Mẫu viết bài văn nghị luận phân tích tác phẩm văn học Vịnh Khoa Thi Hương? Học sinh lớp 8 được học những kiến thức văn học nào trong môn Ngữ văn?

Giới thiệu tác giả và bài thơ; ý kiến chung về bài thơ

Trần Tế Xương (1870 - 1907), thường được gọi là Tú Xương, là một nhà thơ lớn, đặc biệt với thể loại thơ trào phúng. Ông được biết đến với những tác phẩm phê phán hiện thực xã hội phong kiến Việt Nam cuối thế kỷ XIX đầy sâu cay và châm biếm. Trong bối cảnh xã hội ấy, nhiều giá trị bị suy đồi, kể cả nền khoa cử phong kiến, vốn có vai trò cao quý là chọn lọc nhân tài. Bài thơ Vịnh Khoa Thi Hương của Tú Xương được viết với mục đích phê phán sự suy đồi ấy thông qua giọng thơ châm biếm hài hước mà chua xót. Tác phẩm là bức tranh biếm họa sinh động về kỳ thi Hương, thể hiện sự thất vọng của tác giả về nền giáo dục và tình trạng xã hội đương thời.

Phân tích nội dung trào phúng của bài thơ để làm rõ chủ đề

Vịnh Khoa Thi Hương mở đầu với hình ảnh châm biếm: “Lôi thôi sĩ tử vai đeo lọ, / Ậm oẹ quan trường miệng thét loa.” Bức tranh nhốn nháo và thiếu trang nghiêm của kỳ thi được tái hiện sống động với hình ảnh các thí sinh ăn mặc nhếch nhác, mang theo “lọ” nước để bôi nhọ vào mặt mình - hình ảnh tượng trưng cho sự lừa dối và giả tạo. Không chỉ mô tả hình ảnh “lôi thôi,” Tú Xương còn dùng từ “ậm oẹ” để châm biếm các quan trường, những người lẽ ra phải là người nghiêm túc và công minh nhưng lại thực hiện nhiệm vụ một cách qua loa, thiếu trách nhiệm.

Hình ảnh những sĩ tử chật vật, bị vắt kiệt sức vì kỳ thi trong câu thơ “Cơm tám giời dường sắp sẵn cả, / Lều chõng đi thi nhọc lắm mà” là một sự chế giễu hiện thực khi học vấn bị coi thường và kỳ thi không còn mang tính chất thực chất. Đây là tiếng cười châm biếm nhưng cũng là nỗi chua xót của Tú Xương về một nền giáo dục đã đánh mất giá trị cao quý của mình, biến người học trở thành những kẻ học vẹt, đi thi chỉ vì danh lợi.

Tác dụng của một số nét đặc sắc về nghệ thuật trào phúng

Tú Xương rất thành công trong việc sử dụng ngôn từ sắc bén, hình ảnh sống động để tạo nên tiếng cười châm biếm mà sâu sắc. Cách chọn từ ngữ như “lôi thôi,” “ậm oẹ,” “lều chõng” mang sắc thái chua chát, vừa phản ánh hình ảnh thật, vừa lột tả hiện trạng bi đát của hệ thống thi cử phong kiến. Những câu thơ có tiết tấu nhanh, ngắn gọn và dồn dập cũng giúp tăng thêm hiệu quả trào phúng, tạo nên nhịp điệu vui tươi mà đằng sau là nỗi chán chường, thất vọng.

Đặc biệt, giọng điệu trào phúng kết hợp với sự tương phản giữa kỳ vọng và thực tế đã làm nổi bật sự mỉa mai của Tú Xương. Cái lẽ ra phải là nơi tôn vinh trí tuệ và đạo đức thì lại trở thành nơi nhốn nháo, hỗn độn. Cách miêu tả đầy tính hài hước nhưng cay đắng này không chỉ làm người đọc bật cười mà còn khơi lên nỗi đau lòng về tình trạng giáo dục xuống cấp.

Khẳng định giá trị, ý nghĩa của bài thơ

Vịnh Khoa Thi Hương của Tú Xương không chỉ là một bài thơ trào phúng xuất sắc, mà còn mang giá trị phê phán sâu sắc đối với xã hội đương thời. Thông qua tác phẩm, Tú Xương đã vạch trần sự suy đồi của nền giáo dục, đồng thời bày tỏ nỗi đau trước một xã hội mà những giá trị cốt lõi bị xói mòn. Tác phẩm không chỉ dừng lại ở tiếng cười châm biếm mà còn là lời cảnh tỉnh về sự xuống cấp của đạo đức và tri thức.

Bài thơ vì thế không chỉ có giá trị về mặt nghệ thuật mà còn là một bài học mang tính giáo dục, nhắc nhở về tầm quan trọng của một nền giáo dục chân chính và nghiêm túc. Trong dòng chảy văn học Việt Nam, Vịnh Khoa Thi Hương của Tú Xương đã trở thành một minh chứng rõ nét cho tài năng và tinh thần yêu nước của nhà thơ, để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc.