02 mẫu bài văn phân tích hình ảnh người tri thức nghèo trong truyện ngắn Đời thừa? Yêu cầu lựa chọn văn bản ngữ liệu ra sao?

Nam Cao là nhà văn hiện thực xuất sắc của nền văn học Việt Nam giai đoạn 1930 – 1945, nổi bật với những tác phẩm viết về hai đề tài: người nông dân nghèo và người trí thức tiểu tư sản trong xã hội cũ. Truyện ngắn Đời thừa là một trong những sáng tác tiêu biểu của ông khi phản ánh sâu sắc bi kịch của người trí thức nghèo, tiêu biểu là nhân vật Hộ. Hộ hiện lên với những giằng xé nội tâm giữa lý tưởng nghệ thuật cao đẹp và thực tế cơm áo đầy cay đắng. Qua đó, Nam Cao đã thể hiện nỗi xót xa, trăn trở trước cuộc sống bế tắc của tầng lớp trí thức nghèo trong xã hội đương thời.

Trước hết, Hộ là một người trí thức có lý tưởng lớn lao và khát khao sáng tạo nghệ thuật chân chính. Hắn không muốn trở thành một nhà văn tầm thường, chỉ viết những thứ dễ dãi để kiếm tiền mà mong muốn sáng tác ra những tác phẩm có giá trị, “phải viết được những cái gì đó thật lớn lao, thật phi thường, thật đẹp đẽ”. Hắn mơ ước để lại cho đời những tác phẩm bất hủ, phản ánh chân thực và cảm động về cuộc sống con người. Lý tưởng ấy cho thấy một tâm hồn đầy hoài bão, một tinh thần nghệ sĩ chân chính. Hộ không chỉ viết văn vì đam mê, mà còn muốn dùng ngòi bút để cải tạo xã hội, giúp con người hiểu rõ giá trị của cuộc sống. Hình tượng Hộ phản ánh một lớp trí thức có tư tưởng tiến bộ, mang khát vọng lớn nhưng cũng đầy bất hạnh vì không thể hiện thực hóa được lý tưởng của mình.

Thế nhưng, hiện thực phũ phàng lại đẩy Hộ vào bi kịch giằng xé giữa lý tưởng và cuộc sống mưu sinh. Hộ là một trí thức nghèo, phải vật lộn với cơm áo gạo tiền để nuôi sống gia đình. Để có tiền lo cho vợ con, hắn buộc phải viết những bài báo rẻ tiền, những câu chuyện theo thị hiếu tầm thường mà chính hắn cũng khinh bỉ. Hắn chán nản nhận ra rằng mình đang bán rẻ tài năng, đánh mất đi lý tưởng ban đầu. Giấc mơ sáng tạo nghệ thuật cao đẹp ngày càng xa vời khi cuộc sống bần hàn cứ bủa vây, kéo hắn xuống vũng lầy của sự bất lực và tuyệt vọng. Bi kịch của Hộ không chỉ là bi kịch của riêng hắn, mà còn là nỗi đau chung của biết bao người trí thức nghèo trong xã hội cũ, những con người có tài, có lý tưởng nhưng bị cuộc sống nghiệt ngã bóp nghẹt.

Không chỉ bế tắc trong nghệ thuật, Hộ còn rơi vào bi kịch gia đình đầy đau đớn. Vì áp lực mưu sinh, hắn dần trở nên cáu gắt, thô bạo với vợ con – những người mà hắn từng yêu thương, trân trọng. Ngày trước, Hộ lấy Từ – một người phụ nữ bất hạnh – bằng lòng yêu thương và sự bao dung. Nhưng rồi, cuộc sống cơ cực khiến hắn dần thay đổi. Hắn chán ghét cảnh nghèo túng, chán ghét sự hy sinh của vợ vì cho rằng đó là nguyên nhân kìm hãm sự nghiệp của mình. Những lúc say, hắn thốt lên những lời cay độc, lạnh lùng khiến Từ đau đớn. Sau mỗi lần như thế, Hộ lại dằn vặt bản thân vì hắn hiểu rằng mình đã trở thành con người mà trước đây hắn từng khinh ghét. Bi kịch lớn nhất của Hộ chính là bi kịch của một trí thức có nhân cách cao đẹp nhưng lại bất lực trước số phận, để rồi tự đánh mất chính mình trong vòng xoáy khắc nghiệt của cuộc đời.

Hình ảnh Hộ trong Đời thừa không chỉ là chân dung cá nhân mà còn là đại diện tiêu biểu cho lớp trí thức nghèo trong xã hội phong kiến thực dân. Họ mang trong mình hoài bão, nhân cách cao đẹp nhưng lại bị hoàn cảnh xô đẩy đến mức tha hóa, đánh mất bản thân. Bằng ngòi bút hiện thực sắc bén kết hợp với những phân tích tâm lý sâu sắc, Nam Cao đã khắc họa chân thực bi kịch của người trí thức, đồng thời thể hiện sự đồng cảm sâu sắc với những con người tài hoa nhưng bất hạnh. Truyện ngắn Đời thừa không chỉ phản ánh nỗi đau cá nhân mà còn là tiếng nói phê phán xã hội cũ đã bóp nghẹt tài năng, chôn vùi những khát vọng cao đẹp của con người.

Nam Cao là một trong những nhà văn hiện thực xuất sắc nhất của văn học Việt Nam giai đoạn 1930-1945. Ông luôn trăn trở về số phận của con người, đặc biệt là những trí thức nghèo bị giằng xé giữa lý tưởng và cuộc sống thực tế. Truyện ngắn Đời thừa chính là bức tranh chân thực về bi kịch của người trí thức tiểu tư sản trong xã hội cũ, mà nhân vật Hộ là điển hình. Qua hình ảnh người trí thức nghèo trong tác phẩm, Nam Cao đã phản ánh sâu sắc nỗi đau của con người khi phải sống trái với ước mơ, lý tưởng của mình.

Hộ là một nhà văn có tài, mang trong mình hoài bão lớn lao về nghệ thuật. Hắn không muốn viết những tác phẩm tầm thường mà khao khát sáng tạo nên những tác phẩm có giá trị thực sự, “phải viết cái gì đó khác, phải có tư tưởng, phải làm cho người ta đọc xong phải nghĩ ngợi, phải xúc động, phải đau đớn, phải thay đổi được một cái gì đó trong tâm hồn họ.” Những khát vọng ấy thể hiện tâm hồn nghệ sĩ chân chính, mong muốn dùng ngòi bút để thay đổi xã hội. Tuy nhiên, trong xã hội đầy rẫy những bất công và đói nghèo, lý tưởng cao đẹp ấy lại trở thành một thứ xa xỉ đối với người trí thức nghèo.

Thực tế cuộc sống đã đẩy Hộ vào bi kịch khủng khiếp khi hắn buộc phải từ bỏ lý tưởng của mình để chạy theo cơm áo gạo tiền. Vì cuộc sống mưu sinh, hắn phải viết những bài báo rẻ tiền, những câu chuyện vô nghĩa chỉ để kiếm tiền nuôi vợ con. Chính hắn cũng khinh bỉ những gì mình viết ra nhưng lại không thể làm khác được. Nỗi đau đớn lớn nhất của người trí thức nghèo không phải là đói khổ, mà là phải phản bội lại chính ước mơ của mình. Bi kịch này không chỉ của riêng Hộ mà còn là bi kịch chung của biết bao trí thức nghèo trong xã hội cũ: những con người có tài năng, có lý tưởng nhưng lại bị hoàn cảnh nghiệt ngã vùi dập.

Không chỉ thất bại trong sự nghiệp, Hộ còn rơi vào bi kịch gia đình đầy đau đớn. Trước đây, hắn yêu thương và trân trọng Từ – một người phụ nữ hiền lành, bất hạnh. Nhưng cuộc sống nghèo túng, vất vả khiến hắn dần thay đổi. Hắn trở nên cáu gắt, lạnh lùng với vợ con, thậm chí có lúc còn trút lên họ những lời cay nghiệt. Hắn hiểu rằng vợ con không có lỗi, nhưng sự bế tắc đã biến hắn thành một con người khác. Sau những lúc say rượu, hắn lại dằn vặt, đau khổ vì đã làm tổn thương người thân yêu nhất. Bi kịch của Hộ không chỉ là bi kịch của một người nghệ sĩ không thể thực hiện lý tưởng, mà còn là bi kịch của một con người bất lực trước cuộc sống, dần đánh mất đi nhân cách cao đẹp của mình.

Nhân vật Hộ trong Đời thừa chính là đại diện tiêu biểu cho lớp trí thức nghèo trong xã hội phong kiến thực dân. Họ có khát vọng, có tài năng nhưng lại bị cuộc đời đầy đọa đến mức tha hóa, sống trái với ước mơ của mình. Nam Cao đã sử dụng ngòi bút hiện thực sắc sảo kết hợp với nghệ thuật miêu tả tâm lý tinh tế để khắc họa hình ảnh người trí thức nghèo một cách chân thực và đầy ám ảnh. Qua đó, ông không chỉ phê phán xã hội cũ đã bóp nghẹt tài năng con người mà còn thể hiện sự xót xa, đồng cảm với những trí thức mang hoài bão nhưng bị hoàn cảnh xô đẩy đến mức bất lực và tuyệt vọng.