Sóng thần là gì? Các nguyên nhân gây ra sóng thần? Những đặc điểm cơ bản của môn Địa lí?
Sóng thần là gì? Các nguyên nhân gây ra sóng thần?
Sóng thần (hay còn gọi là thủy triều thần, tsunami) là một hiện tượng tự nhiên xảy ra khi các sóng biển có độ cao lớn bất thường, có thể gây thiệt hại nặng nề cho các khu vực ven biển.
Sóng thần là những đợt sóng biển có sức mạnh và năng lượng rất lớn, khác biệt hoàn toàn so với các sóng thông thường mà chúng ta thấy mỗi ngày. Sóng thường có chiều cao không quá lớn, nhưng sóng thần có thể cao lên đến vài mét, thậm chí lên đến hơn 30 mét trong những trường hợp đặc biệt, mang lại sức tàn phá khủng khiếp khi chúng đổ bộ vào bờ.
Điều đặc biệt về sóng thần là chúng không phải là những sóng thông thường, mà là một chuỗi các sóng xảy ra liên tiếp và có thể kéo dài từ vài phút đến hàng giờ. Tốc độ của sóng thần có thể đạt đến 500-800 km/h, nhanh hơn rất nhiều so với tốc độ sóng thông thường.
Các nguyên nhân gây ra sóng thần bao gồm:
- Động đất dưới đáy biển: Nguyên nhân chính và phổ biến nhất gây ra sóng thần là động đất xảy ra dưới đáy đại dương. Khi một trận động đất mạnh làm dịch chuyển các mảng vỏ trái đất, nó sẽ gây ra sự thay đổi đột ngột trong địa hình đáy biển.
Sự thay đổi này sẽ làm cho một lượng nước lớn bị đẩy lên, tạo ra những sóng lớn, di chuyển với tốc độ nhanh ra xa bờ biển. Đây là nguyên nhân phổ biến gây ra những sóng thần mạnh mẽ và tàn phá.
- Núi lửa phun trào dưới biển: Phun trào núi lửa dưới đáy biển cũng có thể là nguyên nhân gây ra sóng thần. Khi núi lửa phun trào, lượng dung nham, khí và vật chất phun ra có thể làm thay đổi hình dạng đáy biển. Sự thay đổi này gây ra sự dịch chuyển lớn của nước, tạo ra sóng thần.
Một số vụ phun trào núi lửa đã gây ra các sóng thần đáng kể trong quá khứ, đặc biệt là những vụ phun trào mạnh như ở quần đảo Krakatoa.
- Sụp đổ đất đá hoặc đáy biển: Một nhân gây ra sóng thần khác là sự sụp đổ của các mảng đá hoặc đất dưới đáy biển. Các vụ sạt lở, sự rạn nứt đột ngột của đáy biển có thể làm nước bị đẩy lên, tạo thành sóng lớn. Các hiện tượng này có thể xảy ra do các động đất hoặc do các yếu tố tự nhiên khác.
- Va chạm của thiên thạch với đại dương: Một nguyên nhân ít phổ biến nhưng cực kỳ mạnh mẽ là sự va chạm của thiên thạch hoặc các vật thể ngoài không gian với đại dương.
Khi một vật thể lớn rơi xuống biển, nó sẽ tạo ra một cú sốc lớn, làm thay đổi vị trí của nước biển và là nguyên nhân gây ra sóng thần. Mặc dù hiện tượng này rất hiếm gặp nhưng khi xảy ra có thể tạo ra những đợt sóng thần khổng lồ.
- Sự thay đổi đột ngột trong mực nước biển: Một số hiện tượng khí quyển như bão lớn hay sự thay đổi đột ngột trong mực nước biển cũng có thể gây ra sóng thần, mặc dù chúng ít nguy hiểm hơn so với các nguyên nhân đã đề cập ở trên. Sự thay đổi mực nước này có thể do các yếu tố biến đổi khí hậu hoặc các hiện tượng thiên nhiên khác tạo ra.
Trên đây là nội dung tham khảo sóng thần là gì. Các nguyên nhân gây ra sóng thần.
Những đặc điểm cơ bản của môn Địa lí?
Căn cứ theo mục 1 Chương trình giáo dục phổ thông môn Địa lí ban hành kèm theo Thông tư 32/2018/TT-BGDĐT có quy định cụ thể về đặc điểm chương trình học môn Địa lí như sau:
- Giáo dục địa lí được thực hiện ở tất cả các cấp học phổ thông. Ở tiểu học và trung học cơ sở, nội dung giáo dục địa lí nằm trong môn Lịch sử và Địa lí.
- Ở trung học phổ thông, Địa lí là môn học thuộc nhóm môn khoa học xã hội được lựa chọn theo nguyện vọng và định hướng nghề nghiệp của học sinh.
- Môn Địa lí vừa thuộc lĩnh vực khoa học xã hội (Địa lí kinh tế - xã hội) vừa thuộc lĩnh vực khoa học tự nhiên (Địa lí tự nhiên), giúp học sinh có được những hiểu biết cơ bản về khoa học địa lí, các ngành nghề có liên quan đến địa lí, khả năng ứng dụng kiến thức địa lí trong đời sống;
Đồng thời củng cố và mở rộng nền tảng tri thức, kĩ năng phổ thông cốt lõi đã được hình thành ở giai đoạn giáo dục cơ bản, tạo cơ sở vững chắc giúp học sinh tiếp tục theo học các ngành nghề liên quan.
Định hướng phương pháp giáo dục môn Địa lí?
Căn cứ theo mục 7 Chương trình giáo dục phổ thông môn Địa lí ban hành kèm theo Thông tư 32/2018/TT-BGDĐT có quy định cụ thể về định hướng chung trong chương trình học môn Địa lí như sau:
- Đánh giá kết quả giáo dục trong môn Địa lí nhằm cung cấp thông tin chính xác, kịp thời, có giá trị về mức độ đáp ứng yêu cầu cần đạt của chương trình và sự tiến bộ của học sinh để hướng dẫn hoạt động học tập.
- Căn cứ để đánh giá kết quả giáo dục của học sinh là các yêu cầu cần đạt về phẩm chất và năng lực được quy định trong chương trình tổng thể và chương trình môn Địa lí.
- Về nội dung đánh giá, bên cạnh đánh giá kiến thức, cần tăng cường đánh giá các kĩ năng của học sinh như: làm việc với bản đồ, atlat, biểu đồ, sơ đồ, bảng số liệu, tranh ảnh, quan sát, thu thập, xử lí và hệ thống hoá thông tin, sử dụng các dụng cụ học tập ngoài trời, sử dụng công nghệ và thông tin truyền thông trong học tập,... Chú trọng đánh giá khả năng vận dụng tri thức vào những tình huống cụ thể.
- Đa dạng hóa các hình thức đánh giá, tăng cường đánh giá thường xuyên đối với tất cả học sinh bằng các hình thức khác nhau. Kết hợp việc đánh giá của giáo viên với tự đánh giá và đánh giá lẫn nhau của học sinh.
- Kết quả giáo dục được đánh giá bằng các hình thức định tính và định lượng thông qua đánh giá thường xuyên, định kì, trên cơ sở đó tổng hợp kết quả đánh giá chung về phẩm chất, năng lực và sự tiến bộ của học sinh.
