Nghị định thư về yêu cầu kiểm dịch, kiểm tra và vệ sinh thú y đối với sản phẩm tổ yến xuất khẩu từ Việt Nam sang Trung Quốc đã được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (PTNT) và Tổng cục Hải quan Trung Quốc ký và có hiệu lực từ ngày 09/11/2022. Để hỗ trợ các doanh nghiệp xuất khẩu tổ yến sang thị trường Trung Quốc theo đúng yêu cầu trong Nghị định thư, Cục Thú y hướng dẫn các đơn vị tổ chức thực hiện giám sát dịch bệnh trên chim yến tại các nhà nuôi yến dẫn dụ, hang tự nhiên có chim yến sinh sống (sau đây gọi chung là nhà yến), cụ thể như sau:

I. MỤC ĐÍCH

Phát hiện, chứng minh có hay không vi rút Cúm gia cầm, vi rút Niu-cát-xơn lưu hành tại các cơ sở nuôi chim yến, cơ sở sản xuất tổ yến để có giải pháp phòng, chống kịp thời và hiệu quả; đồng thời để cung cấp bằng chứng cho các đối tác nhập khẩu tổ yến.

II. NỘI DUNG GIÁM SÁT

1. Yêu cầu đối với việc giám sát dịch bệnh trên chim yến

- Yêu cầu về các bệnh cần giám sát: Bệnh Cúm gia cầm và Niu-cát-xơn trên chim yến.

- Yêu cầu về đăng ký các nhà yến để giám sát dịch bệnh: Doanh nghiệp có nhu cầu xuất khẩu sản phẩm tổ yến từ Việt Nam sang thị trường Trung Quốc (sau đây gọi tắt là doanh nghiệp) gửi danh sách các nhà yến có tổ yến để xuất khẩu đến Cục Thú y (email: dichte.dah@gmail.com), Chi cục Thú y vùng quản lý địa bàn và Cơ quan quản lý chuyên ngành thú y cấp tỉnh.

2. Địa điểm giám sát

Nhà yến của doanh nghiệp đăng ký xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc.

3. Phương pháp và lấy mẫu giám sát

a) Giám sát lâm sàng

- Hoạt động giám sát lâm sàng được thực hiện tại toàn bộ các nhà yến có sản phẩm tổ yến xuất khẩu.

- Hằng ngày, chủ nhà yến thực hiện theo dõi tình trạng sức khỏe của chim yến; nếu phát hiện chim yến ốm, chết bất thường phải báo ngay cho chính quyền địa phương hoặc cơ quan thú y địa phương.

- Cơ quan quản lý chuyên ngành thú y các tỉnh, thành phố phối hợp với Chi cục Thú y vùng quản lý địa bàn để điều tra, lấy mẫu xét nghiệm, xác định nguyên nhân các trường hợp yến ốm, chết bất thường và hướng dẫn các biện pháp xử lý kịp thời theo quy định.

b) Giám sát chủ động phát hiện mầm bệnh

- Tính toán số lượng nhà yến để lấy mẫu: Doanh nghiệp lựa chọn ngẫu nhiên số lượng nhà yến có sản phẩm tổ yến xuất khẩu dựa trên danh sách của doanh nghiệp với tỷ lệ lưu hành ước đoán là 10%, xác suất để phát hiện được bệnh là 95% được tính theo công thức sau:

Hoặc tham khảo bảng tính toán số lượng nhà yến theo Phụ lục đính kèm.

- Sau 02 đợt lấy mẫu liên tục, doanh nghiệp rà soát danh sách nhà yến và lựa chọn ngẫu nhiên các nhà yến (theo phương pháp nêu trên) cho những đợt lấy mẫu giám sát tiếp theo.

- Trường hợp một doanh nghiệp có các nhà yến ở nhiều tỉnh, thành phố khác nhau thì lựa chọn nhà yến đảm bảo đại diện cho từng tỉnh, thành phố.

c) Loại mẫu, số lượng mẫu và tần suất lấy mẫu

- Loại mẫu: Mẫu phân mới của chim yến tại khu vực bên trong nhà yến.

- Số lượng mẫu: Tại mỗi nhà yến, lấy mẫu phân mới của chim yến tại 15 vị trí khác nhau bằng tăm bông. Gộp 05 mẫu phân thành 01 mẫu xét nghiệm (tổng số là 03 mẫu gộp/01 nhà yến).

- Tần suất lấy mẫu giám sát: 06 tháng/đợt lấy mẫu.

d) Bảo quản và vận chuyển mẫu

- Mỗi mẫu gộp được cho vào từng ống đựng mẫu riêng biệt đã được đánh dấu, ký hiệu và có môi trường bảo quản mẫu bên trong ống (theo quy trình lấy mẫu và bảo quản mẫu hiện hành);

- Trong quá trình lấy mẫu và vận chuyển, mẫu phải được bảo quản ở nhiệt độ lạnh (2 – 8^°C) và được chuyển tới phòng xét nghiệm thuộc Chi cục Thú y vùng quản lý địa bàn càng sớm càng tốt;

- Trường hợp chưa gửi mẫu ngay đến phòng thí nghiệm, phải bảo quản mẫu ở nhiệt độ lạnh (4^°C) tối đa trong vòng 02 ngày, sau đó gửi ngay đến phòng thí nghiệm để xét nghiệm.

đ) Xét nghiệm mẫu giám sát

- Xét nghiệm mẫu bằng kỹ thuật Realtime RT-PCR theo TCVN hoặc Tổ chức Thú y thế giới (WOAH) để phát hiện vi rút Cúm gia cầm và vi rút Niu-cát- xơn.

- Đối với xét nghiệm phát hiện vi rút Cúm gia cầm: Các mẫu được xét nghiệm sàng lọc để phát hiện vi rút cúm type A; nếu mẫu dương tính thì thực hiện xét nghiệm tiếp subtype H5 hoặc H7; nếu mẫu dương tính với subtype H5 thì xét nghiệm subtype N1, N6 hoặc N8; nếu mẫu dương tính với subtype H7 thì xét nghiệm subtype N9.

4. Biện pháp xử lý khi phát hiện mầm bệnh

Trong quá trình thực hiện giám sát, nếu có kết quả xét nghiệm mẫu dương tính với vi rút cúm A/H5, A/H7 hoặc vi rút Niu-cát-xơn, Chi cục Thú y vùng thực hiện:

- Báo cáo bằng văn bản cho Cục Thú y để kịp thời chỉ đạo các biện pháp xử lý và phòng, chống dịch bệnh.

- Thông báo ngay cho Cơ quan quản lý chuyên ngành thú y các tỉnh, thành phố bằng điện thoại và văn bản về kết quả xét nghiệm. Cơ quan quản lý chuyên ngành thú y các tỉnh, thành phố phối hợp với các cơ quan liên quan thực hiện ngay các biện pháp tổng vệ sinh, tiêu độc khử trùng liên tục 03 ngày tại nơi có mẫu dương tính; áp dụng các biện pháp phòng, chống dịch như đối với các ổ dịch Cúm gia cầm hoặc Niu-cát-xơn; đồng thời báo cho cơ quan y tế nơi có gia cầm dương tính với vi rút cúm A/H5 hoặc A/H7.

- Phối hợp với Cơ quan quản lý chuyên ngành thú y tỉnh, thành phố thuộc địa bàn quản lý và doanh nghiệp tổ chức điều tra, lấy mẫu giám sát khu vực xung quanh khu vực nhà yến.

- Triển khai các biện pháp phòng, chống theo quy định của Luật Thú y, Thông tư số 07/2016/TT-BNNPTNT ngày 31/5/2016 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT quy định về phòng, chống dịch bệnh động vật trên cạn.

III. TỔ CHỨC THỰC HIỆN

1. Đối với các Chi cục Thú y vùng

- Chủ trì, phối hợp với Cơ quan quản lý chuyên ngành thú y các tỉnh, thành phố thuộc địa bàn quản lý và doanh nghiệp tổ chức thực hiện việc lấy mẫu giám sát dịch bệnh tại các nhà yến.

- Trường hợp Chi cục Thú y vùng không thực hiện lấy mẫu thì giao Cơ quan quản lý thú y địa phương hoặc giao chủ nhà yến đã được tập huấn lấy mẫu giám sát. Chi cục Thú y vùng có trách nhiệm tổ chức tập huấn lấy mẫu giám sát, bảo quản, vận chuyển, gửi mẫu cho cán bộ lấy mẫu của Cơ quan quản lý thú y địa phương hoặc chủ nhà yến; cấp Chứng chỉ cho các học viên hoàn thành khóa tập huấn lấy mẫu giám sát.

- Tổ chức lấy mẫu, xét nghiệm và trả lời kết quả

+ Hỗ trợ, hướng dẫn và phối hợp với các địa phương lấy mẫu bảo đảm theo đúng tiêu chuẩn kỹ thuật;

+ Tiếp nhận, bảo quản, xét nghiệm mẫu và trả lời kết quả chậm nhất trong vòng 01 tuần kể từ khi nhận được mẫu;

+ Kết thúc mỗi đợt lấy mẫu và xét nghiệm mẫu, Chi cục Thú y vùng tổng hợp, báo cáo kết quả xét nghiệm về Cục Thú y (theo địa chỉ email: dichte.dah@gmail.com).

2. Đối với các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân sản xuất tổ yến xuất khẩu

- Gửi danh sách các nhà yến có tổ yến để xuất khẩu đến Cục Thú y, Chi cục Thú y vùng quản lý địa bàn và cơ quan chuyên môn thú y địa phương.

- Lựa chọn nhà yến thuộc doanh nghiệp để thực hiện lấy mẫu giám sát.

- Chủ động phối hợp với Chi cục Thú y vùng và cơ quan chuyên môn thú y địa phương thực hiện công tác giám sát, lấy mẫu giám sát và các biện pháp phòng, chống, xử lý khi có mẫu dương tính với mầm bệnh.

- Lưu giữ danh sách, hồ sơ và các thông tin giám sát (bao gồm dữ liệu giám sát lâm sàng và kết quả lấy mẫu xét nghiệm) để phục vụ truy xuất kiểm tra khi cần thiết.

- Chi trả toàn bộ chi phí giám sát chủ động (lấy mẫu, gửi mẫu, xét nghiệm). Căn cứ nội dung của văn bản này, các đơn vị và các doanh nghiệp chủ động triển khai thực hiện việc giám sát dịch bệnh trên chim yến phù hợp với tình hình thực tế tại địa phương và theo yêu cầu của phía Trung Quốc (nếu có).

Trong quá trình thực hiện, nếu có vướng mắc, đề nghị báo cáo bằng văn bản về Cục Thú y để xử lý kịp thời./.

PHỤ LỤC:

BẢNG TÍNH SỐ LƯỢNG NHÀ YẾN LẤY MẪU GIÁM SÁT CỦA TỪNG DOANH NGHIỆP
(Kèm theo Công văn số 84/TY-DT ngày 17/01/2023 của Cục Thú y)

Ví dụ:

- Doanh nghiệp có tổng số 30 nhà yến sẽ chọn ngẫu nhiên 20 nhà yến để lấy mẫu giám sát;

- Doanh nghiệp có 100 nhà yến tại 3 tỉnh khác nhau sẽ chọn ngẫu nhiên 27 nhà yến trên địa bàn của cả 3 tỉnh để lấy mẫu giám sát.