Soạn bài Hai quan niệm về gia đình và xã hội lớp 12? Yêu cầu chuyên đề tìm hiểu phong cách sáng tác của các trường phái văn học lớp 12?

Nội dung chính

• Soạn bài Hai quan niệm về gia đình và xã hội lớp 12?
• Yêu cầu chuyên đề tìm hiểu phong cách sáng tác của các trường phái văn học lớp 12?
• Yêu cầu cần đạt trong nội dung thực hành viết lớp 12?

Soạn bài Hai quan niệm về gia đình và xã hội lớp 12?

Dưới đây là hướng dẫn soạn bài Hai quan niệm về gia đình và xã hội lớp 12 học sinh tham khảo:

1. Hướng dẫn soạn bài Hai quan niệm về gia đình và xã hội trong khi đọc:

Câu 1: Chú ý sự khác biệt giữa cách ông chủ với bà chủ giao việc cho Xuân.

Trong đoạn trích, có sự khác biệt rõ ràng giữa cách ông chủ và bà chủ giao việc cho Xuân Tóc Đỏ:

- Ông chủ giao việc một cách dài dòng, khoa trương, mơ hồ

+ Ông chủ nói về trách nhiệm to lớn của Xuân trong công cuộc Âu hóa, biến nó thành một nhiệm vụ có tầm vóc vĩ mô:

“Anh phải nhớ kĩ rằng hôm nay trở đi thì anh đã dự một phần vào cuộc cải cách xã hội rồi. Từ đây mà đi xã hội văn minh hay dã man là trách nhiệm ở anh!”

+ Cách nói của ông chủ mang tính sáo rỗng, trừu tượng, thiếu thực tế, không đưa ra hướng dẫn cụ thể.

- Bà chủ giao việc ngắn gọn, thực tế, đơn giản

+ Trái ngược với ông chủ, bà chủ chỉ đơn giản đưa cho Xuân cái phất trần và nói:

“Thế nghĩa là lúc nào rỗi thì cầm cái chổi này mà phủi bụi những súc lụa, những quần áo ở ma-nơ-canh.”

+ Cách giao việc này thẳng thắn, thực tế, không màu mè, đúng với công việc của Xuân trong tiệm may.

=> Sự khác biệt này cho thấy sự đối lập giữa lý thuyết sáo rỗng và thực tế. Ông chủ thích phô trương, nói đạo lý nhưng không giúp ích gì cho Xuân trong công việc, còn bà chủ thực tế hơn, đi thẳng vào nhiệm vụ chính.

Câu 2: Đặt tác phẩm vào bối cảnh văn hóa Việt Nam ở thập kỉ 30 của thế kỉ XX, bạn nhận xét như thế nào về những mẫu trang phục của tiệm may Âu hóa và cách đặt tên cho những bộ trang phục đó?

Vào thập kỉ 30 của thế kỷ XX, xã hội Việt Nam bắt đầu có sự giao thoa mạnh mẽ giữa văn hóa phương Tây và truyền thống phương Đông. Phong trào Âu hóa du nhập, kéo theo những thay đổi trong lối sống, tư tưởng và cả thời trang.

- Những mẫu trang phục của tiệm may Âu hóa

+ Thời trang ở tiệm may được miêu tả lố lăng, nhố nhăng, mang tính chất gợi dục, trái ngược hoàn toàn với trang phục truyền thống kín đáo của người Việt.

Ví dụ: Các kiểu trang phục có đặc điểm như “Hở cánh tay và hở cổ”, “Hở đến nách và hở nửa vú”...

- Cách đặt tên phản cảm, phi lý của các bộ trang phục

+ Những bộ quần áo có tên như “Ngây thơ”, “Chinh phục”, “Lưỡng lự”, “Chờ một phút” – những cái tên gợi cảm giác mơ hồ, dễ gây hiểu lầm.

+ Những tên gọi này cho thấy một tư duy thương mại hóa, biến thời trang thành công cụ để khơi gợi dục tính, hơn là để tôn vinh vẻ đẹp của phụ nữ.

=> Vũ Trọng Phụng đã mỉa mai, châm biếm sự suy đồi của phong trào Âu hóa nửa vời, khi người ta chạy theo hình thức mà không hiểu bản chất, biến trang phục thành công cụ để câu kéo, lôi kéo khách hàng bằng sự giật gân.

Câu 3: Theo bạn, với cách “học" như vậy, liệu Xuân Tóc Đỏ có thể hoàn thành tốt công việc bán hàng cho tiệm may Âu hoá như ông bà chủ đã giao phó không?

Hoàn toàn không. Xuân Tóc Đỏ chỉ đang học vẹt một cách máy móc, mà không thực sự hiểu bản chất công việc.

- Xuân không hiểu ý nghĩa thực sự của các mẫu quần áo. Hắn chỉ lặp lại một cách máy móc những câu khẩu hiệu như “Hở cánh tay và hở cổ là Dậy thì!”, “Hở đến nách và hở nửa vú là Ngây thơ!” mà không hiểu ý nghĩa của nó. Điều này dẫn đến việc hắn không thể tư vấn khách hàng một cách chuyên nghiệp.

- Xuân không có kiến thức về thời trang. Khi khách hàng hỏi, hắn chỉ đưa ra những nhận xét cảm tính, ngô nghê, không có chuyên môn.

Ví dụ: Khi nhìn thấy trang phục kín đáo của bà Typn, hắn không đánh giá dựa trên kiến thức thời trang mà chỉ nói: “Bẩm, trông bà chỉ có vẻ lương thiện đứng đắn thôi chứ không tân thời mấy ạ.”

- Xuân là kẻ lố bịch, cơ hội, không có ý thức về công việc. Hắn chỉ quan tâm đến việc lợi dụng cơ hội để nịnh bợ, tâng bốc, và trục lợi cho bản thân, chứ không thực sự làm việc. Việc hắn tán tỉnh bà Typn và giả vờ dùng lời hoa mỹ để che chở cho phụ nữ trong cuộc Âu hóa cho thấy hắn chỉ đang lợi dụng phong trào để mưu lợi cá nhân.

=> Xuân Tóc Đỏ không thể hoàn thành công việc một cách nghiêm túc vì hắn không có năng lực, không có kiến thức, chỉ học vẹt và hành xử theo kiểu cơ hội.

Câu 4: So sánh trang phục của bà Typn với những bộ trang phục trong tiệm may Âu hoá.

=> Qua sự đối lập này, Vũ Trọng Phụng châm biếm cách nhìn nhận phi lý về thời trang trong phong trào Âu hóa, khi người ta đánh giá trang phục không phải dựa vào tính thẩm mỹ mà chỉ dựa vào độ hở hang.

Câu 5: So sánh ngôn ngữ của ông Typn lúc này với ngôn ngữ khi ông nói chuyện với Xuân Tóc Đỏ ở đầu đoạn trích.

- Lúc nói chuyện với Xuân Tóc Đỏ: Ngôn ngữ cao siêu, khoa trương, khó hiểu, dùng nhiều thuật ngữ để tỏ ra có học thức. Cách nói chuyện này cố tình làm cho đơn giản thành phức tạp, thể hiện sự sáo rỗng.

Ví dụ: “Anh phải thoáng trong một là nhớ ngay của nó, để mà có thể tán nghe vui tai. Anh phải biết cái phận sự của người vang đo (vendacur), nghĩa là người bán hàng!”

- Lúc cãi nhau với vợ: Ngôn ngữ thô lỗ, cộc cằn, bộc lộ bản chất gia trưởng, độc đoán. Từ những lời lẽ hoa mỹ khi dạy Xuân về thời trang, giờ đây ông Typn trở thành kẻ bảo thủ, cấm vợ mình ăn mặc tân thời.

Ví dụ: “Về cởi cái quần trắng ra ngay! Không có mà không vợ, không chồng gì nữa đâu!”

=> Sự thay đổi này tố cáo sự giả dối của ông Typn, vạch trần bản chất hai mặt của những kẻ mang danh “cải cách xã hội” nhưng thực chất vẫn giữ tư tưởng gia trưởng.

2. Hướng dẫn soạn bài Hai quan niệm về gia đình và xã hội trả lời câu hỏi

Câu 1: Đoạn đối thoại giữa Xuân Tóc Đỏ với ông bà Văn Minh, ông Typn về công việc trong tiệm may diễn ra vào lúc nào và có vai trò gì đối với câu chuyện được kể trong văn bản?

- Thời điểm diễn ra đoạn đối thoại:

+ Đoạn đối thoại diễn ra giữa trưa, khi ông bà Văn Minh cùng các khách mời đã rời tiệm may để đi ăn.

+ Trong tiệm may chỉ còn lại Xuân Tóc Đỏ, một kẻ vô học nhưng lại đang đóng vai trò “dự phần trong việc Âu hóa, cải cách xã hội”.

- Vai trò của đoạn đối thoại:

+ Tạo tình huống trớ trêu, hài hước: Một kẻ dốt nát như Xuân lại được giao trọng trách giúp xã hội “văn minh” hơn. Điều này làm nổi bật sự lố bịch, phi lý của phong trào cải cách xã hội nửa vời.

+ Vạch trần sự giả tạo của giới thượng lưu: Ông bà Văn Minh và ông Typn đóng vai những nhà cải cách, nhưng thực chất họ chỉ chạy theo xu hướng để kiếm lợi. Họ sử dụng những lời lẽ hoa mỹ để che đậy bản chất vụ lợi và hợm hĩnh.

+ Làm bàn đạp cho sự “thăng tiến” của Xuân Tóc Đỏ: Dù dốt nát, hắn vẫn có thể lừa gạt, tỏ ra hiểu biết để tạo dựng vị thế trong xã hội giả dối này.

Câu 2: "Thế mạnh" nào của Xuân đã khiến cho nhân vật chiếm được lòng tin của vợ ông Typn? Chi tiết, từ ngữ nào thể hiện "thế mạnh" đó của Xuân?

- "Thế mạnh" của Xuân:

+ Xuân không có kiến thức về thời trang nhưng lại có khả năng nịnh bợ khéo léo, ứng biến nhanh nhạy, nói năng hoa mỹ.

+ Hắn đánh trúng tâm lý của bà Typn – một người phụ nữ đang bất mãn với chồng và mong muốn được khẳng định quyền bình đẳng.

- Chi tiết, từ ngữ thể hiện điều đó:

+ Khi thấy bà Typn tức giận vì bị chồng áp chế, Xuân lập tức tận dụng cơ hội để lấy lòng bà:

“Muốn phản đối lại việc ấy, bà chỉ còn có một cách là chiếu cố đến bản hiệu mà may ngay một bộ quần áo gọi là Nữ quyền: Mặc nó vào, người vợ sẽ được chồng khiếp sợ...”

+ Hắn cũng sử dụng những câu giả tạo, hoa mỹ, tỏ vẻ là người có học thức để lấy lòng bà Typn:

“Chúng tôi không phải chỉ cải cách bề ngoài như lời gièm pha của phái đạo đức hủ lậu đâu.”

- Hắn tâng bốc phụ nữ, khiến bà Typn cảm thấy mình được bảo vệ và trân trọng:

“Chúng tôi rất được ban hành trời sáng tạo.”

=> Xuân Tóc Đỏ không cần tri thức hay năng lực thực sự, chỉ cần tài ăn nói khéo léo, cơ hội, biết nịnh bợ và đánh trúng tâm lý của người khác là đủ để giành được lòng tin của người khác, kể cả tầng lớp thượng lưu.

Câu 3: Công việc ở tiệm may Âu hóa có ý nghĩa như thế nào đối với công cuộc tiến thân của Xuân sau này? Chi tiết nào giúp bạn nhận ra ý nghĩa đó?

- Ý nghĩa của công việc này đối với Xuân:

+ Tiệm may là nơi giúp Xuân bước chân vào xã hội thượng lưu, có cơ hội tiếp xúc với giới giàu có và có quyền lực.

+ Nhờ công việc này, Xuân có thể tiếp tục "đánh bóng" bản thân, lợi dụng những người phụ nữ giàu có nhưng nhẹ dạ như bà Typn để vươn lên trong xã hội.

+ Đây cũng là môi trường giúp Xuân học được cách nịnh bợ, tâng bốc, đóng vai "trí thức" dù hắn thực sự không hiểu gì về cải cách xã hội.

- Chi tiết giúp nhận ra điều đó:

+ Xuân lừa gạt bà Typn bằng cách hứa sẽ bảo vệ bà trong cuộc "Âu hóa". Hắn sử dụng lời nói giả tạo, đánh trúng tâm lý của bà.

+ Hắn nhận thức được sự giả tạo của phong trào cải cách xã hội nhưng vẫn tận dụng nó để tiến thân: “Thế này thì nước mẹ gì?”

+ Dù chỉ là một tay “loong toong” trong tiệm may, Xuân vẫn có thể tự nâng mình lên thành "người có trách nhiệm quốc dân văn minh hay là dã man", cho thấy hắn biết cách lợi dụng thời thế để leo cao.

**=> Công việc ở tiệm may chính là bước ngoặt giúp Xuân từ một kẻ vô danh trở thành nhân vật có chỗ đứng trong xã hội giả dối, nơi giá trị thực không quan trọng bằng sự khôn khéo và cơ hội.

Câu 4: Liệt kê vào bảng sau các hành động, lời nói của ông Typn; từ đó nêu nhận xét về tính cách cũng như quan niệm của nhân vật này đối với việc "cải cách trang phục" nói riêng và "cải cách xã hội" nói chung.

=> Nhận xét chung: Ông Typn là hiện thân của những kẻ hô hào cải cách nhưng lại bảo thủ, gia trưởng, chỉ thích kiểm soát người khác. Cải cách đối với ông chỉ là hình thức, không phải xuất phát từ tư tưởng thực sự. Ông Typn và những kẻ như ông là biểu tượng của sự giả tạo trong xã hội tư sản đương thời.

Câu 5: Nêu chủ đề của văn bản. Những hành động, lời nói của vợ chồng Văn Minh và ông nhà báo trong đoạn trích trên có ý nghĩa như thế nào đối với việc thể hiện chủ đề đó?

- Chủ đề của văn bản:

+ Văn bản phê phán sâu sắc sự giả dối, lố bịch của phong trào Âu hóa nửa vời trong xã hội thượng lưu Việt Nam thập niên 30.

+ Vạch trần sự suy đồi đạo đức, thói hợm hĩnh, giả tạo của giới tư sản thành thị, khi họ chỉ hô hào cải cách bằng lời nói nhưng thực chất vẫn giữ tư tưởng cũ.

+ Châm biếm sự nực cười của những kẻ cơ hội như Xuân Tóc Đỏ, nhờ "làm màu" mà được công nhận là người có trách nhiệm với xã hội.

- Vai trò của vợ chồng Văn Minh và ông nhà báo trong việc thể hiện chủ đề:

+ Vợ chồng Văn Minh:

++ Nói một đằng, làm một nẻo: Họ cổ vũ cải cách, Âu hóa phụ nữ, nhưng vẫn coi trọng lợi ích cá nhân, chỉ muốn trục lợi từ phong trào.

++ Bà Văn Minh giao nhiệm vụ cải cách xã hội cho Xuân bằng một cái... phất trần – chi tiết trào phúng sâu sắc cho thấy bản chất giả dối, hình thức của họ.

+ Ông nhà báo:

++ Đóng vai trò bảo vệ tư tưởng của tầng lớp tư sản, bào chữa cho quan điểm hai mặt của họ.

++ Khi ông Typn mâu thuẫn với vợ, ông nhà báo đã giúp ông ta giải thích:

++ “Phụ nữ nghĩa là vợ con chị em người khác, chứ không phải vợ con chị em của tôi.”

- Câu nói này tố cáo sự đạo đức giả: họ muốn thay đổi xã hội nhưng lại không chấp nhận thay đổi trong chính gia đình mình.

**=> Những nhân vật này góp phần làm rõ chủ đề của văn bản: phê phán phong trào Âu hóa giả tạo, vạch trần sự lố bịch của giới thượng lưu trong xã hội tư sản Việt Nam đầu thế kỷ XX.

Câu 6: Theo bạn, "nghĩa lí cái việc cải cách của ông cai thợ may" mà Xuân Tóc Đỏ băn khoăn không hiểu, thực chất là gì? Nghĩa lí đó cho thấy điều gì trong thái độ của người kể chuyện đối với công cuộc Âu hóa, phương Tây hóa ở đô thị Việt Nam vào thập niên 30 của thế kỷ XX mà tác phẩm phản ánh?

"Nghĩa lí cái việc cải cách của ông cai thợ may" thực chất là gì?

- Không có nghĩa lý gì cả! Đó chỉ là một trò hình thức, giả tạo, chỉ nhằm biến phụ nữ thành công cụ để kiếm lời bằng những bộ quần áo "tân thời" hở hang.

- Bản chất "cải cách" của ông Typn là tạo ra những bộ trang phục kỳ quặc, đặt tên lố lăng như "Ngây thơ", "Chinh phục", nhằm đánh vào thị hiếu và xu hướng thời trang phi lý của xã hội tư sản.

- Ông ta không thực sự muốn cải cách xã hội, mà chỉ lợi dụng phong trào để kinh doanh.

- Thái độ của người kể chuyện với công cuộc Âu hóa, phương Tây hóa:

+ Mỉa mai, châm biếm sâu cay.

+ Không phản đối hoàn toàn việc tiếp thu văn minh phương Tây, nhưng phê phán cách mà giới thượng lưu Việt Nam tiếp nhận nó một cách méo mó, phi lý, chỉ chạy theo hình thức mà không có nội dung thực sự.

+ Tố cáo những kẻ giả danh trí thức, sử dụng phong trào Âu hóa để trục lợi, tạo ra một xã hội hỗn độn, đầy rẫy nghịch lý.

=> Qua việc Xuân không hiểu được "nghĩa lí" của cải cách, tác giả nhấn mạnh rằng chính những kẻ đang thực hiện cải cách cũng không hiểu nó thực sự là gì.

Câu 7: Nhận xét về ngôn ngữ, lời nói của các nhân vật trong đoạn trích. So sánh với ngôn ngữ, lời nói của các nhân vật trong một tác phẩm tự sự trung đại mà bạn đã học.

- Nhận xét về ngôn ngữ, lời nói của các nhân vật trong đoạn trích:

+ Ngôn ngữ giàu tính châm biếm, giễu nhại: Nhân vật nói một đằng làm một nẻo, thể hiện sự mâu thuẫn và giả tạo.

+ Xuân Tóc Đỏ học vẹt như một con vẹt: "Hở cánh tay và hở cổ là Dậy thì! Hở đến nách và hở nửa vú là Ngây thơ!"

+ Ông Typn nói đạo lý khi hướng dẫn Xuân, nhưng khi thấy vợ mặc quần trắng thì gào lên thô lỗ: "Về cởi cái quần trắng ra ngay! Không có mà không vợ, không chồng gì nữa đâu!"

+ Nhà báo nói bằng giọng lý luận rỗng tuếch, chỉ để bảo vệ quan điểm gia trưởng: “Phụ nữ nghĩa là vợ con chị em người khác, chứ không phải vợ con chị em của tôi.”

- So sánh với ngôn ngữ trong một tác phẩm tự sự trung đại:

+ Trong các tác phẩm trung đại như Truyện Kiều (Nguyễn Du) hay Chuyện người con gái Nam Xương (Nguyễn Dữ), nhân vật nói năng trang trọng, giàu tính ước lệ, bóng bẩy.

Ví dụ, trong Truyện Kiều, Thúy Kiều than khóc bằng giọng điệu bi thương, đầy chất thơ:

"Đau đớn thay phận đàn bà / Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung."

- Trong Số đỏ, lời thoại rất đời thường, trần trụi, mang tính châm biếm cao, đầy tính giễu nhại.

=> Ngôn ngữ trong Số đỏ mang tính hiện thực cao hơn, phản ánh đúng sự hỗn loạn, suy đồi của xã hội tư sản.

Câu 8: Theo bạn, tiểu thuyết Số đỏ thuộc phong cách nghệ thuật nào? Các thủ pháp trào phúng có vai trò như thế nào trong việc thể hiện đặc điểm phong cách ấy?

- Phong cách nghệ thuật của Số đỏ

+ Số đỏ thuộc phong cách hiện thực phê phán kết hợp với trào phúng sâu cay.

+ Lột trần bản chất giả tạo, lố lăng của xã hội thượng lưu đô thị Việt Nam thập niên 30.

+ Tạo nên một bức tranh xã hội méo mó, đầy rẫy nghịch lý, nơi mà những kẻ ngu dốt, lưu manh như Xuân lại có thể "thăng tiến".

- Vai trò của thủ pháp trào phúng:

+ Mỉa mai sự giả dối của phong trào Âu hóa: Nhân vật ai cũng nói về cải cách, nhưng chẳng ai hiểu cải cách là gì.

+ Tạo ra những tình huống trớ trêu, nghịch lý: Xuân Tóc Đỏ dốt nát nhưng vẫn được xem là "nhà cải cách xã hội".

+ Sử dụng ngôn ngữ giễu nhại, đối thoại đầy tính châm biếm: Ông Typn vừa là nhà mĩ thuật nhưng cũng là kẻ bảo thủ thô lỗ.

+ Làm bật lên sự tha hóa của xã hội: Khi giá trị thực bị đảo lộn, những kẻ cơ hội lại được tung hô.

=> Nhờ thủ pháp trào phúng, Số đỏ không chỉ mang tính giải trí mà còn là một tác phẩm hiện thực sắc bén, phản ánh đúng những biến đổi méo mó của xã hội Việt Nam lúc bấy giờ.

Lưu ý: Nội dung chỉ mang tính chất tham khảo!

Soạn bài Hai quan niệm về gia đình và xã hội lớp 12? Yêu cầu chuyên đề tìm hiểu phong cách sáng tác của các trường phái văn học lớp 12? (Hình từ Internet)

Yêu cầu chuyên đề tìm hiểu phong cách sáng tác của các trường phái văn học lớp 12?

Căn cứ Chương trình giáo dục phổ thông môn Ngữ văn ban hành kèm theo Thông tư 32/2018/TT-BGDĐT quy định yêu cầu chuyên đề tìm hiểu phong cách sáng tác của các trường phái văn học lớp 12 như sau:

- Nhận biết được phong cách sáng tác của một trường phái (trào lưu) văn học qua một số đặc điểm cơ bản.

- Biết các yêu cầu và cách thức tìm hiểu một phong cách sáng tác của một trường phái văn học.

- Biết viết bài giới thiệu về phong cách sáng tác của một trường phái văn học.

- Vận dụng được những hiểu biết từ chuyên đề để tìm hiểu về một số phong cách sáng tác của một trường phái văn học khác.

- Biết thuyết trình về phong cách sáng tác của một trường phái văn học

Yêu cầu cần đạt trong nội dung thực hành viết lớp 12?

Căn cứ theo Chương trình giáo dục phổ thông môn Ngữ văn ban hành kèm theo Thông tư 32/2018/TT-BGDĐT quy định về yêu cầu cần đạt trong nội dung thực hành viết lớp 12 bao gồm như sau:

- Viết được một bài phát biểu trong lễ phát động một phong trào hoặc một hoạt động xã hội; trình bày rõ hệ thống các luận điểm; có cấu trúc chặt chẽ, có mở đầu và kết thúc gây ấn tượng; sử dụng các lí lẽ và bằng chứng thuyết phục: chính xác, tin cậy, thích hợp, đầy đủ; biết đặt ra các ý kiến phản bác để trao đổi, tranh luận lại; sử dụng các yếu tố thuyết minh và biểu cảm.

- Viết được văn bản nghị luận về một vấn đề có liên quan đến tuổi trẻ.

- Viết được văn bản nghị luận so sánh, đánh giá hai tác phẩm văn học.

- Viết được văn bản dưới hình thức thư trao đổi công việc hoặc một vấn đề đáng quan tâm.

- Viết được báo cáo kết quả của bài tập dự án hay kết quả nghiên cứu về một vấn đề tự nhiên hoặc xã hội; có sử dụng sơ đồ, bảng biểu, có thuyết minh các hình ảnh minh hoạ, có sử dụng trích dẫn, cước chú và biết trình bày phần tài liệu tham khảo.