Nghị luận phân tích một bài thơ em yêu thích lớp 9? Các yêu cầu khi thực hiện đánh giá học sinh lớp 9?
Nghị luận phân tích một bài thơ em yêu thích lớp 9?
Học sinh lớp 9 tham khảo mẫu nghị luận phân tích một bài thơ em yêu thích dưới đây:
Bài thơ Khóc Dương Khuê
Mẫu 1
Bài thơ Khóc Dương Khuê của Nguyễn Khuyến là một trong những tác phẩm đặc sắc, thể hiện sâu sắc tình bạn chân thành, thủy chung và nỗi tiếc thương sâu sắc khi người bạn tri kỷ ra đi mãi mãi.
Mở đầu bài thơ là tiếng thở dài, nghẹn ngào đầy xúc động trước sự ra đi của người bạn thân thiết:
Bác Dương thôi đã thôi rồi,
Nước mây man mác ngậm ngùi lòng ta.
Câu thơ thể hiện rõ nét nỗi đau đớn, hụt hẫng khi mất đi người bạn tri kỷ. Hình ảnh "nước mây man mác" gợi lên không khí buồn thương, u sầu, diễn tả sự trống trải trong lòng tác giả khi bạn không còn nữa.
Những kỷ niệm đẹp giữa tác giả và bạn được tái hiện vô cùng sống động qua từng câu thơ:
Nhớ từ thuở đăng khoa ngày trước,
Vẫn sớm hôm tôi bác cùng nhau;
Kính yêu từ trước đến sau,
Trong khi gặp gỡ khác đâu duyên trời?
Qua đoạn thơ này, tác giả đã thể hiện tình bạn gắn bó keo sơn, từ thời trẻ trung đầy hoài bão cho đến khi về già. Những kỷ niệm bình dị, chân thật hiện lên rất rõ nét, như những chuyến đi chơi xa, thưởng thức âm nhạc, uống rượu, bàn văn chương:
Cũng có lúc chơi nơi dặm khách,
Tiếng suối nghe róc rách lưng đèo;
Có khi từng gác cheo leo,
Thú vui con hát lựa chiều cầm xoang;
Cũng có lúc rượu ngon cùng nhắp,
Chén quỳnh tương ăm ắp bầu xuân.
Có khi bàn soạn câu văn
Biết bao đông bích, điển phần trước sau.
Những câu thơ ấy đã làm sống lại những ký ức đẹp, bình yên và đầy chất văn hóa. Nguyễn Khuyến không chỉ đơn thuần kể lại những chuyện cũ, mà còn gửi gắm vào đó sự tiếc nuối những khoảnh khắc không thể nào trở lại. Đó là thời gian quý giá đã qua, giờ chỉ còn trong ký ức.
Sự ngậm ngùi, tiếc thương càng rõ rệt khi nhà thơ nhận thức về tuổi già của cả hai người:
Buổi dương cửu cùng nhau hoạn nạn,
Phận đẩu thăng chẳng dám tham trời;
Bác già, tôi cũng già rồi,
Biết thôi, thôi thế thì thôi mới là!
Sự cam chịu, chấp nhận thực tại đầy cay đắng thể hiện sự từng trải, hiểu đời sâu sắc của tác giả. Đặc biệt, khi nhận được tin bạn qua đời, Nguyễn Khuyến đã viết lên những câu thơ đầy xúc động:
Làm sao bác vội về ngay,
Chợt nghe, tôi bỗng chân tay rụng rời.
Cảm giác bàng hoàng, sửng sốt, đau đớn đến tê dại đã được diễn tả vô cùng chân thực và cảm động. Nỗi mất mát không gì bù đắp nổi ấy khiến cuộc sống của tác giả trở nên vô nghĩa:
Rượu ngon không có bạn hiền,
Không mua không phải không tiền không mua.
Câu thơ nghĩ đắn đo không viết,
Viết đưa ai, ai biết mà đưa;
Giường kia treo cũng hững hờ,
Đàn kia gảy cũng ngẩn ngơ tiếng đàn.
Mọi thú vui, mọi giá trị trong cuộc sống bỗng trở nên vô nghĩa khi thiếu vắng người bạn thân thiết. Đây chính là điểm sáng nhất của bài thơ, thể hiện rõ giá trị thiêng liêng, quý giá của tình bạn tri kỷ.
Khép lại bài thơ là những lời thơ đầy xúc động và cay đắng:
Bác chẳng ở dẫu van chẳng ở,
Tôi tuy thương, lấy nhớ làm thương;
Tuổi già hạt lệ như sương,
Hơi đâu ép lấy hai hàng chứa chan!
Nỗi đau đã không thể nói thành lời, chỉ còn biết gói gọn trong hai từ "nhớ" và "thương". Lời thơ giản dị nhưng thấm đượm nước mắt, khiến người đọc càng thêm thấm thía nỗi đau và lòng thương tiếc vô hạn mà tác giả dành cho bạn mình.
Nhìn chung, Khóc Dương Khuê của Nguyễn Khuyến không chỉ là bài thơ tiếc thương thông thường, mà còn là bài ca đẹp về tình bạn thủy chung, sâu sắc và tràn đầy nhân văn. Qua đó, nhà thơ khẳng định giá trị vĩnh cửu của tình bạn trong cuộc đời mỗi người.
Mẫu 2
Bài thơ Khóc Dương Khuê của Nguyễn Khuyến không chỉ nổi bật bởi tình bạn chân thành và niềm tiếc thương sâu sắc, mà còn gây ấn tượng mạnh với người đọc nhờ khai thác một cách tinh tế và sâu sắc về những triết lý nhân sinh và quan niệm sống.
Ngay từ những dòng thơ đầu tiên, Nguyễn Khuyến đã để lại trong lòng người đọc một nỗi day dứt, một sự thấm thía trước sự hữu hạn của đời người:
Bác Dương thôi đã thôi rồi,
Nước mây man mác ngậm ngùi lòng ta.
Hai chữ "thôi rồi" vang lên như một tiếng chuông buồn, báo hiệu cho sự kết thúc vĩnh viễn, không thể đảo ngược. Không khí "nước mây man mác" càng làm tăng thêm cảm giác mất mát, cô đơn và bất lực trước quy luật vô thường của cuộc sống.
Nhà thơ tiếp tục trải lòng mình với những kỷ niệm đầy ý nghĩa, gắn bó giữa ông và người bạn Dương Khuê:
Nhớ từ thuở đăng khoa ngày trước,
Vẫn sớm hôm tôi bác cùng nhau;
Kính yêu từ trước đến sau,
Trong khi gặp gỡ khác đâu duyên trời?
Không chỉ đơn thuần là tình bạn, mà Nguyễn Khuyến còn nhấn mạnh đến chữ "duyên trời", gợi lên một ý niệm sâu sắc rằng mỗi sự gặp gỡ trên đời đều là định mệnh quý giá, đều mang ý nghĩa thiêng liêng. Từ đó, những hình ảnh thân thương, giản dị của quá khứ lần lượt hiện lên:
Cũng có lúc chơi nơi dặm khách,
Tiếng suối nghe róc rách lưng đèo;
Có khi từng gác cheo leo,
Thú vui con hát lựa chiều cầm xoang;
Cũng có lúc rượu ngon cùng nhắp,
Chén quỳnh tương ăm ắp bầu xuân.
Đằng sau những thú vui tưởng chừng bình dị ấy là sự giao hòa sâu sắc giữa hai tâm hồn đồng điệu. Đặc biệt, qua việc cùng nhau thưởng thức âm nhạc, văn chương, nhà thơ đã làm nổi bật một lối sống thanh cao, tao nhã, thoát tục trước những bon chen của đời thường. Đó cũng là biểu hiện cho sự coi trọng giá trị tinh thần, văn hóa của những nhà nho chân chính thời xưa:
Có khi bàn soạn câu văn
Biết bao đông bích, điển phần trước sau.
Bài thơ còn bộc lộ rõ quan niệm sống điềm tĩnh, chấp nhận của Nguyễn Khuyến trước biến thiên của cuộc đời:
Buổi dương cửu cùng nhau hoạn nạn,
Phận đẩu thăng chẳng dám tham trời;
Bác già, tôi cũng già rồi,
Biết thôi, thôi thế thì thôi mới là!
Cụm từ "thôi thế thì thôi" được nhắc đi nhắc lại thể hiện rõ sự buông bỏ, chấp nhận trước số phận và quy luật tạo hóa, vừa cay đắng, vừa sâu sắc.
Khi mất đi người bạn tri kỷ, nỗi đau ấy không chỉ là đau mất người thân thiết mà còn là mất đi một người hiểu mình nhất trên đời:
Rượu ngon không có bạn hiền,
Không mua không phải không tiền không mua.
Câu thơ nghĩ đắn đo không viết,
Viết đưa ai, ai biết mà đưa;
Giường kia treo cũng hững hờ,
Đàn kia gảy cũng ngẩn ngơ tiếng đàn.
Nguyễn Khuyến thấm thía nhận ra rằng, những giá trị đẹp đẽ nhất trong cuộc sống chỉ có ý nghĩa khi ta còn người tri âm chia sẻ. Sự mất mát đó khiến mọi điều trên đời trở nên vô vị, nhà thơ rơi vào trạng thái hụt hẫng và cô đơn tột cùng.
Kết thúc bài thơ, những dòng tâm sự đầy xúc động như một lời tự an ủi, động viên chính mình:
Bác chẳng ở dẫu van chẳng ở,
Tôi tuy thương, lấy nhớ làm thương;
Tuổi già hạt lệ như sương,
Hơi đâu ép lấy hai hàng chứa chan!
"Lấy nhớ làm thương" thể hiện sự trưởng thành và thông thái của người đã trải qua bao biến cố trong đời. Thay vì đau đớn vật vã, nhà thơ chọn cách lưu giữ những ký ức đẹp để làm điểm tựa tinh thần trong những ngày tháng tuổi già còn lại.
Nhìn chung, bài thơ Khóc Dương Khuê là tác phẩm giàu giá trị nhân văn, không chỉ dừng lại ở việc ngợi ca tình bạn đẹp mà còn đi sâu vào những triết lý sâu sắc về cuộc đời, thái độ sống và ý nghĩa của sự hiện hữu. Chính những điều đó đã làm nên giá trị trường tồn của bài thơ trong lòng độc giả bao thế hệ.
Bài thơ Phò giá về kinh
Mẫu 1
Bài thơ Phò giá về kinh của Trần Quang Khải là một tác phẩm tiêu biểu của văn học thời Trần, thể hiện rõ khí thế hào hùng, tinh thần yêu nước mạnh mẽ và niềm tin sâu sắc vào sự trường tồn của đất nước.
Ngay từ những câu đầu tiên, tác giả đã gợi lại những chiến công oanh liệt:
Chương Dương cướp giáo giặc,
Hàm Tử bắt quân thù.
Chỉ với vài câu ngắn gọn nhưng rất súc tích, nhà thơ đã khắc họa rõ nét những chiến thắng lẫy lừng trong lịch sử chống quân xâm lược Nguyên Mông. Những địa danh như Chương Dương, Hàm Tử không chỉ đơn thuần là những nơi diễn ra trận đánh, mà còn mang tính biểu tượng cho ý chí quật cường, tinh thần bất khuất, dũng cảm của dân tộc Việt Nam. Tác giả sử dụng từ ngữ mạnh mẽ, dứt khoát, dứt khoát như “cướp giáo giặc”, “bắt quân thù”, gợi lên sự chủ động, quyết liệt và sức mạnh áp đảo của quân dân Đại Việt.
Hai câu thơ tiếp theo khẳng định rõ ý chí và trách nhiệm của mỗi người trước thời cuộc:
Thái bình nên gắng sức,
Non nước ấy nghìn thu.
Sau khi giành thắng lợi, đất nước bước vào giai đoạn hòa bình, nhưng không phải vì thế mà người dân được phép nghỉ ngơi, an nhàn hưởng thụ. Tác giả đã nhắc nhở mọi người phải luôn luôn "gắng sức" để gìn giữ và bảo vệ sự yên bình, trường tồn cho đất nước. Đây chính là tinh thần trách nhiệm lớn lao, ý thức công dân sâu sắc của một vị tướng lĩnh, một nhà lãnh đạo, một con người yêu nước chân chính.
Bốn câu thơ ngắn gọn nhưng hàm chứa những tư tưởng lớn lao, thể hiện rõ khí phách anh hùng và lòng yêu nước sâu đậm của tác giả nói riêng và nhân dân Đại Việt nói chung. Tác giả đã gửi gắm vào từng câu chữ một niềm tin vững chắc vào sự trường tồn vĩnh cửu của quê hương, đất nước.
Nhìn chung, bài thơ Phò giá về kinh của Trần Quang Khải không chỉ đơn thuần là một tác phẩm văn học mà còn là một lời tuyên ngôn đầy hào khí, góp phần cổ vũ tinh thần đoàn kết, lòng yêu nước và ý thức trách nhiệm cao cả đối với vận mệnh dân tộc. Tác phẩm đã khắc sâu vào tâm trí bao thế hệ người Việt Nam về niềm tự hào dân tộc, tình yêu quê hương đất nước và trách nhiệm gìn giữ hòa bình lâu dài của mỗi công dân.
Mẫu 2
Bài thơ Phò giá về kinh của Trần Quang Khải là một trong những tác phẩm tiêu biểu mang giá trị lớn lao, không chỉ thể hiện lòng yêu nước mãnh liệt mà còn khắc họa rõ nét phẩm chất và khí phách người lãnh đạo thời Trần, qua đó gửi gắm bài học sâu sắc về nghệ thuật lãnh đạo và trị quốc.
Hai câu thơ đầu tiên tái hiện ngắn gọn nhưng mạnh mẽ những chiến công vang dội:
Chương Dương cướp giáo giặc,
Hàm Tử bắt quân thù.
Chỉ bằng vài từ ngắn gọn, súc tích, tác giả đã khắc họa khí thế oai hùng, hiên ngang và bản lĩnh xuất sắc của quân đội nhà Trần. Tuy nhiên, vượt qua hình ảnh thắng lợi, bài thơ còn thể hiện rõ vai trò lãnh đạo, chỉ huy tài ba của các tướng lĩnh và vua quan Đại Việt. Thông qua việc nhắc lại hai địa danh chiến lược "Chương Dương" và "Hàm Tử", tác giả nhấn mạnh tầm quan trọng của sự đoàn kết, chiến thuật sáng suốt, và tầm nhìn xa trông rộng trong lãnh đạo, chỉ huy quân sự.
Ở hai câu thơ tiếp theo, tác giả nhấn mạnh một tư tưởng trị quốc sâu sắc:
Thái bình nên gắng sức,
Non nước ấy nghìn thu.
Qua đây, Trần Quang Khải khẳng định một nguyên tắc quan trọng: chiến thắng trên chiến trường là điều kiện cần nhưng chưa đủ để bảo đảm sự hưng thịnh lâu dài của đất nước. Điều quan trọng nhất sau chiến tranh chính là giữ vững nền thái bình. "Thái bình nên gắng sức" thể hiện rõ ý thức, trách nhiệm to lớn của người lãnh đạo phải luôn phấn đấu, không ngừng nghỉ để xây dựng và bảo vệ đất nước. Đây chính là bài học lớn về sự bền bỉ, kiên trì và trách nhiệm với quốc gia dân tộc.
Hình ảnh "Non nước ấy nghìn thu" thể hiện rõ khát vọng trường tồn mãi mãi của dân tộc Việt Nam, đồng thời cho thấy tư tưởng trị quốc mang tầm nhìn chiến lược lâu dài của tác giả. Người lãnh đạo không chỉ dừng lại ở những chiến công trước mắt, mà luôn phải có tư duy hướng đến tương lai, hướng đến sự phát triển bền vững, lâu dài cho đất nước.
Bốn câu thơ ngắn ngủi nhưng đã bao hàm đầy đủ tinh thần anh hùng của dân tộc, tư duy lãnh đạo sâu sắc và tầm nhìn chiến lược xuất sắc của Trần Quang Khải. Bài thơ Phò giá về kinh không chỉ là khúc ca khải hoàn sau chiến thắng mà còn là một tuyên ngôn về trách nhiệm trị quốc, thể hiện rõ tư tưởng và nhân cách lớn của một nhà lãnh đạo chân chính.
Như vậy, Phò giá về kinh không chỉ mang giá trị lịch sử, văn học mà còn chứa đựng bài học quý báu về nghệ thuật lãnh đạo, tinh thần trách nhiệm, tầm nhìn xa của những người đứng đầu đất nước. Đó là những giá trị mang tính thời đại, có ý nghĩa sâu sắc với mọi thế hệ người Việt Nam.
Trên đây là nội dung tham khảo nghị luận phân tích một bài thơ em yêu thích lớp 9.
Các yêu cầu khi thực hiện đánh giá học sinh lớp 9?
Theo Điều 4 Thông tư 22/2021/TT-BGDĐT các yêu cầu đánh giá học sinh lớp 9 bao gồm:
- Đánh giá căn cứ vào yêu cầu cần đạt được quy định trong Chương trình giáo dục phổ thông.
- Đánh giá bảo đảm tính chính xác, toàn diện, công bằng, trung thực và khách quan.
- Đánh giá bằng nhiều phương pháp, hình thức, kĩ thuật và công cụ khác nhau; kết hợp giữa đánh giá thường xuyên và đánh giá định kì.
- Đánh giá vì sự tiến bộ của học sinh; coi trọng việc động viên, khuyến khích sự cố gắng trong rèn luyện và học tập của học sinh; không so sánh học sinh với nhau.
Mục tiêu chương trình giáo dục trung học cơ sở cho học sinh lớp 9 như thế nào?
Căn cứ Chương trình giáo dục phổ thông ban hành kèm theo Thông tư 32/2018/TT-BGDĐT, mục tiêu chương trình giáo dục phổ thông cho học sinh lớp 9 nói riêng cũng như các cấp như sau:
- Chương trình giáo dục trung học cơ sở giúp học sinh phát triển các phẩm chất, năng lực đã được hình thành và phát triển ở cấp tiểu học, tự điều chỉnh bản thân theo các chuẩn mực chung của xã hội, biết vận dụng các phương pháp học tập tích cực để hoàn chỉnh tri thức và kĩ năng nền tảng,
- Có những hiểu biết ban đầu về các ngành nghề và có ý thức hướng nghiệp để tiếp tục học lên trung học phổ thông, học nghề hoặc tham gia vào cuộc sống lao động.
