Bản án 397/2023/HC-PT về khiếu kiện quyết định hành chính thực hiện chế độ chính sách thân nhân liệt sỹ

TÒA ÁN NHÂN DÂN CẤP CAO TẠI ĐÀ NẴNG

BẢN ÁN 397/2023/HC-PT NGÀY 14/12/2023 VỀ KHIẾU KIỆN QUYẾT ĐỊNH HÀNH CHÍNH THỰC HIỆN CHẾ ĐỘ CHÍNH SÁCH THÂN NHÂN LIỆT SỸ

Ngày 14 tháng 12 năm 2023, tại trụ sở Tòa án nhân dân cấp cao tại Đà Nẵng, xét xử phúc thẩm công khai vụ án hành chính thụ lý 242/2023/TLPT-HC ngày 18 tháng 10 năm 2023 về việc: “Khiếu kiện quyết định hành chính về thực hiện chế độ chính sách ưu đãi đối với thân nhân liệt sỹ”.

Do Bản án hành chính sơ thẩm số 18/2023/HC-ST ngày 30/8/2023 của Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Bình bị kháng cáo.

Theo Quyết định đưa vụ án ra xét xử số 337/2023/QĐ-PT ngày 28 tháng 11 năm 2023, giữa các đương sự:

1- Người khởi kiện: ông Nguyễn Thanh D, sinh năm 1954; địa chỉ: thôn M, xã M, huyện L, tỉnh Quảng Bình; có mặt.

Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người khởi kiện: ông Hoàng Minh T - Trợ giúp viên pháp lý thuộc Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh Q; có mặt.

2- Người bị kiện: Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Q; địa chỉ: số E, đường H, phường Đ, thành phố Đ, tỉnh Quảng Bình;

Người đại diện theo pháp luật: ông Nguyễn Trường S - Giám đốc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Q;

Người đại diện theo ủy quyền của Giám đốc Sở LĐTB và XH tỉnh Q: ông Hồ Tân C, Phó giám đốc Sở Lao động - Thương binh và xã hội tỉnh Q; có đơn xin xét xử vắng mặt.

3. Người kháng cáo: Người bị kiện Sở Lao động - Thương binh và xã hội tỉnh Q.

NỘI DUNG VỤ ÁN

[1] Nội dung vụ án được tóm tắc theo trình bày của đương sự:

- Trong đơn khởi kiện ngày 08/5/202 và quá trình tham gia tố tụng, người khởi kiện ông Nguyễn Thanh D trình bày:

Ông D có cô ruột Nguyễn Thị Y, sinh năm 1931, tham gia cách mạng và hy sinh vào tháng 11 năm 1949 (bố, mẹ, anh chị em đều đã chết trước năm 1945, không còn ai), được suy tôn liệt sỹ năm 1961. Tại thời điểm hy sinh, Cô của ông chưa có chồng con, bố mẹ cô Nguyễn Thị Y đều đã chết, hiện ông là người cháu duy nhất của liệt sỹ Nguyễn Thị Y. Biết cô Nguyễn Thị Y là liệt sỹ nhưng ông không biết an táng ở đâu; mãi đến tháng 02/2012, được sự giúp đỡ của Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội huyện V và Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Q, ông D đã tìm lại được hồ sơ liệt sỹ của cô ruột Nguyễn Thị Y và xin chuyển về nơi cư trú của ông tại xã M huyện L tỉnh Quảng Bình để tiện cho việc hương khói thờ cúng. Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Q đã nhất trí và sau đó cho di chuyển liệt sỹ theo nguyện vọng của Ông.

Trong Giấy xác nhận số 29/GXN-LĐTBXH của Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội huyện V, tỉnh Quảng Trị ngày 29/02/2012 có ghi rõ: “ Sau khi kiểm tra hồ sơ chứng từ chi trả, Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội huyện V xác nhận; Liệt sỹ Nguyễn Thị Y không có thân nhân đảm nhận việc thờ cúng tại địa phương nên chưa nhận bất cứ khoản trợ cấp nào”. Trong giấy giới thiệu di chuyển liệt sỹ số 180/NCC-DC ngày 29/02/2012 của Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Q cũng nêu rõ: “Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Q chưa thực hiện trợ cấp một lần theo Nghị định 54/2006/NĐ-CP ngày 26/5/2006 của Chính phủ”. Sau khi đảm nhận việc thờ cúng cho liệt sỹ Nguyễn Thị Y, ông D đã liên hệ với B chính sách xã M rồi đến Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội huyện L để hỏi các chế độ cho thân nhân liệt sỹ, trong đó có chế độ trợ cấp tiền tuất một lần khi báo tử. Nhưng trong thời gian dài, các cơ quan có thẩm quyền không trả lời cũng không giải quyết. Ông D tiếp tục làm đơn gửi đến Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Q thì được trả lời tại Công văn số 587/SLĐTBXH-NCC ngày 23/5/2022 có nội dung “Ngày 17/10/2000, Cục T2 – Liệt sĩ và Người có công (nay là Cục người có công) Bộ L đã có Công văn số 1424/TBLSNCC nêu: Việc khiếu nại chưa được giải quyết trợ cấp đối với các đối tượng nói chung và trợ cấp lần đầu, trợ cấp một lần đối với gia đình liệt sĩ nói riêng sau khi đã làm xong thủ tục, hồ sơ trước ngày 01/01/1995 (ngày Pháp lệnh Ưu đãi người có công với cách mạng có hiệu lực) thì không đặt vấn đề xem xét, giải quyết lại”.

Ông D thấy Công văn số 587/SLĐTBXH-NCC ngày 23/5/2022 của Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Q là chưa phù hợp với quy định của pháp luật làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của gia đình ông. Vì vậy ông khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết hủy Công văn số 587/SLĐTBXH- NCC ngày 23/5/2022 của Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Q, buộc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Q giải quyết chế độ cho thân nhân liệt sỹ theo đúng quy định của pháp luật.

- Người bị kiện Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Q trình bày tại Văn bản số 944/SLĐTBXH-TTr ngày 26/6/2023 như sau:

Năm 2022, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Q nhận được đơn của ông Nguyễn Thanh D hỏi về chế độ trợ cấp một lần đối với liệt sỹ Nguyễn Thị Y, hy sinh tháng 11/1949 được cấp Bằng Tổ quốc ghi công số ZB4355k, theo Quyết định số 288/TTg ngày 11/7/1961 của Thủ tướng Chính phủ. Sau khi xem xét, căn cứ Công văn số 1424/TBLSNCC ngày 17/10/2000 của Cục T2 – Liệt sỹ và Người có công (nay là Cục người có công) Bộ L – Thương binh và Xã hội hướng dẫn giải quyết vướng mắc trong quá trình thực hiện chính sách, trong đó có nêu: “Việc khiếu nại chưa được giải quyết trợ cấp đối với các đối tượng nói chung và trợ cấp lần đầu, trợ cấp một lần đối với gia đình liệt sỹ nói riêng sau khi đã làm xong thủ tục, hồ sơ trước ngày 01/01/1995 (ngày Pháp lệnh Ưu đãi người có công với cách mạng có hiệu lực) thì không đặt vấn đề xem xét, giải quyết lại”. Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Q đã có Công văn số 587/SLĐTBXH-NCC ngày 23/5/2022 trả lời cho ông Nguyễn Thanh D. Không đồng tình với trả lời của Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Q, ông Nguyễn Thanh D tiếp tục có đơn đề nghị giải quyết chế độ trợ cấp một lần đối với liệt sỹ Nguyễn Thị Y. Ngày 09/8/2022, Cục người có công có Công văn số 172/NCC-CS1 trả lời và hướng dẫn cho ông D: “…nếu ông không nhất trí với Công văn số 587/SLĐTBXH-NCC của Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Q, căn cứ Điều 7 Luật Khiếu nại, ông có quyền khiếu nại đến Giám đốc Sở Lao động – Thương binh và Xã hội hoặc khởi kiện ra Tòa án theo Luật Tố tụng hành chính. Nay ông Nguyễn Thanh D khởi kiện yêu cầu hủy Công văn số 587/SLĐTBXH-NCC ngày 23/5/2022, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Q, đề nghị Tòa án xem xét, giải quyết theo quy định của pháp luật.

Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Q không cung cấp thêm tài liệu, chứng cứ gì.

Tòa án đã tổ chức phiên họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công khai chứng cứ và tiến hành đối thoại để các đương sự thống nhất với nhau về việc giải quyết vụ án nhưng người khởi kiện giữ nguyên yêu cầu khởi kiện; người bị kiện vẫn giữ nguyên văn bản hành chính bị kiện.

[2] Tại Bản án hành chính sơ thẩm số 18/2023/HC-ST ngày 30/8/2023 của Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Bình đã quyết định:

Căn cứ khoản 1 Điều 30; khoản 3 Điều 32; điểm a khoản 2 Điều 193; khoản 1 Điều 348 của Luật tố tụng hành chính

Áp dụng Điều 6 Nghị định số 54/2006/NĐ-CP ngày 26/5/2006 của Chính phủ hướng dẫn thi hành một số điều của Pháp lệnh Ưu đãi người có công với cách mạng năm 2005; Khoản 8 Điều 1 Pháp lệnh số 04/2012/UBTVQH13 ngày 16/7/2012 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa 13 sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh Ưu đãi người có công với cách mạng; Khoản 2 Điều 3, Khoản 2 Điều 16 Pháp lệnh số: 02/2020/UBTVQH14 09/12/2020 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa 14 ban hành Pháp lệnh Ưu đãi người có công với cách mạng; Điều 26 Nghị định số 131/2021/NĐ-CP ngày 30/12/2021 của Chính phủ quy định chi tiết và biện pháp thi hành Pháp lệnh Ưu đãi người có công với cách mạng; điểm đ khoản 1 Điều 12, Điều 32 Nghị quyết số 326/2016/UBTVQH14 30/12/2016 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định về mức thu, miễn, giảm, thu, nộp, quản lý và sử dụng án phí và lệ phí Tòa án;

Tuyên xử:

Chấp nhận toàn bộ yêu cầu khởi kiện của ông Nguyễn Thanh D:

- Hủy Văn bản số 587/SLĐTBXH-NCC ngày 23/5/2022 của Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Q;

- Buộc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Q giải quyết cho ông Nguyễn Thanh D được hưởng chế độ tuất liệt sỹ một lần đối với Liệt sĩ Nguyễn Thị Y theo quy định của pháp luật.

Ngoài ra Bản án sơ thẩm còn tuyên về án phí và quyền kháng cáo theo quy định của pháp luật.

[3] Kháng cáo:

Ngày 20-9-2023 Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Q có đơn kháng cáo bản án sơ thẩm, nêu lý do ông Nguyễn Thanh D qua các thời kỳ theo các Văn bản pháp luật về chính sách ưu đãi thân nhân liệt sỹ thì không được xác định là thân nhân liệt sỹ, không thuộc diện đối tượng được hưởng trợ cấp tuất một lần.

[4] Tại phiên tòa phúc thẩm:

Người kháng cáo có đơn xin xét xử vắng mặt, giữ nguyên kháng cáo.

Đại diện Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại Đà Nẵng phát biểu ý kiến: đây là phiên tòa phúc thẩm được mở lần thứ nhất nhưng vẫn đảm bảo để xét xử, Thẩm phán, Thư ký Tòa án và những người tham gia tố tụng đã thực hiện đúng quy định của Luật Tố tụng hành chính. Về nội dung đề nghị Hội đồng xét xử phúc thẩm Bác đơn kháng cáo, giữ nguyên quyết định của Bản án hành chính sơ thẩm.

NHẬN ĐỊNH CỦA TÒA ÁN

Căn cứ vào các tài liệu, chứng cứ có trong hồ sơ vụ án, trên cơ sở kết quả tranh tụng tại phiên tòa, Hội đồng xét xử phúc thẩm nhận định:

[1] Về nội dung vụ án:

Liệt sỹ Nguyễn Thị Y, sinh năm 1931 đã hy sinh trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp vào tháng 11 năm 1949 và được cấp Bằng Tổ quốc ghi công số ZB 4355k, theo Quyết định số 288/TTg ngày 11/7/1961 của Thủ tướng Chính phủ.

Tại thời điểm hy sinh, liệt sỹ Nguyễn Thị Y chưa có chồng con, bố mẹ và anh chị em đều không còn ai (đều đã chết trước năm 1945). Tháng 02/2012, được sự giúp đỡ của Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội huyện V, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Q. Gia đình ông D bố mẹ đều đã chết, chỉ còn ông D1 với bà Nguyễn Thị T1 là chị em ruột, bà T1 đã ủy quyền toàn bộ cho ông D làm hồ sơ và hưởng trợ cấp một lần của liệt sỹ Nguyễn Thị Y (BL 34). Do đó, ông Nguyễn Thanh D là cháu trai duy nhất của liệt sỹ Nguyễn Thị Y đã tìm lại được hồ sơ liệt sỹ Nguyễn Thị Y và xin chuyển hồ sơ liệt sỹ về nơi cư trú của ông tại xã M, huyện L, tỉnh Quảng Bình để tiện cho việc hương khói thờ cúng. Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Q đã nhất trí và có Giấy giới thiệu di chuyển hồ sơ liệt sỹ số 1801/NCC-DC ngày 29/02/2012 gửi Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Q, sau đó cho di chuyển hồ sơ liệt sỹ theo nguyện vọng của ông Nguyễn Thanh D về xã M, huyện L, tỉnh Quảng Bình. Căn cứ hồ sơ liệt sỹ Nguyễn Thị Y, Bằng Tổ quốc ghi công số ZB-4355k theo Quyết định số 288/TTg ngày 11/7/1961 của Thủ tướng Chính phủ, ngày 23 tháng 6 năm 2014, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Q đã có Quyết định số 3596/QĐ-SLĐTBXH về việc trợ cấp thờ cúng liệt sỹ đối với ông Nguyễn Thanh D, sinh năm 1954 số tiền 500.000 đồng/năm, riêng về chế độ trợ cấp tuất một lần của liệt sỹ Nguyễn Thị Y thì không có.

Trong Giấy xác nhận số 29/GXN-LĐTBXH, ngày 29/02/2012 của Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội huyện V, tỉnh Quảng Trị có ghi rõ: “Sau khi kiểm tra hồ sơ chứng từ chi trả, Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội huyện V xác nhận: Liệt sỹ Nguyễn Thị Y không có thân nhân đảm nhận việc thờ cúng tại địa phương nên chưa nhận bất cứ khoản trợ cấp nào”. Trong giấy giới thiệu di chuyển liệt sỹ số 180/NCC-DC ngày 29/02/2012 của Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Q cũng nêu rõ: “Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Q chưa thực hiện trợ cấp một lần theo Nghị định 54/2006/NĐ-CP ngày 26/5/2006 của Chính phủ”.

[2] Xem xét chế độ hưởng trợ cấp tuất của Liệt sỹ Nguyễn Thị Y .

Theo khoản 2 Điều 16 Pháp lệnh Ưu đãi người có công với cách mạng ngày 09/12/2020 quy định:“2. Trợ cấp tuất một lần khi truy tặng Bằng “Tổ quốc ghi công”; trường hợp không còn thân nhân thì người thừa kế của liệt sỹ giữ Bằng “Tổ quốc ghi công” được hưởng trợ cấp tuất một lần”.

Căn cứ quy định trên và xác nhận của Phòng Lao động – Thương bà và Xã hội huyện V, xác nhận của Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Q “Liệt sỹ Nguyễn Thị Y không có thân nhân đảm nhận việc thờ cúng tại địa phương nên chưa nhận bất cứ khoản trợ cấp nào”. Mỗi một liệt sỹ đều có chế độ trợ cấp tuất một lần khi báo tử cho thân nhân liệt sỹ. Nay xác định ông Nguyễn Thanh D là người thân gần nhất của liệt sỹ Nguyễn Thị Y(cháu gọi liệt sỹ Nguyễn Thị Y là cô ruột, thuộc hàng thừa kế thứ 3 theo quy định của Bộ luật dân sự) đang thờ cúng liệt sỹ, không có tranh chấp với ai.

Kháng cáo của Sở Lao động - Thương binh và xã hội tỉnh Q cho rằng đây thuộc trường hợp truy tặng Bằng Tổ quốc ghi công, còn ông D theo các Văn bản trước đây không thuộc diện thân nhân Liệt sỹ để hưởng tiền tuất một lần. Tuy nhiên, khi có Pháp lệnh ưu đãi người có công cách mạng năm 1995 thì đã có quy định tại Điều 9: Gia đình liệt sỹ được hưởng trợ cấp tiền tuất một lần, nếu không còn thân nhân thì một trong những người thân của liệt sỹ giữ bằng Tổ quốc ghi công và thờ cúng liệt sỹ được trợ cấp một lần. Tại Nghị định 28/CP ngày 29-4-1995 của Chính phủ cũng có quy định tại Điều 22: “Liệt sỹ không còn thân nhân.....thì một trong những người thân khác của liệt sỹ đang đảm nhiệm việc thờ cúng liệt sỹ được hưởng trợ cấp một lần”.

Vào thời điểm quyết định cấp Bằng Tổ quốc ghi công năm 1961, do chưa xác định được thân nhân của liệt sỹ Nguyễn Thị Y, nên việc giao bằng Tổ quốc ghi công cũng như chế độ thờ cúng, tử tuất liệt sỹ chưa được giao cho ai. Nay đã xác định ông Nguyễn Thanh D là người thân, thuộc hàng thừa kế thứ 3 của Liệt sỹ; các Cơ quan có thẩm quyền đã đồng ý chuyển giao việc thờ cúng liệt sỹ Nguyễn Thị Y cho ông D, không có ai tranh chấp, thì đương nhiên ông D cũng là người có quyền giữ B1 Tổ quốc ghi công, để phục vụ cho việc thờ cúng liệt sỹ. (Thực tế thì ông D là người đang giữ và đã cung cấp bản sao bằng Tổ quốc ghi công của liệt sỹ Nguyễn Thị Y cho Tòa án, Bl 66, 67).

[3] Xét tính có căn cứ và hợp pháp của Công văn số 587/SLĐTBXH- NCC ngày 23/5/2022.

Sở Lao động - Thương binh và xã hội tỉnh Q căn cứ vào Công văn số 1424/TBLSNCC ngày 17/10/2000 của Cục T2 – Liệt sỹ và Người có công (nay là Cục người có công) thuộc Bộ L hướng dẫn giải quyết vướng mắc trong quá trình thực hiện chính sách, trong đó có nêu: “Việc khiếu nại chưa được giải quyết trợ cấp đối với các đối tượng nói chung và trợ cấp lần đầu, trợ cấp một lần đối với gia đình liệt sỹ nói riêng sau khi đã làm xong thủ tục, hồ sơ trước ngày 01/01/1995 (ngày Pháp lệnh Ưu đãi người có công với cách mạng có hiệu lực) thì không đặt vấn đề xem xét, giải quyết lại” để không chấp nhận yêu cầu giải quyết chế độ tuất một lần của liệt sỹ Nguyễn Thị Y cho ông Nguyễn Thanh D là không đúng quy định của pháp luật và cũng không hợp lý khi áp dụng văn bản này. Bởi cũng tại Công văn số 1424/TBLSNCC ngày 17/10/2000 cũng có nội dung:“Trường hợp đối tượng được hưởng chính sách có đầy đủ căn cứ chứng minh chưa được giải quyết trợ cấp nếu thuộc thẩm quyền thực hiện chi trả của ngành Lao động – Thương binh và Xã hội thì Sở L có trách nhiệm kiểm tra, xác minh chứng cứ và lập thành biên bản trình Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố quyết định (hoặc Giám đốc Sở quyết định nếu được ủy quyền) theo mức trợ cấp hiện hành”.

Như vậy, Công văn 1424 hướng dẫn để thực hiện theo đúng Pháp lệnh Ưu đãi người có công với cách mạng 1995, không phải là văn bản quy phạm pháp luật, cũng không có nội dung trái với Pháp lệnh và Nghị định 28/CP; hơn nữa đây là văn bản hướng dẫn về thủ tục xử lý các loại hồ sơ trong nội bộ, không thể làm căn cứ để bác bỏ việc trợ cấp tuất liệt sỹ.

[4] Từ những phân tích, nhận định trên, Hội đồng xét xử phúc thẩm nhận thấy Bản án sơ thẩm đã xem xét, đánh giá toàn bộ các tài liệu chứng cứ, áp dụng đúng các quy định pháp luật có liên quan để quyết định chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông Nguyễn Thanh D, hủy Văn bản số 587/SLĐTBXH-NCC ngày 23/5/2022 của Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Q, buộc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Q giải quyết chế độ trợ cấp một lần của liệt sỹ Nguyễn Thị Y cho ông Nguyễn Thanh D là có căn cứ, đúng quy định của pháp luật. Hội đồng xét xử phúc thẩm không chấp nhận kháng cáo của người bị kiện, giữ nguyên quyết định của Bản án hành chính sơ thẩm.

[5] Về án phí hành chính phúc thẩm: Căn cứ khoản 1 Điều 34 Nghị quyết 326/2016/UBTVQH14 ngày 30/12/2016 của UBTVQH về mức thu, miễn, giảm, thu, nộp, quản lý và sử dụng án phí và lệ phí Tòa án;

Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Q phải chịu 300.000 đồng án phí hành chính phúc thẩm.

Vì các lẽ trên;

QUYẾT ĐỊNH

1. Căn cứ vào khoản 1 Điều 241, Điều 242 Luật Tố tụng hành chính; Bác kháng cáo của Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Q, giữ nguyên quyết định của Bản án hành chính sơ thẩm số 18/2023/HC-ST ngày 30/8/2023 của Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Bình.

2. Về án phí hành chính phúc thẩm Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Q phải chịu là 300.000 đồng, được khấu trừ vào số tiền tạm ứng án phí phúc thẩm đã nộp là 300.000 đồng theo Biên lai thu số 0005564 ngày 28-9-2023 của Cục Thi hành án dân sự tỉnh Quảng Bình.

Bản án hành chính phúc thẩm có hiệu lực pháp luật từ ngày tuyên án.