Quyết định giám đốc thẩm về vụ án tranh chấp hợp đồng đổi đất số 394/2012/DS-GĐT

HỘI ĐỒNG GIÁM ĐỐC THẨM TÒA DÂN SỰ TÒA ÁN NHÂN DÂN TỐI CAO

QUYẾT ĐỊNH GIÁM ĐỐC THẨM 394/2012/DS-GĐT NGÀY 23/08/2012 VỀ TRANH CHẤP HỢP ĐỒNG ĐỔI ĐẤT

NỘI DUNG VỤ ÁN

Theo đơn khởi kiện đề ngày 02-5-2006 và các lời khai khác trong quá trình giải quyết vụ án bà A - trình bày:

Năm 1962, gia đình bà A được chia 517m2 thuộc thửa số 28 tờ bản đồ số 4 tại khu vực K là loại đất 5% để canh tác. Mảnh đất này cạnh nhà ông ông B (bị đơn). Theo bản đồ năm 1987, mảnh đất này thuộc 02 thửa 158 và 159. Đầu năm 1992, gia đình ông B có đề nghị bà A tạm thời đổi mảnh đất 5% lấy mảnh đất được chia theo khoán 10 có diện tích 540m2 tại khu vực cánh đồng T của gia đình bà A để tiện việc canh tác. Hai bên thỏa thuận miệng, không lập giấy tờ, đổi tạm thời khi nào cần thì báo trước 1 tuần sẽ đổi lại. Đến năm 1994, do nhu cầu sản xuất gia đình bà A yêu cầu đổi trả lại đất nhưng gia đình ông B không đồng ý. Bà A có khiếu nại xã và huyện nhưng không được giải quyết dứt điểm. Do đó, bà A đề nghị Tòa án buộc gia đình ông B phải trả lại đất cho gia đình bà theo đúng quy định của pháp luật.

Bị đơn là ông B trình bày:

Theo chính sách khoán 10, HTX ĐT triển khai gia đất cho các hộ gia đình vào đầu năm 1991. Quá trình thực hiện chủ trương này, HTX có hướng dẫn để các hộ gia đình đổi đất cho nhau. Khoảng tháng 2 năm 1992 gia đình ông B và gia đình bà A thỏa thuận miệng với nhau đổi đất như trình bày của nguyên đơn. Sau khi đổi đất, ông B đã cải tạo thành ao và có chuyển hơn 10 ngôi mộ về nghĩa trang của thôn. Tháng 5-1994, có chủ trương kê khai đất canh tác của từng hộ gia đình theo Luật đất đai năm 1993 để vào Sổ địa bộ thuế của từng gia đình. Lúc đó, bà A đã kê khai đất được đổi tại khu T, ông B đã kê khai đất đổi của gia đình bà A cùng với diện tích gia đình ông B đang sử dụng. Cuối năm 1994, HTX ĐT có văn bản giao đất cho các hộ, văn bản giao đất ghi gia đình ông B và bà A đổi đất cho nhau. Gia đình ông B đã trực tiếp canh tác từ năm 1992 cho đến nay. Vì vậy, ông B không chấp nhận yêu cầu đòi đổi lại đất của nguyên đơn.

Người liên quan NLQ11 trình bày: Nguồn gốc đất tại K là của bố mẹ bà được cấp từ 1962. Sau khi bố mất thì đất này đứng tên anh là ông A. Năm 1990, 1991 có chia tách cho bà 100m2. Việc bà A đổi toàn bộ đất cho ông B là không đúng, nay bà yêu cầu đòi lại.

Tại bản án sơ thẩm số 17/2008/DSST ngày 20-8-2008, TAND quận Hoàng Mai quyết định: “1. Tuyên bố giao dịch dân sự đổi đất sản xuất nông nghiệp miệng giữa đất 5% và đất khoán 10 được xác lập giữa hộ gia đình bà A và hộ gia đình ông B tháng 2 năm 1992 là vô hiệu.

Buộc hộ gia đình ông B phải trả lại cho hộ gia đình bà A đất 5% có diện tích 517m2 thửa số 28 tờ bản đồ số 4, bản đồ địa chính năm 1990 tại khu K nay là tổ 33 phường L - quận M - Hà Nội.

Buộc hộ gia đình bà A phải trả lại cho hộ gia đình ông B đất khoán 10, diện tích 540m2 là một phần của thửa số 80 tờ bản đồ số 42-A2 (gọi tắt là tờ số 2) bản đồ địa chính lập năm 1994 tại khu T - phường L - quận M- thành phố Hà Nội.

2. Buộc bà A phải thanh toán tiền công tồn tạo đất bao gồm đào ao, tôn nền, cây trồng trên đất, tiền chuyển mồ mả tổng cộng là 112.817.000đ(một trăm mười hai triệu tám trăm mười bảy nghìn đồng) trả cho ông B.

3. Buộc anh D, chị Đ phải dỡ bỏ toàn bộ diện tích nhà cấp bốn xây thô là 75,28m2 xây trên diện tích đất 517m2 thuộc thửa đất số 28 tờ bản đồ số 4, bản đồ địa chính năm 1990 để trả lại đất cho hộ gia đình bà A. Ạnh D, chị Đ không được đền bù diện tích nhà bị dỡ bỏ.

Ông B kháng cáo toàn bộ bản án sơ thẩm.

Tại bản án phúc thẩm số 111/2008/DSPT ngày 27-11-2008, Toà án thành phố Hà Nội quyết định: giữ nguyên bản án sơ thẩm.

Ngoài ra, Tòa án cấp phúc thẩm còn quyết định về án phí.

Sau khi xét xử phúc thẩm, ông B có đơn khiếu nại đối với bản án dân sự phúc thẩm nêu trên.

Tại Quyết định số 482/2011/KN-DS ngày 02-8-2011, Chánh án TANDTC kháng nghị đối với bản án dân sự phúc thẩm nêu trên; đề nghị Tòa dân sự Tòa án nhân dân tối cao xét xử giám đốc thẩm hủy bản án dân sự phúc thẩm và hủy bản án dân sự sơ thẩm; giao hồ sơ vụ án cho Tòa án nhân dân quận Hoàng Mai Xét xử lại theo đúng quy định của pháp luật.

Tại phiên tòa hôm nay, đại diện Viện kiểm sát nhân dân tối cao nhất trí với nội dung kháng nghị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao.

Hội đồng giám đốc thẩm Tòa dân sự Tòa án nhân dân tối cao nhận định:

Sau khi nghiên cứu hồ sơ vụ án và sau khi thảo luận, Hội đồng xét xử Tòa dân sự nhất trí với nội dung kháng nghị nêu: có cơ sở để xác định việc đổi đất giữa các bên là trên cơ sở tự nguyện, xuất phát từ nhu cầu sử dụng canh tác của các bên. Sau khi đổi đất, hai bên đã đăng ký, kê khai, được ghi nhận tại Sổ địa chính đối với diện tích đất đổi và trực tiếp canh tác, sử dụng ổn định, liên tục từ năm 1992 cho đến nay, quá trình sử dụng đất ông B đã di chuyển các ngôi mộ trên đất, cải tạo một phần thành áo cá.

Trong thực tế việc đổi đất có từ khoảng tháng 2-1992, tuy nhiên các chứng cứ có trong hồ sơ thể hiện các bên tiến hành làm thủ tục đăng ký, kê khai các diện tích đất đã đổi tại chính quyền địa phương từ năm 1994, các thủ tục khác như giao giấy tờ đất, kê khai tính thuế cũng từ năm 1994. Trong trường hợp này, lẽ ra phải công nhận việc đổi đất là thực tế để công nhận các đương sự có quyền sử dụng diện tích đất đã đổi mới đúng và phù hợp với thực tế. Tòa án cấp sơ thẩm và Tòa án cấp phúc thẩm căn cứ vào lời khai của bà A để xác định các đương sự đổi đất tạm thời, từ đó xác định việc đổi đất là trái pháp luật để hủy giao dịch đổi đất buộc các bên dỡ nhà giao trả đất cho nhau là không chính xác, gây xáo trộn không cần thiết việc sử dụng đất của các đương sự.

Bởi các lẽ trên;

Căn cứ vào khoản 2 Điều 291, khoản 3 Điều 297 và Điều 299 của Bộ luật tố tụng dân sự;

QUYẾT ĐỊNH

Hủy toàn bộ bản án dân sự phúc thẩm số 111/2008/DSPT ngày 27-11-2008 của Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội và huỷ Bản án dân sự sơ thẩm số 17/2008/DSST ngày 20-8-2008 của Tòa án nhân dân quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội về vụ án “tranh chấp hợp đồng đổi đất” giữa nguyên đơn là bà A với bị đơn là ông B.

Giao hồ sơ vụ án cho Tòa án nhân dân quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội xét xử sơ thẩm lại theo đúng quy định của pháp luật.