa được quy định trong Bộ luật này do Ủy ban thường vụ Quốc hội quy định”
Ngày 27/02/2009, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đã thông qua Pháp lệnh án phí, lệ phí Toà án; Pháp lệnh này có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2009. Để triển khai thi hành Pháp lệnh án phí, lệ phí Toà án, ngày 30/6/2009 Toà án nhân dân tối cao đã có công văn số 98/TANDTC-KHXX hướng các Toà án nhân dân và Toà án quân sự các cấp, các đơn vị trực thuộc Toà án nhân dân tối cao cần thực hiện đúng các vấn đề sau: “…Đối với các vụ việc đã được Toà án thụ lý để giải quyết theo thủ tục sơ thẩm hoặc theo thủ tục phúc thẩm trước ngày Pháp lệnh án phí, lệ phí Toà án có hiệu lực pháp luật (ngày 01/7/2009) nhưng sau ngày 01/7/009 Toà án mới giải quyết theo thủ tục sơ thẩm, phúc thẩm, thì các quyết định về án phí, lệ phí Toà án được thực hiện theo quy định của Nghị định 70/CP ngày 12/6/1997 của Chính phủ “về án phí, lệ phí Tòa án” và các văn bản trước đây về án phí, lệ phí Toà án; trường hợp theo quy định của Nghị định số 70/CP mà đương sự phải chịu án phí, lệ phí Toà án, nhưng theo quy định của Pháp lệnh án phí, lệ phí Toà án thì đương sự không phải chịu hoặc được miễn, giảm án phí, lệ phí Toà án, thì áp dụng quy định của Pháp lệnh án phí, lệ phí Toà án đối với họ”
Điều 10 Pháp lệnh số 10/2009/PL-UBTVQH12 về án phí, lệ phí (pháp lệnh) quy định những trường hợp không phải nộp tạm ứng án phí, án phí bao gồm: Người khiếu kiện về danh sách cử tri bầu cử đại biểu Quốc hội, danh sách cử tri bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân; Cơ quan, tổ chức khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người khác, lợi ích công cộng, lợi ích của Nhà nước; Viện Kiểm sát khởi tố vụ án hành chính; Viện kiểm sát kháng nghị bản án, quyết định của Tòa án theo thủ tục phúc thẩm; Cơ quan, tổ chức quy định tại khoản 2 Điều này kháng cáo bản án, quyết định của Tòa án theo thủ tục phúc thẩm.
Đối với các trường hợp miễn nộp toàn bộ tiền tạm ứng án phí, án phí: Người khởi kiện vụ án hành chính là thương binh; bố, mẹ liệt sỹ; người có công với cách mạng.; Người lao động khởi kiện đòi tiền lương, trợ cấp mất việc làm, trợ cấp thôi việc, bảo hiểm xã hội, tiền bồi thường về tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp; giải quyết những vấn đề bồi thường thiệt hại hoặc vì bị sa thải, chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật; Người yêu cầu cấp dưỡng, xin xác định cha, mẹ cho con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự; Người khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính trong việc áp dụng hoặc thi hành biện pháp xử lý hành chính giáo dục tại xã, phường, thị trấn; đưa vào trường giáo dưỡng; đưa vào cơ sở giáo dục, đưa vào cơ sở chữa bệnh; Cá nhân, hộ gia đình thuộc diện nghèo theo quy định của Chính phủ; Người yêu cầu bồi thường về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm (Điều 11 Pháp lệnh)
Người có khó khăn về kinh tế được Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn nơi người đó cư trú hoặc cơ quan, tổ chức nơi người đó làm việc xác nhận, thì được Tòa án cho miễn nộp một phần tiền tạm ứng án phí, án phí. (Khoản 1 – Điều 14 Pháp lệnh)
