Quyết định GĐT về phần trách nhiệm dân sự liên quan đến hành vi thứ tám - hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản của Trần Văn G số 05/2008/HS-GĐT

TOÀ ÁN NHÂN DÂN TỐI CAO

QUYẾT ĐỊNH GĐT 05/2008/HS-GĐT NGÀY 01/04/2008 VỀ PHẦN TRÁCH NHIỆM DÂN SỰ LIÊN QUAN ĐẾN HÀNH VI THỨ TÁM - HÀNH VI LỪA ĐẢO CHIẾM ĐOẠT TÀI SẢN CỦA TRẦN VĂN G

Ngày 01 tháng 4 năm 2008, tại trụ sở Toà án nhân dân tối cao mở phiên toà giám đốc thẩm xét xử vụ án hình sự đối với:

Trần Văn G1 sinh năm 1970, tại thành phố Đà Nẵng; thường trú tại 84B Trần Quốc Toản, phường T, quận B, thành phố Hồ Chí Minh; khi phạm tội là Giám đốc Công ty TNHH xây dựng và kinh doanh nhà ĐP và Phó Giám đốc Công ty xây lắp và vật tư xây dựng thuộc Tổng Công ty xây dựng NN; con ông Trần Văn M và bà Nguyễn Thị Y; bị bắt giam ngày 09-11-2001.

Trong vụ án còn có bị cáo Nguyễn Văn T2 nhưng không bị kháng nghị.

Người bị hại:

Ông Nguyễn Anh T3 - Giám đốc Công ty TNHH Hoàng Lê, địa chỉ: số 77 khu phố 1, phường LC, quận TĐ, thành phố Hồ Chí Minh. (Ngoài ra còn có 208 người bị hại khác không liên quan đến kháng nghị)

Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan:

Công ty xây lắp và vật tư xây dựng thuộc Tổng Công ty xây dựng NN; địa chỉ: 93 N, quận N, thành phố Hồ Chí Minh. (Ngoài ra còn có 46 người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan khác không liên quan đến kháng nghị).

NỘI DUNG VỤ ÁN

Trong thời gian từ tháng 01-1995 đến khi bị bắt ngày 09-11-2001, Trần Văn G1 và Nguyễn Văn T2 đã thực hiện 10 hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản có giá trị đặc biệt lớn (gồm 15.751.808.000 đồng và 1.513,89 lượng vàng) của 209 người. Trong đó hành vi Trần Văn G1 chiếm đoạt 613.075.000 đồng của ông Nguyễn Anh T3 - Giám đốc Công ty TNHH Hoàng Lê thông qua hợp đồng sang nhượng quyền sử dụng đất tại Trại Gà XH thuộc phường LC, quận TĐ, thành phố Hồ Chí Minh được thể hiện như sau:

Ngày 16-5-1997, ông Nguyễn Đình T5 - Giám đốc Công ty giống gia cầm Miền Nam và ông Huỳnh Xuân B6 - Giám đốc Công ty xây lắp và vật tư xây dựng ký “Hợp đồng thỏa thuận” số18/CV-ĐN, theo đó Công ty giống gia cầm Miền Nam chuyển nhượng khoảng 21.200m² đất thuộc Trại gà XH cho Công ty xây lắp và vật tư xây dựng với giá 900.000.000 đồng.

Ngày 16-6-1997, ông Huỳnh Xuân B6 ký công văn gửi Tổng Công ty Chăn nuôi Việt Nam và Công ty giống gia cầm Miền Nam xin chuyển nhượng, sử dụng, khai thác Trại gà XH.

Ngày 18-6-1997, ông Huỳnh Xuân B6 và Trần Văn G1 (lúc này là Giám đốc Công ty TNHH xây dựng và kinh doanh nhà ĐP) ký “Hợp đồng hợp tác đầu tư” số 43/XL, với nội dung: “Do Công ty xây lắp và vật tư xây dựng thiếu kinh phí, không thể tiếp tục tiến hành dự án xây dựng khu nhà ở thuộc khu đất Trại gà XH nên để để Công ty TNHH xây dựng và kinh doanh nhà ĐP thực hiện, Công ty xây lắp và vật tư xây dựng giúp các văn bản cần thiết. Tổng kinh phí ước tính khoảng 17.909.150.000 đồng. Nếu Công ty xây lắp và vật tư xây dựng không góp vốn thì được xây dựng 50% hạng mục công trình và được hưởng một khoản phí là 100.000.000 đồng. Công ty TNHH xây dựng và kinh doanh nhà ĐP được quyền sử dụng khu đất theo mục đích kinh doanh của mình trong giai đoạn chưa thông qua phương án chính thức nhưng phải hợp pháp luật nhằm thu hồi phần nào vốn do mình bỏ ra”.

Ngày 09-9-1997 Bộ NN mới có Công văn số3216/NN-KHCV với nội dung: “Đồng ý cho Tổng Công ty Chăn nuôi Việt Nam được chuyển giao Trại gà XH, quận TĐ, thành phố Hồ Chí Minh với diện tích 17.018m², nằm trong khu dân cư thuộc vùng quy hoạch không được đầu tư chăn nuôi cho Công ty xây lắp và vật tư xây dựng để Công ty đầu tư xây dựng và khai thác kinh doanh theo chức năng, nhiệm vụ của Công ty và quy hoạch của thành phố. Tổng Công ty chăn nuôi Việt Nam và Công ty xây lắp và vật tư xây dựng có trách nhiệm làm việc với cấp có thẩm quyền ở địa phương để làm thủ tục chuyển giao đất theo đúng quy định của Luật đất đai và các quy định của Chính phủ về đất đai…” Ngày 04-11-1997 Bộ NN có Quyết định số 2829-NN-KH-QĐ “cho phép Tổng Công ty chăn nuôi Việt Nam chuyển giao Trại gà XH tại quận TĐ, thành phố Hồ Chí Minh cho Công ty xây lắp và vật tư xây dựng”.

Thực hiện hợp đồng nêu trên, Công ty TNHH xây dựng và kinh doanh nhà ĐP đã thanh toán cho Công ty giống gia cầm Miền Nam 850.000.000 đồng. Công ty TNHH xây dựng và kinh doanh nhà ĐP cũng đã thanh toán cho Công ty xây lắp và vật tư xây dựng 100.000.000 đồng theo thỏa thuận vì Công ty xây lắp và vật tư xây dựng không có vốn.

Ngày 26-11-1997, Công ty TNHH xây dựng và kinh doanh nhà ĐP đã ký hợp đồng số30/HĐ-HTĐT chuyển nhượng quyền sử dụng khu đất này cho ông Nguyễn Anh T3 - Giám đốc Công ty TNHH Hoàng Lê với giá 2.000.000.000 đồng. Từ ngày 04-12-1997 đến ngày 25-9-1999, ông Nguyễn Anh T3 đã thanh toán tổng số 1.463.075.000 đồng, còn 537.000.000 đồng do Trần Văn G1 không thực hiện đúng theo hợp đồng (chưa làm xong thủ tục với cơ quan chức năng của thành phố) nên ông T3 chưa thanh toán. Lấy lí do này, Trần Văn G1 đã tự ý xây dựng tường rào, chỉ giao cho Công ty TNHH Hoàng Lê khoảng 10.000m².

Tại bản án hình sự sơ thẩm số 1246/HSST ngày 30-7-2004, Tòa án nhân dân thành phố Hồ Chí Minh quyết định xử phạt Trần Văn G1 tử hình về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”.

Về trách nhiệm dân sự: áp dụng Điều 42 Bộ luật hình sự; buộc Trần Văn G1 bồi thường cho ông Nguyễn Anh T3 - Giám đốc Công ty Hoàng Lê số tiền 613.075.000 đồng; Công ty xây lắp và vật tư xây dựng hoàn trả cho ông Nguyễn Anh T3 850.000.000 đồng; áp dụng khoản 4 Điều 146 Bộ luật tố tụng hình sự; hủy bỏ Lệnh kê biên số 16/C16 C3 (P3) ngày 09-01-2002 của Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đối với khu đất Trại gà XH, phường LC, quận TĐ, thành phố Hồ Chí Minh; giao khu đất Trại gà XH thuộc phường LC, quận TĐ, thành phố Hồ Chí Minh cho Công ty xây lắp và vật tư xây dựng quản lý, sử dụng theo quy định của pháp luật.

Ngày 11-8-2004, ông Nguyễn Anh T3 có đơn kháng cáo yêu cầu được tiếp tục thực hiện hợp đồng sang nhượng quyền sử dụng đất Trại gà XH, nhận lại 17.018m² đất để xây dựng cơ sở sản xuất vì ông đã chi phí di dời và xây mới Trại gà XH hết khoảng 6 tỷ đồng. Tại phiên tòa phúc thẩm ông T3 cho rằng Trần Văn G1 không lừa đảo ông, mà hợp đồng ông ký với Công ty TNHH xây dựng và kinh doanh nhà ĐP là hợp pháp.

Trần Văn G1 cũng có đơn kháng cáo xin giảm hình phạt và kháng cáo một số nội dung khác không liên quan đến hành vi này.

Tại bản án hình sự phúc thẩm số 301/HSPT ngày 11-3-2005, Tòa phúc thẩm Tòa án nhân dân tối cao tại thành phố Hồ Chí Minh xử phạt Trần Văn G1 tù chung thân về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”.

Về trách nhiệm dân sự: giữ nguyên quyết định của bản án hình sự sơ thẩm về phần liên quan đến Trại gà XH và dành cho ông Nguyễn Anh T3 quyền khởi kiện vụ án dân sự đòi bồi thường các thiệt hại phát sinh do chuyển trại gà và xây dựng mới (nếu có).

Tại Kháng nghị giám đốc thẩm số33/QĐ-VKSTC-V3 ngày 09-11-2007, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao kháng nghị bản án hình sự phúc thẩm số 301/HSPT ngày 11-3-2005 của Tòa phúc thẩm Tòa án nhân dân tối cao tại thành phố Hồ Chí Minh và đề nghị Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao xét xử theo thủ tục giám đốc thẩm, hủy toàn bộ phần nhận định và quyết định đối với các vấn đề liên quan đến hành vi thứ tám - hành vi của Trần Văn G1 chiếm đoạt 613.075.000 đồng của ông Nguyễn Anh T3 - Giám đốc Công ty TNHH Hoàng Lê thông qua hợp đồng sang nhượng quyền sử dụng đất tại Trại gà XH thuộc phường LC, quận TĐ, thành phố Hồ Chí Minh của bản án hình sự phúc thẩm nêu trên và bản án hình sự sơ thẩm số 1246/HSST ngày 30-7-2004 của Tòa án nhân dân thành phố Hồ Chí Minh để điều tra, xét xử lại theo đúng quy định của pháp luật, với các lý do chính sau đây:

- Hợp đồng số30/HĐ-HTĐT thực chất là hợp đồng dịch vụ và nó xuất phát từ việc thực hiện hợp đồng hợp tác đầu tư số 43/XL giữa Công ty xây lắp và vật tư xây dựng với Công ty TNHH xây dựng và kinh doanh nhà ĐP. Quá trình ký kết và thực hiện hợp đồng số30/HĐ-HTĐT, ông Huỳnh Xuân B6 biết rõ nhưng không có ý kiến gì. Tòa án cấp phúc thẩm cho rằng hợp đồng số30/HĐ-HTĐT vô hiệu ngay từ đầu vì Công ty TNHH xây dựng và kinh doanh nhà ĐP không phải là chủ sử dụng hợp pháp diện tích đất Trại gà, nhưng lại công nhận hợp đồng số 43/XL là không đúng. Trong hồ sơ vụ án cũng không có tài liệu nào chứng tỏ khu đất Trại gà là vốn pháp định của Công ty xây lắp và vật tư xây dựng. Vì vậy, việc giao khu đất Trại gà cho Công ty xây lắp và vật tư xây dựng là không đúng, gây thiệt hại cho Công ty TNHH Hoàng Lê. Mặt khác, theo Quyết định số2374/QĐ-UB-KT ngày 13-5-1996 của UBND thành phố Hồ Chí Minh thì từ năm 1996 khu đất Trại gà XH đã nằm trong quy hoạch khu công nghiệp và khu dân cư LC, quận TĐ, thành phố Hồ Chí Minh, thuộc quyền quản lý, sử dụng của Công ty quản lý và phát triển nhà TĐ. Do đó, tất cả các giao dịch liên quan đến khu đất này đều không có căn cứ pháp luật, nên cần phải giao cho UBND thành phố Hồ Chí Minh quản lý, khai thác theo quy chế khu công nghiệp mới đúng pháp luật.

- Trong dự án này, ngoài số tiền 850.000.00 đồng Công ty TNHH xây dựng và kinh doanh nhà ĐP của Trần Văn G1 trả cho Công ty Giống gia cầm Miền Nam, Công ty TNHH xây dựng và kinh doanh nhà ĐP còn trả cho Công ty xây lắp 100.000.000 đồng tiền phí theo thỏa thuận trong hợp đồng số 43/XL. Ngoài ra, Trần Văn G1 còn trực tiếp trả thêm cho Công ty Giống gia cầm Miền Nam 1.000 USD, nhưng khi xét xử Tòa án hai cấp lại không xem xét và quyết định về hai khoản tiền này cũng là không đúng, gây thiệt hại cho Trần Văn G1.

- Trong toàn bộ quá trình điều tra, ông Nguyễn Anh T3 chỉ tham gia tố tụng với tư cách là người làm chứng, đến khi xét xử Tòa án mới đưa anh T3 tham gia tố tụng với tư cách là người bị hại. Do đó, quyền lợi hợp pháp của anh Nguyễn Anh T3 không được đảm bảo.

Tại phiên tòa giám đốc thẩm, đại diện Viện kiểm sát nhân dân tối cao giải thích Kháng nghị chỉ đề nghị hủy phần trách nhiệm dân sự liên quan đến hành vi thứ tám - hành vi của Trần Văn G1 chiếm đoạt 613.075.000 đồng của ông Nguyễn Anh T3 - Giám đốc Công ty TNHH Hoàng Lê, chứ không đề nghị hủy cả phần trách nhiệm hình sự liên quan đến hành vi này đối với Trần Văn G1, đồng thời đề nghị Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao chấp nhận kháng nghị của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao.

NHẬN ĐỊNH CỦA TÒA ÁN

1. Về trách nhiệm dân sự liên quan đến hành vi Trần Văn G1 chiếm đoạt 613.075.000 đồng của ông Nguyễn Anh T3.

Trước khi Công ty giống gia cầm Miền Nam chuyển nhượng đất Trại gà XH cho Công ty xây lắp và vật tư xây dựng thì UBND thành phố Hồ Chí Minh đã có Quyết định số2374/QĐ-UB-KT ngày 13-5-1996. Tuy nhiên, khu đất này mới chỉ có quyết định quy hoạch chung, cơ quan có thẩm quyền chưa có quyết định thu hồi, giải tỏa, đền bù. Mặt khác, khi chuyển nhượng khu đất Trại gà XH các công ty này đã xin ý kiến và được Bộ NN đồng ý cho chuyển nhượng, nên Tòa án cấp sơ thẩm và Tòa án cấp phúc thẩm xác định hợp đồng số18/CV-ĐN là hợp đồng hợp pháp là có căn cứ. Các hợp đồng số 43/XL (ký kết giữa Công ty xây lắp và vật tư xây dựng với Công ty TNHH xây dựng và kinh doanh nhà ĐP) và số30/HĐ-HTĐT (ký kết giữa Công ty TNHH xây dựng và kinh doanh ĐP với ông Nguyễn Anh T3) đều vô hiệu vì Trần Văn G1 đã lợi dụng việc ký kết hợp đồng số 43/XL để chuyển nhượng trái pháp luật diện tích đất Trại gà XH và lừa đảo chiếm đoạt tài sản của ông Nguyễn Anh T3. Do đó, Tòa án cấp sơ thẩm và Tòa án cấp phúc thẩm quyết định giao khu đất Trại gà XH nêu trên cho Công ty xây lắp và vật tư xây dựng là đúng pháp luật.

2. Về khoản tiền 100.000.000 đồng và 1.000 USD mà Trần Văn G1 đã trả cho Công ty xây lắp và vật tư xây dựng và Công ty giống gia cầm Miền Nam.

Khi xét xử vụ án này, Tòa án cấp sơ thẩm và Tòa án cấp phúc thẩm có nêu hai khoản tiền 100.000.000 đồng và 1.000 USD mà Trần Văn G1 đã trả cho Công ty xây lắp và vật tư xây dựng và Công ty giống gia cầm Miền Nam trong phần nội dung vụ án, nhưng không xem xét, quyết định là chưa đầy đủ. Tuy nhiên, cho đến nay Trần Văn G1 không có khiếu nại gì về vấn đề này. Trường hợp Trần Văn G1 có yêu cầu thì tòa án có thẩm quyền sẽ giải quyết bằng vụ kiện dân sự khác.

3. Về tư cách tham gia tố tụng của ông Nguyễn Anh T3.

Trong vụ án này, mặc dù trong giai đoạn điều tra vụ án, Cơ quan điều tra chỉ triệu tập ông Nguyễn Anh T3 tham gia tố tụng với tư cách là người làm chứng là chưa xác định đúng tư cách của người tham gia tố tụng. Tuy nhiên, khi xét xử vụ án, Tòa án cấp sơ thẩm và Tòa án cấp phúc thẩm đã triệu tập ông Nguyễn Anh T3 tham gia tố tụng với tư cách là người bị hại nên đã khắc phục được sai sót của cơ quan điều tra, bảo đảm được quyền tố tụng của ông Nguyễn Anh T3.

Vì các lẽ trên và căn cứ vào khoản 3 Điều 279, khoản 1 Điều 285 Bộ luật tố tụng hình sự,

QUYẾT ĐỊNH

Không chấp nhận Kháng nghị số33/QĐ-VKSTC-V3 ngày 09-11-2007 của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao và giữ nguyên bản án hình sự phúc thẩm số 301/HSPT ngày 11-3-2005 của Tòa phúc thẩm Tòa án nhân dân tối cao tại thành phố Hồ Chí Minh về phần trách nhiệm dân sự liên quan đến hành vi thứ tám - hành vi của Trần Văn G1 chiếm đoạt 613.075.000 đồng của anh Nguyễn Anh T3, Giám đốc Công ty TNHH Hoàng Lê thông qua hợp đồng sang nhượng quyền sử dụng đất tại Trại gà XH thuộc phường LC, quận TĐ, thành phố Hồ Chí Minh.

Lý do không chấp nhận kháng nghị của Viện trưởng VKSNDTC:

Tòa án cấp sơ thẩm và cấp phúc thẩm quyết định giao khu đất Trại gà XH cho Công ty xây lắp và vật tư xây dựng là đúng pháp luật; đã khắc phục được sai sót của cơ quan điều tra trong việc xác định tư cách người bị hại của ông Nguyễn Anh T3.