Nhận 16,7 tỷ đồng tiền từ thiện có phải đóng thuế TNCN không? Trục lợi tiền từ thiện sẽ bị xử lý thế nào?

Nội dung chính

• Nhận 16,7 tỷ đồng tiền từ thiện có phải đóng thuế TNCN không?
• Trục lợi tiền từ thiện sẽ bị xử lý thế nào?
• Các trường hợp nào được xóa nợ tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt?

Nhận 16,7 tỷ đồng tiền từ thiện có phải đóng thuế TNCN không?

Căn cứ theo Điều 3 Luật Thuế thu nhập cá nhân 2007 (được sửa đổi bởi khoản 1 Điều 1 Luật Thuế thu nhập cá nhân sửa đổi 2012 và Điều 2 Luật sửa đổi các Luật về thuế 2014) có quy định các khoản thu nhập chịu thuế TNCN như sau:

- Thu nhập từ kinh doanh:

- Thu nhập từ tiền lương, tiền công:

- Thu nhập từ đầu tư vốn:

- Thu nhập từ chuyển nhượng vốn:

- Thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản:

- Thu nhập từ trúng thưởng:

- Thu nhập từ bản quyền:

- Thu nhập từ nhượng quyền thương mại

- Thu nhập từ nhận thừa kế:

- Thu nhập từ nhận quà tặng:

Theo đó, thu nhập từ tiền từ thiện được hiểu là thu nhập từ nhận quà tặng, tuy nhiên tại khoản 10 Điều 2 Nghị định 111/2013/TT-BTC có diễn giải rõ các thu nhập từ nhận quà tặng phải chịu thuế TNCN cụ thể như sau:

Các khoản thu nhập chịu thuế

Theo quy định tại Điều 3 Luật Thuế thu nhập cá nhân và Điều 3 Nghị định số 65/2013/NĐ-CP, các khoản thu nhập chịu thuế thu nhập cá nhân bao gồm:

...

10. Thu nhập từ nhận quà tặng

Thu nhập từ nhận quà tặng là khoản thu nhập của cá nhân nhận được từ các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước, cụ thể như sau:

a) Đối với nhận quà tặng là chứng khoán bao gồm: cổ phiếu, quyền mua cổ phiếu, trái phiếu, tín phiếu, chứng chỉ quỹ và các loại chứng khoán khác theo quy định của Luật Chứng khoán; cổ phần của các cá nhân trong công ty cổ phần theo quy định của Luật Doanh nghiệp.

b) Đối với nhận quà tặng là phần vốn trong các tổ chức kinh tế, cơ sở kinh doanh bao gồm: vốn trong công ty trách nhiệm hữu hạn, hợp tác xã, công ty hợp danh, hợp đồng hợp tác kinh doanh, vốn trong doanh nghiệp tư nhân, cơ sở kinh doanh của cá nhân, vốn trong các hiệp hội, quỹ được phép thành lập theo quy định của pháp luật hoặc toàn bộ cơ sở kinh doanh nếu là doanh nghiệp tư nhân, cơ sở kinh doanh của cá nhân.

c) Đối với nhận quà tặng là bất động sản bao gồm: quyền sử dụng đất; quyền sử dụng đất có tài sản gắn liền với đất; quyền sở hữu nhà, kể cả nhà ở hình thành trong tương lai; kết cấu hạ tầng và các công trình xây dựng gắn liền với đất, kể cả công trình xây dựng hình thành trong tương lai; quyền thuê đất; quyền thuê mặt nước; các khoản thu nhập khác nhận được từ thừa kế là bất động sản dưới mọi hình thức; trừ thu nhập từ quà tặng là bất động sản hướng dẫn tại điểm d, khoản 1, Điều 3 Thông tư này.

d) Đối với nhận quà tặng là các tài sản khác phải đăng ký quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng với cơ quan quản lý Nhà nước như: ô tô; xe gắn máy, xe mô tô; tàu thủy, kể cả sà lan, ca nô, tàu kéo, tàu đẩy; thuyền, kể cả du thuyền; tàu bay; súng săn, súng thể thao.

Theo quy định trên, có thể thể thấy các khoản tiền từ thiện không thuộc đối tượng chịu thuế TNCN. Hiện tại, cũng chưa có văn bản pháp luật nào xác định cụ thể rằng tiền nhận từ cộng đồng dưới dạng từ thiện là thu nhập chịu thuế đối với người nhận.

Do đó, việc nhận 16,7 tỷ đồng tiền từ thiện thì không phải đóng thuế TNCN.

Nhận 16,7 tỷ đồng tiền từ thiện có phải đóng thuế TNCN không? (Hình ảnh từ Internet)

Trục lợi tiền từ thiện sẽ bị xử lý thế nào?

Việc trục lợi tiền từ thiện tại Việt Nam là hành vi vi phạm pháp luật và tùy thuộc vào tính chất, mức độ vi phạm mà có thể bị xử lý hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự. Cụ thể như sau:

(1) Xử phạt vi phạt hành chính:

Căn cứ theo điểm c khoản 1 Điều 15 Nghị định 144/2021/NĐ-CP có quy định như sau:

Vi phạm quy định về gây thiệt hại đến tài sản của tổ chức, cá nhân khác

1. Phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:

a) Trộm cắp tài sản, xâm nhập vào khu vực nhà ở, kho bãi hoặc địa điểm khác thuộc quản lý của người khác nhằm mục đích trộm cắp, chiếm đoạt tài sản;

b) Công nhiên chiếm đoạt tài sản;

c) Dùng thủ đoạn gian dối hoặc bỏ trốn để chiếm đoạt tài sản hoặc đến thời điểm trả lại tài sản do vay, mượn, thuê tài sản của người khác hoặc nhận được tài sản của người khác bằng hình thức hợp đồng, mặc dù có điều kiện, khả năng nhưng cố tình không trả;

d) Không trả lại tài sản cho người khác do vay, mượn, thuê tài sản của người khác hoặc nhận được tài sản của người khác bằng hình thức hợp đồng nhưng sử dụng tài sản đó vào mục đích bất hợp pháp dẫn đến không có khả năng trả lại tài sản;

đ) Thiếu trách nhiệm gây thiệt hại đến tài sản của Nhà nước, cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp.

...

Như vậy, cá nhân có thể bị phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối với hành vi dùng thủ đoạn gian dối để chiếm đoạt tài sản, bao gồm việc lợi dụng danh nghĩa từ thiện để trục lợi nhưng chưa đủ yếu tố cấu thành tội phạm hình sự.

Ngoài ra còn phải bị buộc nộp lại số tiền đã chiếm đoạt bất hợp pháp và có thể tịch thu tang vật, phương tiện sử dụng để vi phạm (nếu có).

Lưu ý: Mức phạt tiền trên là mức phạt được áp dụng đối với hành vi vi phạm hành chính của cá nhân. Đối với tổ chức có cùng hành vi vi phạm, mức phạt tiền gấp 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân theo khoản 2 Điều 4 Nghị định 144/2021/NĐ-CP).

(2) Truy cứu trách nhiệm hình sự

Nếu hành vi trục lợi tiền từ thiện có đủ yếu tố cấu thành tội phạm, người vi phạm sẽ bị xử lý hình sự. Các tội danh thường áp dụng bao gồm:

- Đối với hành vi dùng thủ đoạn gian dối (như giả danh tổ chức từ thiện, kêu gọi quyên góp để chiếm đoạt) khiến người khác tin tưởng và giao tài sản thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo Điều 174 Bộ luật Hình sự 2015.

- Đối với hành vi ban đầu kêu gọi từ thiện với ý định trung thực, nhưng sau đó nảy sinh ý định chiếm đoạt số tiền đã nhận thì có thể bị truy cứu với tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản theo Điều 175 Bộ luật Hình sự 2015

Theo đó đối với hai hành vi này thì phải đối mặt với hình phạt thấp nhất là phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm và mức cao nhất tù chung thân tùy theo vào tính chất, mức độ vi phạm.

(3) Ví dụ

Nếu một cá nhân kêu gọi quyên góp 16,7 tỷ đồng từ thiện nhưng giữ lại phần lớn số tiền cho mục đích cá nhân thì cơ quan chức năng sẽ xem xét:

- Xử phạt hành chính: Nếu số tiền chiếm đoạt nhỏ và không đủ yếu tố hình sự (dưới 2.000.000 đồng), mức phạt tối đa là 3 triệu đồng (cá nhân) và buộc trả lại tiền.

- Xử lý hình sự: Nếu chiếm đoạt từ 2 triệu đồng trở lên với chứng cứ gian dối rõ ràng (như giả mạo sao kê, không chuyển tiền cho người cần hỗ trợ), sẽ bị truy cứu theo Điều 174 hoặc 175, với mức phạt tù có thể lên đến chung thân nếu số tiền lớn (như hàng tỷ đồng).

Các trường hợp nào được xóa nợ tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt?

Căn cứ tại Điều 85 Luật Quản lý thuế 2019 quy định các trường hợp sau đây được xóa nợ tiền thuế, gồm:

(1) Doanh nghiệp, hợp tác xã bị tuyên bố phá sản đã thực hiện các khoản thanh toán theo quy định của pháp luật về phá sản mà không còn tài sản để nộp tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt.

(2) Cá nhân đã chết hoặc bị Tòa án tuyên bố là đã chết, mất năng lực hành vi dân sự mà không có tài sản, bao gồm cả tài sản được thừa kế để nộp tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt còn nợ.

(3) Các khoản nợ tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt của người nộp thuế không thuộc trường hợp quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều 85 Luật Quản lý thuế 2019 mà cơ quan quản lý thuế đã áp dụng biện pháp cưỡng chế quy định tại điểm g khoản 1 Điều 125 Luật Quản lý thuế 2019 và các khoản nợ tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt này đã quá 10 năm kể từ ngày hết thời hạn nộp thuế nhưng không có khả năng thu hồi.

Người nộp thuế là cá nhân, cá nhân kinh doanh, chủ hộ gia đình, chủ hộ kinh doanh, chủ doanh nghiệp tư nhân và công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên đã được xóa nợ tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt quy định tại khoản này trước khi quay lại sản xuất, kinh doanh hoặc thành lập cơ sở sản xuất, kinh doanh mới thì phải hoàn trả cho Nhà nước khoản nợ tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt đã được xóa.

(4) Tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt đối với các trường hợp bị ảnh hưởng do thiên tai, thảm họa, dịch bệnh có phạm vi rộng đã được xem xét miễn tiền chậm nộp theo quy định tại khoản 8 Điều 59 Luật Quản lý thuế 2019 và đã được gia hạn nộp thuế theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 62 Luật Quản lý thuế 2019 mà vẫn còn thiệt hại, không có khả năng phục hồi được sản xuất, kinh doanh và không có khả năng nộp tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt.

Chính phủ quy định việc phối hợp giữa cơ quan quản lý thuế và cơ quan đăng ký kinh doanh, chính quyền địa phương bảo đảm các khoản tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt đã được xóa phải được hoàn trả vào ngân sách nhà nước theo quy định tại khoản 3 Điều 85 Luật Quản lý thuế 2019 trước khi cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp; quy định chi tiết khoản 4 Điều 85 Luật Quản lý thuế 2019.